Η στρατηγική των Κούρδων στο Ιράκ

του Ranj Alaaldin*

Προωθώντας μια κυβέρνηση με έναν ανεξέλεγκτο συνασπισμό που μαστίζεται από την καχυποψία, το Κουρδιστάν έχει καταφέρει να πραγματοποιήσει τις δικές του φιλοδοξίες.

Να εξασθενήσει συνεχώς τη Βαγδάτη, να διατηρήσει τις πολιτικές διαιρέσεις –αύτη είναι η στρατηγική των Κούρδων στο Ιράκ, μέσω ενός λεπτού παιγνιδιού χειραγώγησης και υπομονής.

Οι Ιρακινοί Άραβες είναι διαιρεμένοι και η κυβέρνηση συνασπισμού στη Βαγδάτη δεν λειτουργεί. Οι διαφορές σε θέματα εδάφους, φυσικών πόρων και της κατανομής της εξουσίας, συμπεριλαμβανομένης της εφαρμογής απαραιτήτων νομοθετικών μεταρρυθμίσεων και τα τρέχοντα ζητήματα ασφαλείας παραμένουν εμπόδια στον δρόμο της μελλοντικής σταθερότητας και προόδου.

Το Κουρδιστάν, σταθερή περιοχή, προχώρα ενώ βρίσκεται στο κέντρο των διαμαρτυριών. Συγκέντρωσε αρκετές ψήφους στις βουλευτικές εκλογές του Μαρτίου 2010 για να γίνει ο «δημιουργός βασιλειών (kingmaker)» στο μέτρο ότι ούτε ο Αλαουί ούτε ο πρωθυπουργός Νούρι αλ-Μαλίκι –νικητές στις ψήφους- δεν μπόρεσαν να σχηματίσουν ένα ανεξάρτητο συνασπισμό χωρίς τους Κούρδους.

Το αραβικό Ιράκ: μια εύθραυστη ανεξέλεγκτη κυβέρνηση

Μετά από έξι μήνες χωρίς πολιτική ηγεσία και στη μέση αδιάκοπων τρομοκρατικών επιθέσεων, το αραβικό Ιράκ σχημάτισε τελικά την κυβέρνησή του, μόνο και μόνο επειδή ο πρόεδρος του Κουρδιστάν, Μασούντ Μπαρζανί, αφήνοντας τον καθένα σε αναμονή όσον αφορά την επιλογή του υποψηφίου στον  οποίον θα πήγαιναν οι ψήφοι των Κούρδων, έκλεισε μια συμφωνία που επέτρεψε την συμμαχία των κύριων ιρακινών πολιτικών παρατάξεων, ακόμη και αν αυτή η συμφωνία δεν έφερε τίποτα.

Ο Αλαουί και ο Μαλίκι δεν μπόρεσαν να συμφωνήσουν για την κατανομή της εξουσίας. Οι κατανομές των υπουργικών θέσεων μόλις ικανοποίησαν μετά βίας τις διαφορετικές αποχρώσεις του ιρακινού πολιτικού φάσματος, συμπεριλαμβανομένων των Αράβων σουνιτών πολιτικών οι οποίοι, όπως ο Αλαουί, αμφισβήτησαν τις εκλογές, αλλά είχαν, λόγω της νέας κατάστασης όπου ξαναβρήκαν το χαμένο κύρος τους , αρνήθηκαν να απαντήσουν στο κάλεσμα της αντιπολίτευσης και αποσύρθηκαν από την τελευταία.

Το αραβικό Ιράκ απέκτησε συνεπώς μια εύθραυστη και ανεξέλεγκτη κυβέρνηση, οι Κούρδοι έχοντας διευκολύνει αυτή την σύσταση για να φανεί εντέλει ότι αυτή η κυβέρνηση εθνικής ενότητας αποκάλυψε στην πραγματικότητα ότι είναι μια κυβέρνηση ατόμων που υποκινούνται από καχυποψία. Οι θρησκευτικές διαφορές καθοδηγούν ακόμα την πολιτική. Η εχθρότητα που υπάρχει μεταξύ του σιιτικού κόμματος Dawa του Μαλίκι και των ισχυρών πολιτικών που συνθέτουν το μπλοκ Iraqiyah, που κυριαρχείται από σουνίτες Άραβες, το οποίο παραμένει σε επιφυλακή έναντι της ανάληψης της εξουσίας από το Dawa και των συνδέσεων των άλλων σιιτικών κομμάτων με το Ιράν.  

Όλα καλά λοιπόν για τους Κούρδους, καθώς η Βαγδάτη παραμένει αδύναμη και ανίκανη να κινηθεί. Ήταν σε θέση να εκμεταλλευτούν τις εντάσεις για να πραγματοποιήσουν τις φιλοδοξίες τους. Για παράδειγμα, όταν η Βαγδάτη αποφάσισε πρόσφατα να αναθεωρήσει μια προηγούμενη έκδοση του νόμου για το πετρέλαιο και το φυσικό αέριο σε βάρος των Κούρδων, η Κουρδική Περιφερειακή Κυβέρνηση έφερε πίσω τους Κούρδους επισήμους της από τη Βαγδάτη και κάλεσε στο Ερμπίλ, τον Αλαουί, τον αιώνιο εχθρό του Μαλίκι, για επείγουσες συνομιλίες.

Αυτή η αντίδραση σκόπευε να πιέσει τον Μαλίκι και την κυβέρνησή του και οι Κούρδοι βρίσκονται στα πρόθυρα της νίκης. Το νέο κείμενο του νόμου είναι μάλλον απίθανο να εγκριθεί και η χορήγηση αδειών η οποία είχε προγραμματιστεί για τον Ιανουάριο του 2012 αναβλήθηκε. Ομοίως, ενώ η Βαγδάτη είναι αποφασισμένη να μη πάρουν ποτέ οι Κούρδοι την πόλη του Κιρκούκ, πλούσια σε πετρέλαιο, το θέμα που παραμένει ακόμα σε εκκρεμότητα, προσφέρει στους Κούρδους απίστευτες ευκαιρίες για συμφωνίες με άλλους στόχους, συμπεριλαμβανομένων για το δικό τους ενεργειακό τομέα. Το Κουρδιστάν δίνει την εικόνα του πρωταθλητή της βιομηχανίας, προσκαλώντας τους διεθνείς πρωταγωνιστές του πετρελαίου και του φυσικού αερίου στην επόμενη διάσκεψη στο Ερμπίλ. Για τους διοργανωτές   της εκδήλωσης -CWC (Creating opportunities, developping knowledge)- πρόκειται μόνο για τη πρώτη στο είδος της. Τα προηγούμενα συνέδρια τους ήταν όλα επικεντρωμένα στο Ιράκ ως τέτοιο, όχι τώρα πια.

Διακήρυξη της Ανεξαρτησίας, αν το Κιρκούκ πέσει στο πορτοφόλι τους

Και όλα αυτά συμβαίνουν επειδή η περιοχή προσελκύει τους κυρίους παράγοντες, όπως αποδεικνύεται από τη πετρελαϊκή συμφωνία αξίας 2,1 δισεκατομμυρίων δολαρίων που υπογράφτηκε με τον πρώην επικεφαλής της BP Tony Hayward. Σχεδόν 40 ξένες εταιρείες από 17 χώρες έχουν δεσμευτεί να επενδύσουν στη πετρελαϊκή βιομηχανία το ποσό των 10 δισεκατομμυρίων δολαρίων.

Τίθεται ωστόσο το ερώτημα: Έχει το Κουρδιστάν ανάγκη από το Ιράκ; Το Ιράκ ελέγχει τους αγωγούς που επιτρέπουν την εξαγωγή του πετρελαίου πιο αποτελεσματικά. Η μεταφορά του πετρελαίου από δεξαμενόπλοια είναι σίγουρα εφικτή, αν και εξακολουθεί να είναι ασύμφορη, αλλά από ένα ορισμένο σημείο και μετά, ένας αγωγός θα είναι απαραίτητος αν θέλει το Κουρδιστάν να καταστεί αξιόπιστο εξαγωγέα σε θέση να διαχειριστεί τα τεράστια αποθέματά του. Μέχρι σήμερα, είναι αλήθεια, η ενεργειακές φιλοδοξίες του Κουρδιστάν εμποδίστηκαν από τον έλεγχο των αγωγών πετρελαίου από την Βαγδάτη και την χαοτική πολιτική της.

Αλλά η Βαγδάτη παρέχει στους Κούρδους πρόσθετα έσοδα για τη βελτίωση των βασικών υπηρεσιών όπως την παιδεία, των υποδομών και του στρατιωτικού εξοπλισμού που προστίθενται στα ίδια έσοδα και τα έσοδα των Κούρδων, τα οποία αδυνατεί η Βαγδάτη να ελέγξει και να εισπράξει και αντιστοιχούν το 17% του ιρακινού προϋπολογισμού αξίας τουλάχιστον ίση με 10 δις δολάρια.

Σε τελική ανάλυση, πρόκειται για την παρακολούθηση του ενδεχομένου μελλοντικού εχθρού, και για αυτό το λόγο, την διατήρηση ενός ποδιού στη Βαγδάτη, για να είναι ενήμεροι για τις παρασκηνιακές εξελίξεις και να έχουν συνεχή πρόσβαση στην πολιτική ελίτ, εξασφαλίζοντας ευκαιρίες για να ενταθεί η παρακμή.

Βέβαια, οι Κούρδοι δεν χρειάζεται να είναι μέρος του Ιράκ και θα μπορούσαν να κηρύξουν την ανεξαρτησία τους αύριο. Είναι ελάχιστες οι πιθανότητες η Τουρκία και άλλες γειτονικές χώρες, όπως το Ιράν να μπορέσουν  να  κάνουν τίποτα, με δεδομένα τα δισεκατομμύρια δολάρια συναλλαγών με το Κουρδιστάν, τα εσωτερικά προβλήματα τους και την γενική αστάθεια της περιοχής όπως και την αδυναμία τους να εισβάλουν και να καταλάβουν τις κουρδικές πόλεις.

Όμως, οι Κούρδοι δεν θα διακηρύξουν την ανεξαρτησία τους, επειδή θα ήταν ανοησία να θυσιαστεί αυτό το χρυσωρυχείο με μια μονομερή διακήρυξη της ανεξαρτησίας που θα τους έθετε στη πλευρά «της λάθος απόφασης», θα τους έκλεινε στα σύνορά τους και θα δικαιολογούσε τις αντιδράσεις της Βαγδάτης και των περιφερειακών γειτόνων .

Ωστόσο, είναι πρόθυμοι να κηρύξουν την ανεξαρτησία τους μέσα σε ένα περιφερειακό και βιώσιμο πλαίσιο, με την προϋπόθεση να πέσει το Κιρκούκ στη δικαιοδοσία τους. Στην αναμονή των εξελίξεων, οι Κούρδοι θα συνεχίσουν να λειτουργούν προς όφελος των Κούρδων και του Κουρδιστάν, που σημαίνει την  εκμετάλλευση της Βαγδάτης, επειδή όλα έχουν μια τιμή, μια τιμή που οι Ιρακινοί και το Ιράκ πρέπει να πληρώσουν για να κρατήσουν τη χώρα τους ανέπαφη.

*Ο Ranj Alaaldin είναι πολιτικός αναλυτής και για τους κινδύνους στη Μέση Ανατολή. Είναι  αναλυτής στην Next Century Foundation και ετοιμάζει διδακτωρική διατριβή  με θέμα τους Σιίτες στο Ιράκ στο London School of Economics & Political Science. Επισκέπτεται τακτικά τη Μέση Ανατολή και οδήγησε ερευνητικές αποστολές επιτόπου σε ολόκληρη την περιοχή.

Source : infognomonpolitics.blogspot

Πρωτότυπο άρθρο στα αγγλικά: http://www.guardian.co.uk/commentisfree/2011/oct/14/kurdish-strategy-iraq-kurdistan

Αντιμέτωποι με την παραχάραξη της εθνικής μας υπόστασης

Μια υπόθεση με βαρύ συμβολικό φορτίο, το σκοπιανό, αναμένεται να έρθει δυναμικά στο προσκήνιο το αμέσως επόμενο διάστημα. Η κυβέρνηση Παπαδήμου θα βρεθεί αντιμέτωπη όχι με ένα θέμα που αφορά την οικονομική κρίση αλλά την εξωτερική πολιτική. Την προσεχή Δευτέρα, το αργότερο την Τρίτη, θα εκδοθεί η απόφαση του Διεθνούς Δικαστηρίου τη Χάγης για την προσφυγή της ΠΓΔΜ που εγκαλεί την Ελλάδα για παραβίαση της Ενδιάμεσης Συμφωνίας, με τον ισχυρισμό ότι στο ελληνικό βέτο οφείλεται η μη ένταξή της στο ΝΑΤΟ.
Το αμέσως επόμενο διάστημα θα πραγματοποιηθούν συμβούλια υπουργών Εξωτερικών της ΕΕ και του ΝΑΤΟ, στα οποία θα συζητηθεί η συγκεκριμένη ετυμηγορία, συμβούλια που εκτιμάται ότι θα πραγματοποιηθούν με πρωτοβουλία συμμάχων της ΠΓΔΜ. Σύμφωνα με τις πληροφορίες, η ετυμηγορία δεν θα είναι απολύτως θετική για την ελληνική πλευρά, θα είναι «μοιρασμένη», δικαιώνοντας με «εποικοδομητική ασάφεια» τις δύο πλευρές. Διπλωματικές πηγές μάλιστα εκτιμούν πως η απόφαση θα είναι ελαφρώς υπέρ των Σκοπίων.

Η ετυμηγορία της Χάγης ταράζει το πολιτικό σύστημα
Το θέμα αυτό έχει συζητηθεί σε κυβερνητικές συσκέψεις της προηγούμενης κυβέρνησης, αλλά και του υπουργείου Εξωτερικών υπό τον κ. Σταύρο Δήμα και απασχολεί κομματικά επιτελεία ακριβώς γιατί το ιστορικό του βάρος προϊονίζεται πολιτικές εντάσεις δυσανάλογες ίσως προς το πραγματικό του μέγεθος. Αλλά και για έναν ακόμη, ουσιαστικότερο, λόγο: Μια ψυχρολουσία στην πρώτη ελληνική δοκιμασία ενώπιον της Χάγης, προφανώς θα δημιουργήσει ένα πολύ κακό προηγούμενο, το οποίο θα έχει ευθεία επίδραση στα ελληνοτουρκικά. Είναι πάγια ελληνική θέση η ανάγκη παραπομπής της διαφοράς περί την οριοθέτηση της υφαλοκρηπίδας στο Διεθνές Δικαστήριο, το οποίο αντιμετωπίζεται, διαχρονικά, από την ελληνική διπλωματία ως δύναμη του καλού. Εάν καταρρεύσει αυτή η συλλογική πεποίθηση, εάν αποδειχθεί ψευδαίσθηση η βεβαιότητα ότι στη Χάγη κρύβεται η σωτηρία από τις τουρκικές μονομερείς διεκδικήσεις στο Αιγαίο, είναι προφανές ότι θα ανακύψει ζήτημα επαναχάραξης της εθνικής στρατηγικής που ισχύει από τη μεταπολίτευση και μετά. Διπλωματικές πηγές
επισημαίνουν ότι ο άξονας Σκοπίων-Άγκυρας έχει ισχυροποιηθεί πολύ τους τελευταίους μήνες και προβλέπουν ότι στη περίπτωση που πράγματι εκδοθεί μεσοβέζικη ετυμηγορία, η κυβέρνηση Ερντογάν θα κάνει ό, τι μπορεί για να την αξιοποιήσει. Ο εθνικιστής πρωθυπουργός της ΠΓΔΜ Ν. Γκρούεφσκι προφανώς θα ξεκινήσει διεθνή καμπάνια για να διαφημίσει την επιχειρηματολογία του, ενώ αναμένεται να κλιμακωθούν οι αλυτρωτικού περιεχομένου προκλήσεις από τη γειτονική χώρα. Στο εσωτερικό ο αντίκτυπος θα είναι βαρύς για αρκετούς και σύνθετους λόγους.
 
Φαντάσματα από το παρελθόν
Το πρόβλημα της ονομασίας της ΠΓΔΜ, παρόλο που είναι αντικειμενικά υποδεέστερο σε διπλωματική σημασία σε σχέση με τα ελληνοτουρκικά, έχει επηρεάσει τις εσωτερικές εξελίξεις πολύ περισσότερο. Είναι η υπόθεση που οδήγησε τον Αντώνη Σαμαρά στη σύγκρουση με τον Κωνσταντίνο Μητσοτάκη και στην κατάρρευση της τότε κυβέρνησης Νέας Δημοκρατίας. Είναι σημείο αναφοράς για τη διακυβέρνηση Καραμανλή, με τους υποστηρικτές του τέως πρωθυπουργού να αναπολούν πάντα με ενθουσιασμό το βέτο του Βουκουρεστίου. Η δημόσια αναφορά, άλλωστε, του Κ. Καραμανλή σε βέτο, στο διάγγελμα που απηύθυνε στον ελληνικό λαό από το Βουκουρέστι, είναι ένα από τα κεντρικά επιχειρήματα που χρησιμοποίησε η νομική ομάδα της ΠΓΔΜ για να στηρίξει τον ισχυρισμό ότι η Ελλάδα εμπόδισε την ένταξη στο ΝΑΤΟ, παρόλο που η Ενδιάμεση Συμφωνία προβλέπει ότι τα Σκόπια μπορούν να εντάσσονται σε διεθνείς οργανισμούς με την προσωρινή ονομασία FYROM. Αντίθετα, η ελληνική πλευρά υποστηρίζει ότι πρόκειται για ομόφωνη απόφαση της Συμμαχίας και επικαλείται τα Συμπεράσματα της Συνόδου Κορυφής που το επιβεβαιώνουν. Παράγοντες της ελληνικής διπλωματίας επισημαίνουν ότι ήταν λάθος της τότε κυβέρνησης το γεγονός ότι δεν κατήγγειλε την Ενδιάμεση Συμφωνία, επικαλούμενη τον αλυτρωτισμό των Σκοπίων, πριν φθάσει η ώρα της κρίσης για την ένταξη στο ΝΑΤΟ. Και επίσης ότι όταν κατατέθηκε η προσφυγή της ΠΓΔΜ στη Χάγη (επί κυβέρνησης Καραμανλή) θα έπρεπε να γίνει ανταγωγή από την ελληνική πλευρά για να εκδικαστούν οι δύο υποθέσεις ταυτόχρονα και να αμβλυνθούν οι εντυπώσεις από ενδεχόμενη μη ικανοποιητική απόφαση.  

Ζήτημα ψυχολογίας 
  Στην κατάσταση που βρίσκεται η χώρα, με αρνητική διεθνή εικόνα και μειωμένη αξιοπιστία, ένα χτύπημα από τη διεθνή δικαιοσύνη θα λειτουργήσει παράξενα στη συλλογική ψυχολογία. Πολύ περισσότερο όταν διακύβευμα στον εσωτερικό δημόσιο διάλογο είναι η προστασία της εθνικής κυριαρχίας από την εισβολή επίδοξων επιτηρητών και κηδεμόνων. Και επειδή είναι πολύ της μόδας η επίδειξη πατριωτισμού και οι καταγγελίες περί μειοδοσίας, επειδή έχει μπει στο πολιτικό λεξιλόγιο το «νέο Γουδή», είναι φανερό ότι η συζήτηση σχετικά με το σκοπιανό δεν θα γίνει με νηφαλιότητα. Για την κυβέρνηση Παπαδήμου θα πρόκειται για την πρώτη μεγάλη δοκιμασία σε ένα θέμα που δεν αφορά την οικονομική πολιτική, πολύ περισσότερο που τα κόμματα που στηρίζουν την κυβέρνησή του έχουν εντελώς διαφορετικές απόψεις επί του θέματος. Για τον Γ. Παπανδρέου η συγκυρία είναι εξαιρετικά δυσάρεστη, καθώς θα πρέπει να εξηγήσει ότι οι εξελίξεις είχαν δρομολογηθεί πριν αναλάβει ο ίδιος την πρωθυπουργία. Αλλά και σε αυτή την περίπτωση, είναι προφανές ότι θα δεχθεί τις συνήθειες αιτιάσεις για αδυναμία διαχείρισης, ειδικά στα θέματα εξωτερικής πολιτικής. Για τον Α. Σαμαρά το ζήτημα είναι περίπλοκο: Το σκοπιανό έχει σημαδέψει την πολιτική διαδρομή του, κάποιοι λένε και τον ψυχισμό του. Για να είναι συνεπής με τον εαυτό του, θα πρέπει να σηκώσει τόνους, να καταγγείλει τους κυβερνητικούς χειρισμούς και, με βάση τους κανόνες της κοινής λογικής, το Διεθνές Δικαστήριο.

Κάποιοι στην παράταξή του θα θυμηθούν ότι το έθνος είναι ανάδελφο και άλλοι μπορεί να νοσταλγήσουν τα μεγαλειώδη συλλαλητήρια με τον ήλιο της Βεργίνας στις σημαίες. Για τον Κ. Καραμανλή η πρόκληση είναι καθαρή: Δεν έσπασε τη σιωπή του για την οικονομία, θα τη διατηρήσει και για το σκοπιανό; Είναι ο μόνος φυσικός πρωταγωνιστής αυτής της υπόθεσης που ξεκίνησε από το Βουκουρέστι και κατέληξε στη Χάγη. Υπάρχουν θεωρίες επί θεωριών για τις πολιτικές συνέπειες της οργής Μπους εναντίον του και για τη στάση του στο σκοπιανό. Θα αφήσει άλλους να μιλήσουν αντ’ αυτού, θα εκφραστεί γραπτώς ή θα παραμείνει παρατηρητής; Ενδιαφέρον δε, εμφανίζει και η στάση που θα κρατήσει στο θέμα ο αρχηγός του τρίτου κόμματος που στηρίζει την κυβέρνηση ο Πρόεδρος του ΛΑ.Ο.Σ. Γιώργος Καρατζαφέρης.
Source : http://www.real.gr/DefaultArthro.aspx?page=arthro&id=108498&catID=11