Μεθοδολογία συγγραφής μιάς γεωπολιτικής ανάλυσης

Δομή, έννοιες και Όροι.


[Ιωάννης Θ. Μάζης, Καθηγητής Οικονομικής Γεωγραφίας-Γεωπολιτικής , Εθνικό & Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών], [31-10-2007]




Α. Ο Τίτλος του θέματος και η ερμηνεία του.
Ο τίτλος ενός θέματος μιας μελέτης γεωπολιτικής αναλύσεως (πρέπει να) ορίζει τα δεδομένα και τα ζητούμενα του προβλήματός μας. Δηλαδή ορίζει:
1) Τα όρια του Γεωγραφικού Συμπλόκου το οποίο και αποτελεί το γεωγραφικό πεδίο που αφορά την ανάλυσή μας.
2) Τον προς μελέτη χώρο (εσωτερικό ή εξωτερικό) του Συμπλόκου ο οποίος μας ενδιαφέρει ως πεδίο κατανομής ή ανακατανομής ισχύος λόγω της δράσεως ενός συγκεκριμένου γεωπολιτικού παράγοντος.
3) Τον προαναφερθέντα γεωπολιτικό παράγοντα του οποίου η συμπεριφορά δύναται να επηρεάσει την κατανομή ισχύος στο εσωτερικό ή και στο εξωτερικό του δεδομένου Γεωγραφικού Συμπλόκου.
ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ ΘΕΜΑΤΟΣ:
«Η γεωπολιτική του ισλαμιστικού Κινήματος στην Ευρύτερη Μέση Ανατολή».
ΑΝΑΛΥΣΗ ΤΙΤΛΟΥ ΘΕΜΑΤΟΣ:
1) Τα όρια του Γεωγραφικού Συμπλόκου προσδιορίζονται στον όρο «Ευρύτερη Μέση Ανατολή».
2) Ο προς μελέτη Χώρος του Συμπλόκου είναι το «εσωτερικό» του γεωγραφικού Συμπλόκου της Ευρύτερης Μέσης Ανατολής και φαίνεται από το «στην» δηλ. «Εις την…», «εντός των ορίων της…».
3) Ο οριζόμενος γεωπολιτικός παράγων είναι το «ισλαμιστικό Κίνημα».


Β. Η Ανάλυση.
Φάση 1η.
Στη φάση αυτή προσδιορίζουμε τα όρια των Γεωπολιτικών Συστημάτων εντός των οποίων θα επεξεργασθούμε τη δράση ή τις δράσεις του οριζόμενου στον τίτλο του θέματος, Γεωπολιτικού Παράγοντος.
Έχουμε τρεις κλίμακες Συστημάτων οριζόμενες ως προς το εύρος του γεωγραφικού χώρου αναφοράς των:
1) Τα Υποσυστήματα, τα οποία αποτελούν υποσύνολα των Συστημάτων.
2) Τα Συστήματα τα οποία αποτελούν το κύριο προς εξέταση Γεωγραφικό Σύμπλοκο.
3) Τα Υπερσυστήματα, τα οποία εμπεριέχουν –ως υποσύνολο- το κύριο εξεταζόμενο Σύστημα ή και άλλα τα οποία όμως δεν αφορούν την εξέτασή μας.
Για να ορίσουμε όμως με όρους γεωγραφικού εύρους τα ανωτέρω Συστήματα απαιτείται και ένα ποιοτικό χαρακτηριστικό το οποίο θα προσδιορίσει -με την ύπαρξή του, τις μορφές του, τη δράση του και το βαθμό επιρροών του- το εύρος των γεωγραφικών χώρων των προαναφερθέντων Συστημάτων. Χωρίς το ποιοτικό αυτό χαρακτηριστικό και τα επί μέρους χαρακτηριστικά του δεν είναι δυνατός, αλλά δεν έχει και νόημα, ο προσδιορισμός των τριών προαναφερθησεισών κλιμάκων Συστημάτων.
ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ ΟΡΙΣΜΟΥ ΣΥΣΤΗΜΑΤΩΝ:
Στο προαναφερθέν θέμα τα όρια των Συστημικών κλιμάκων ορίζονται ως εξής:
1) Σύστημα: Είναι το Γεωγραφικό Σύμπλοκο της Ευρύτερης Μέσης Ανατολής,
όχι μόνο διότι αυτό δίδεται στον τίτλο, πράγμα που αποτελεί ήδη θεμελιώδες
κριτήριο, αλλά και από το γεγονός ότι ο «Γεωπολιτικός παράγων» που είναι
το «Ισλαμιστικό κίνημα» υπάρχει, δρα και επηρεάζει το σύνολο του γεωγραφικού χώρου του Συμπλόκου.
2) Υποσυστήματα:
i) Το «Ισλαμιστικό κίνημα του Μαγκρέμπ» αποτελεί ένα Υποσύστημα λόγω των ιδιαιτεροτήτων του οι οποίες ανάγονται στο πολιτισμικό, οικονομικό, πολιτικό και οργανωσιακό χαρακτήρα του Ισλάμ στη γεωγραφική αυτή περιοχή.
ii) To «Ισλαμιστικό κίνημα στην περιοχή της Μέσης Ανατολής[1]» για τους ίδιους λόγους.
iii) Το «Αφγανοπακιστανικό και Ιρανικό Ισλαμιστικό κίνημα».
2) Υπερσύστημα:
Ως Υπερσύστημα μπορεί να ορισθεί ο Διεθνής Daar al-Islam (Οίκος του Ισλάμ) δηλ. το Γεωγραφικό Σύμπλοκο εκείνο που εμπεριέχει τις γαίες του Ισλάμ διεθνώς οι οποίες κατοικούνται από ισλαμικούς πληθυσμούς και ο
Daar al-Sulh (Οίκος της Συνύπαρξης) όπου κατοικεί ανενόχλητη –κατά το μάλλον ή ήτον- η ισλαμική διασπορά (Π.χ. Ευρώπη. Η.Π.Α. Αυστραλία).
Αφού ορίσουμε τις τρεις κλίμακες των Συστημάτων θα πρέπει να προσδιορίσουμε τα υπό εξέταση πεδία γεωπολιτικής επιρροής του «γεωπολιτικού παράγοντος» του τίτλου μας. Δηλαδή θα πρέπει να καθορίσουμε για ποιο συνδυασμό εκ των τεσσάρων πεδίων (γεωπολιτικών πυλώνων) θα εξετάσουμε τις επιρροές του «γεωπολιτικού παράγοντος» μας στο πλαίσιο πάντα της επιλεγμένης Συστημικής κλίμακος (π.χ. στο επίπεδο του «Συστήματος»).
ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ:
Θα εξετασθούν οι επιρροές του ισλαμιστικού κινήματος στα τρία προαναφερθέντα Υποσυστήματα και ειδικά στους «πυλώνες» της Άμυνας, της Οικονομίας και της Πολιτικής. Ή στους πυλώνες του Πολιτισμού και της Οικονομίας ή στους Πυλώνες του Πολιτισμού, της Πολιτικής και της Άμυνας ή ακόμη και στους τέσσερις πυλώνες[2] i) της Άμυνας, ii) της Οικονομίας, iii) της Πολιτικής και του iv) Πολιτισμού/Πληροφορίας.
Φάση 2η.
Στη φάση αυτή θα προσδιορίσουμε τις γεωπολιτικές τάσεις-δυναμικές για ένα έκαστο των εξετασθέντων υποσυστημάτων. Οι τάσεις αυτές προσδιορίζονται μόνο και αποκλειστικά με όρους «ισχύος». Απαντούν δε στα εξής ερωτήματα:
1ον) Σε ποιους πυλώνες κατισχύει ο «γεωπολιτικός παράγων» που εξετάζουμε (για το δικό μας παράδειγμα το «ισλαμιστικό κίνημα») και συνεπώς καθορίζει ήδη ή δύναται να καθορίσει τη συμπεριφορά τους στο πλαίσιο του εκάστοτε Υποσυστήματος. Αυτή η μορφή του συμπεράσματος ορίζεται ως «θετική υποσυστημική συνιστώσα τάση ισχύος» του «γεωπολιτικού παράγοντος» στο «Εσωτερικό του Συστήματος».
2ον) Σε ποιους πυλώνες απορροφάται η επιρροή του «γεωπολιτικού παράγοντος» και ως εκ τούτου δεν επηρεάζει τη συνολική συμπεριφορά του υποσυστήματος. Αυτή η μορφή του συμπεράσματος ορίζεται ως «μηδενική υποσυστημική συνιστώσα τάση ισχύος» του «γεωπολιτικού παράγοντος» στο «Εσωτερικό του Συστήματος».


Γ. Η Σύνθεση
Η Σύνθεση είναι η διαδικασία του αφορά την εύρεση της Συνισταμένης τάσεως ισχύος του δεδομένου Γεωπολιτικού παράγοντος σε τελική συστημική κλίμακα. Αν δηλαδή έχουμε εξεύρει και προσδιορίσει της επί μέρους συνιστώσες ισχύος (του γεωπολιτικού μας παράγοντος) σε επίπεδο Υποσυστήματος και το ζητούμενο είναι η Συνισταμένη σε συστημική κλίμακα επιπέδου Συστήματος τότε η φάση της Σύνθεσης θα αρχίσει στο επίπεδο του Συστήματος. Αν οι ζητούμενη συνισταμένη είναι σε επίπεδο Υπερσυστήματος, τότε η φάση της Σύνθεσης θα αρχίσει μετά το πέρας της Αναλύσεως των συνιστωσών του Συστήματος.


Δ. Συμπεράσματα
Το τελευταίο μέρος της μελέτης αποτελεί η φάση των Συμπερασμάτων. Εδώ καλούμεθα να περιγράψουμε τις γεωπολιτικές δυναμικές στις οποίες υποβάλλει η «Συνισταμένη της ισχύος», του υπό εξέταση «γεωπολιτικού παράγοντος», την συμπεριφορά του εξετασθέντος Συστήματος, στο περιβάλλον του Υπερσυστήματος.
Πρέπει να τονίσουμε το εξής: Στη φάση αυτή της μελέτης, όπως και σε οποιαδήποτε άλλη φάση της ως άνω γεωπολιτικής αναλύσεως δεν καταθέτουμε προτάσεις. Ανακαλύπτουμε δομές, δράσεις, λειτουργίες, επιρροές, μορφές, δυναμικές του γεωπολιτικού παράγοντος και τις περιγράφουμε. Όπως περιγράφουμε και τις εξ αυτών συμπεριφορές του Συστήματος. Οι προτάσεις, δεν αποτελούν αντικείμενο της Γεωπολιτικής Αναλύσεως. Αποτελούν αντικείμενο της Γεωστρατηγικής προσεγγίσεως η οποία μπορεί να γίνει, μόνον εφόσον μας ζητηθεί και εκμεταλλευόμενη τα αποτελέσματα της προηγηθείσας γεωπολιτικής αναλύσεως.
Πηγή: Περί Αλός http://perialos.blogspot.com/2011/03/blog-post_21.html

Οι λεπτές ισορροπίες στην υπόθεση της Λιβύης

Στην κόψη του ξυραφιού ακροβατεί η ελληνική κυβέρνηση στην υπόθεση της Λιβύης.

Οπως παραδέχονταν διπλωµατικές πηγές, η Αθήνα προσπαθεί απο τη µια πλευρά να παίξει τον ρόλο της δύναµης που σέβεται τη διεθνή νοµιµότητα συµµετέχοντας στους σχεδιασµούς της ∆ύσης, και από την άλλη να υπογραµµίσει ότι ως χώρα µε άµεση γειτνίαση και επαφές µε τη Λιβύη τάσσεται υπέρ της διπλωµατικής προσπάθειας για εκτόνωση της κρίσης. Μάλιστα, επιθυµεί στο δεύτερο αυτό σκέλος της λύσης να παίξει πρωτεύοντα ρόλο.

Γι’ αυτό και η Αθήνα, διεκδικώντας τον δικό της ρόλοστην προσπάθεια της διεθνούς κοινότητας, εξασφάλισε τη συµµετοχή του Γιώργου Παπανδρέου στη διεθνή διάσκεψη στο Παρίσι που συγκλήθηκε µε πρωτοβουλία του γάλλου Προέδρου. Σύµφωνα µε πληροφορίες, ο έλληνας Πρωθυπουργός προσκλήθηκε κατόπιν ελληνικού αιτήµατος, το οποίο έγινε σεβαστό. Η συµµετοχή τού Γιώργου Παπανδρέου, πάντως, προκάλεσε και αιτήµατα για παροχή διευκολύνσεων σε γαλλικά και βελγικά αεροσκάφη που παίρνουν µέρος στις στρατιωτικές επιχειρήσεις. Αν και αρχικά η κυβέρνηση είπε «όχι» στη χρήση ελληνικών βάσεων, τελικά συναίνεσε χθες για την παροχή των διευκολύνσεων. Προηγουµένως, ο αντιπρόσωπος του Βελγίου στο ΝΑΤΟ είχε εκφράσει µε έντονο τρόπο τη δυσφορία του για τη διστακτικότητα της Ελλάδας...

Υπενθυµίζεται ότι η επιχείρηση – τουλάχιστον µέχρι χθες το βράδυ – δεν ήταν µια επιχείρηση του ΝΑΤΟ, αλλά µια επιχείρηση της οποίας ηγούνται οι Γάλλοι και την οποία κατευθύνουν οι Αµερικανοί, γεγονός που έχει προκαλέσει τριγµούς και διαφωνίες µέσα στη Βορειοατλαντική Συµµαχία. Μέχρι αργά χθες το βράδυ, οι αντιπρόσωποι των χωρών του ΝΑΤΟ δεν είχαν καταφέρει να υιοθετήσουν καν τον επιχειρησιακό σχεδιασµό, το πρώτο βήµα για την εµπλοκή της Συµµαχίας, καθώς στη συνέχεια απαιτείται νέα απόφαση για την εκτέλεση του επιχειρησιακού σχεδιασµού.

Η πολυπλοκότητα και η ασάφεια του εγχειρήµατος, δηλαδή, τίνος επιχείρηση είναι, ενισχύονται κι από τις διαφορετικές απόψεις και τα συµφέροντα που επικρατούν όχι µόνο στους κόλπους της Ευρωπαϊκής Ενωσης και του ΝΑΤΟ, αλλά και στο ίδιο το Συµβούλιο Ασφαλείας (απείχαν από την ψηφοφορία για τη σχετική απόφαση όχι µόνο η Γερµανία, αλλά και η Ρωσία και η Κίνα). Τη σύγχυση επιτείνει – λένε οι διπλωµατικές πηγές – η στάση της Γαλλίας. Κι αυτό, γιατί δεν είναι λίγοι όσοι πιστεύουν πως αυτή δεν υπαγορεύεται µόνο από στρατηγικούς σχεδιασµούς, αλλά και από το εσωτερικό πολιτικό παιχνίδι του Νικολά Σαρκοζί, ο οποίος επιχειρεί να εµφανιστεί ως ηγέτης και εµπνευστής της επιχείρησης, προκειµένου να κερδίσει πόντους. Η στάση αυτή έχει προκαλέσει δυσφορία σε πολλούς συµµάχους.

Ενδεικτικό είναι ότι το Σάββατο, κατά τη συνεδρίαση του Βορειοατλαντικού Συµβουλίου, ήταν οι Γάλλοι αυτοί που µπλόκαραν την υιοθέτηση του επιχειρησιακού σχεδιασµού του ΝΑΤΟ, προκειµένου, έλεγαν ΝΑΤΟΪΚΈς πηγές, να έχουν οι ίδιοι και όχι το ΝΑ ΤΟ την «πατρότητα» της επιχείρησης. Κι αυτό, µε τις ευλογίες των Αµερικανών, για να µη δοθεί η εικόνα ότι είναι οι δεύτεροι αυτοί που επιτίθενται στον αραβικό κόσµο και υπάρξει αντιαµερικανική αναταραχή στην περιοχή. Στην ταραχώδη συνεδρίαση των αντιπροσώπων του ΝΑΤΟ, τις επιφυλάξεις τους εξέφρασαν και οι Τούρκοι, καθώς είχαν διαφορετική άποψη, ενώ δυσαρεστήθηκαν για τη µη πρόσκλησή τους στη διάσκεψη του Παρισιού, όπου φάνηκε να ελήφθησαν οι τελικές αποφάσεις.

Source : TA NEA