Στρατηγική εθνικής ασφαλείας

του Μαυρόπουλου Παναγιώτη*

Από πολλούς θεσμικούς φορείς της χώρας μας έχει επισημανθεί κατ’ επανάληψη η διαχρονική έλλειψη ενός θεσμικού κειμένου, στο ανώτατο δυνατό κυβερνητικό επίπεδο, στο οποίο θα διατυπώνεται η πολιτική της χώρας σε θέματα που άπτονται της εθνικής της ασφαλείας. Το κείμενο αυτό, το οποίο παγκοσμίως ονομάζεται Στρατηγική Εθνικής Ασφαλείας (NationalSecurity Strategy), εκδίδεται περιοδικά και οπωσδήποτε κάθε φορά που αλλάζει η κυβέρνηση.

Η Στρατηγική Εθνικής Ασφαλείας λειτουργεί ως σημείο αναφοράς και μέσο παροχής κατευθύνσεων προς τους εμπλεκομένους κρατικούς φορείς με σκοπό το συντονισμό του έργου τους σε θέματα ασφαλείας. Σε αντίθετη περίπτωση το έργο αυτό, όσο καλό και αν είναι, καταντάει κατακερματισμένο και αποσπασματικό, χωρίς κοινή συνισταμένη.

Η ασφάλεια της χώρας, ως έννοια ευρύτερη της άμυνας, δεν είναι αποκλειστικό προνόμιο των Ενόπλων της Δυνάμεων ή του Υπουργείου Εξωτερικών, αλλά αφορά, άμεσα ή έμμεσα, και άλλους θεσμικούς φορείς όπως η Εθνική Υπηρεσία Πληροφοριών, το Υπουργείο Εσωτερικών, το υπουργείο Προστασίας του Πολίτη, το Υπουργείο Οικονομικών, το Υπουργείο Υγείας κλπ. Κατά συνέπεια, ο χειρισμός των θεμάτων ασφαλείας μιας χώρας θα πρέπει να ανατίθεται σε έναν κυβερνητικό συντονιστικό φορέα, υπερκείμενο των υπουργείων. Για το σκοπό αυτό οι περισσότερες χώρες διαθέτουν το Συμβούλιο Εθνικής Ασφαλείας, ως το πλέον κατάλληλο όργανο για τη σύνταξη και την έκδοση της Στρατηγικής τους Εθνικής Ασφαλείας. Στη χώρα μας, το ΚΥΣΕΑ, το οποίο έχει την ευθύνη χάραξης της κυβερνητικής πολιτικής σε θέματα Εξωτερικών και Άμυνας, θα μπορούσε να διαθέτει μια μόνιμη γραμματεία η οποία θα λειτουργούσε ως θεματοφύλακας του σχετικού κειμένου και των αρχών που διατυπώνονται σ’ αυτό και ως συντονιστής των εμπλεκομένων φορέων σε θέματα ασφαλείας.

Όπως προαναφέρθηκε, η Στρατηγική Εθνικής Ασφαλείας εκδίδεται από το ανώτατο θεσμικό όργανο ασφαλείας της πολιτείας, ανάλογα με το πολίτευμά της.  Έτσι, για παράδειγμα, στις ΗΠΑ και στη Γαλλία υπογράφεται από τον Πρόεδρο, ενώ στη Μεγάλη Βρετανία και στην Αυστραλία από τον Πρωθυπουργό. Σε κάθε περίπτωση, το κείμενο συντάσσεται από κατάλληλο επιτελικό όργανο, όπως το Συμβούλιο Εθνικής Ασφαλείας ή κάποιο αντίστοιχό του. Το κείμενο είναι γενικόλογο και περιλαμβάνει κατ’ αρχήν μια γενική περιγραφή του διεθνούς, περιφερειακού και τοπικού περιβάλλοντος ασφαλείας και στο πλαίσιο αυτό περιγράφεται η θέση της συγκεκριμένης χώρας στο σχετικό καταμερισμό ισχύος· διατυπώνονται τα θεμελιώδη συμφέροντά της σε υψηλό επίπεδο και με γενικούς όρους, πλην όμως με σαφήνεια και επαρκή ανάλυση (κάθε άλλο κείμενο ασφαλείας, για θέματα θεμελιωδών συμφερόντων, πρέπει να αναφέρεται σ’ αυτό)· τέλος, στο έγγραφο περιγράφονται σε γενικές γραμμές οι τρόποι προστασίας των συμφερόντων αυτών με τη χρήση των διαθεσίμων εθνικών πόρων και της συνολικής εθνικής ισχύος της χώρας.

Είναι προφανές ότι η χώρα μας έχει άμεση ανάγκη από ένα ανάλογο κείμενο στο οποίο η κυβέρνηση θα διατυπώνει μετά παρρησίας τα θεμελιώδη συμφέροντά της, τα οποία αναπόφευκτα και κατ’ ελάχιστον περιλαμβάνουν θέματα όπως (1) η ασφάλεια της χώρας με την έννοια της προστασίας της εδαφικής της ακεραιότητας και των πολιτών της έτσι ώστε να διασφαλιστεί η επιβίωσή της, (2) η ευημερία των πολιτών με την έννοια της εξασφάλισης των αναγκαίων συνθηκών για την προστασία και προώθησή της, (3) η προστασία και η προώθηση των αξιών της χώρας, ήτοι η διασφάλιση και προστασία αξιών όπως η δημοκρατία και τα ανθρώπινα δικαιώματα, και (4) η προστασία των πολιτών της, όπως επίσης και των ελληνικών πληθυσμών, που διαβιούν εκτός των ορίων του ελληνικού κράτους.

Είναι επίσης προφανές ότι η έκδοση της Στρατηγικής Εθνικής Ασφαλείας, όπως και η σχετική με αυτή ίδρυση Συμβουλίου Εθνικής Ασφαλείας (έστω και μέσω της αλλαγής του σκοπού και της οργάνωσης του ΚΥΣΕΑ) έχουν ήδη καθυστερήσει υπερβολικά και δεν μπορούν να αναβάλλονται εσαεί. Εξάλλου, το συγκεκριμένο είναι ένα θέμα του οποίου η επίλυση δεν απαιτεί ούτε οικονομικούς πόρους ούτε άδεια από την τρόϊκα!