Το έκτο και τελευταίο στάδιο της κρίσης, θα είναι πιθανότατα οι γεωπολιτικές ανακατατάξεις με θρησκευτικό φόντο - όπου, κατά την άποψη μας, πρόκειται για το πλέον επώδυνο και το πιο καταστροφικό σενάριο που μπορούμε σήμερα να φανταστούμε
Το Φεβρουάριο του 2009, αναφερόμενοι στα τότε προβλεπόμενα έξι στάδια της μεγαλύτερης ίσως κρίσης χρέους της Δύσης μετά το 1929 (Παγκοσμιοποιημένη Κρίση), τα περιγράφαμε ως εξής:
(α) Το πρώτο στάδιο της κρίσης κορυφώθηκε με την αγορά ακινήτων στις Η.Π.Α., χωρίς αυτό να σημαίνει ότι ήταν η μοναδική αιτία. Συνοδεύτηκε ή ακόμη και προήλθε από την ευρύτερη κρίση υπερκατανάλωσης μέσω δανεισμού, η οποία συντηρήθηκε από την αντίστοιχη βιομηχανική υπερπαραγωγή εκτός Η.Π.Α. - κυρίως στην Ασία (Κίνα, Ταιβάν, Ιαπωνία κ.α.).
(β) Το δεύτερο στάδιο, η χρηματοπιστωτική κρίση, κορυφώθηκε πιθανότατα το 2008 - αν και ακόμη δεν γνωρίζουμε την έκταση του. Τα διάφορα πιστωτικά ιδρύματα (τράπεζες κ.α.) βρίσκονται πλέον σε πραγματικά άθλια κατάσταση, με τα κράτη να προσπαθούν να τα διασώσουν - συμμετέχοντας στο Κεφάλαιο τους, μέσω των χρημάτων (φορολογικών, πληθωριστικών) των χρεωμένων πολιτών τους
(γ) Το τρίτο στάδιο, η κρίση στην πραγματική αγορά, βρίσκεται σήμερα σε εξέλιξη και θα διαρκέσει αρκετό χρονικό διάστημα ακόμη, αφού οι διάφορες Οικονομίες του πλανήτη είναι σε ανόμοια επίπεδαεξέλιξης μεταξύ τους. Εδώ θα υπάρξει αναμφίβολα κρίση συναλλαγματικών ισοτιμιών (δολάριο, ευρώ, γεν, γουάν, ρούβλι κ.α.), ιδιαίτερα στις χώρες του Ευρώ, οι οποίες παρουσιάζουν πάρα πολλές οικονομικές ανομοιότητες. Εξ αυτού θα κινδυνεύσει πιθανότατα η συνοχή της Ε.Ε. (αν όχι η ύπαρξη της), με το μέλλον της να διαγράφεται όχι και τόσο καθαρό.
(δ) Το τέταρτο στάδιο, οι κοινωνικές εξεγέρσεις (το είδαμε στο παρελθόν με τη γαλλική και όχι μόνο επανάσταση, η οποία ακολούθησε τη χρεοκοπία του κράτους), είναι ακόμη σε εμβρυακή κατάσταση και θα παραμείνει εν πρώτοις - τουλάχιστον για όσο χρονικό διάστημα η ανεργία είναι κάτω από το 10% του ενεργού πληθυσμού και όσο δεν υπάρχει ακόμη πληθωριστική έκρηξη (η οποία θα ακολουθήσει, όταν φτάσουν τα νέα τυπωμένα και χωρίς αντίκρισμα χρήματα στις αγορές της Δύσης, αφού καταργήθηκε προ πολλού ο κανόνας του χρυσού και μάλλον δεν πρόκειται να υπάρξει νέο σύστημα σταθερών ισοτιμιών τύπουBretton Woods / 1944 – 1971).
(ε) Το πέμπτο στάδιο προβλέπεται να είναι οι πολιτικές ανακατατάξεις (επίσης το είδαμε στο παρελθόν, με την κατάρρευση της φεουδαρχίας, της βασιλείας κλπ), όπως αυτή που διαπιστώσαμε πρόσφατα να συμβαίνει στην χρεοκοπημένη Ισλανδία. Οι σημερινές «πολιτικές» έχουν προ πολλού φθαρεί και προφανώς θα υπάρξουν προσπάθειες επαναφοράς παλαιοτέρων οικονομικών μεθόδων ή συστημάτων (Keynes, Marx).
Ο κόσμος θα αναρωτηθεί εάν πράγματι αυτοί που τον κυβερνούν έχουν τις απαιτούμενες γνώσεις, ικανότητες και δεξιότητες ή είναι τελικά «τελείως ανίδεοι των βασικών αρχών της φυσικής επιστήμης και της πολιτικής οικονομίας που καθορίζουν τη σημερινή μας μορφή κοινωνίας - επομένως οι λιγότερο κατάλληλοι να χειριστούν τα πολύπλοκα προβλήματα από κάθε άλλη τάξη». Όλα θα κριθούν τελικά από την απόφαση-απάντηση των μαζών, σε σχέση με το παραπάνω ερώτημα και την πειθαρχία ή μη στη συμβατική λογική που θα δείξουν.
(στ) Το έκτο και τελευταίο στάδιο της αλυσιδωτής αντίδρασης θα είναι πιθανότατα οι γεωπολιτικές ανακατατάξεις. Κατά την άποψη μας, πρόκειται (εφ’ όσον βέβαια συμβεί) για το πλέον επώδυνο και το πιο καταστροφικό σενάριο που μπορούμε σήμερα να φανταστούμε. Εάν πράγματι η ιστορία επαναλαμβάνεται, τότε είναι πιθανόν να έχει το χαρακτήρα ευρύτερων φυλετικών ανακατατάξεων, με βαθύτερο (υποσυνείδητο) θρησκευτικό «φόντο». Ίσως κάτι τέτοιο να διαφαίνεται αμυδρά από τις πρόσφατες εξελίξεις στις Η.Π.Α., με την αλλαγή από τον Πρόεδρο G. Bush στον Πρόεδρο B. Obama.
Η ΚΡΙΣΗ ΤΗΣ ΤΟΥΡΚΙΑΣ
Σε σχέση με τα παραπάνω η γειτονική μας Τουρκία, η οποία ευρίσκεται σήμερα σε μία εύφλεκτη γεωπολιτική ζώνη, αντιμετωπίζει ξανά μία μεγάλη οικονομική κρίση - αφού το ΔΝΤ, όπως συνηθίζει, κατέστρεψε το σύνολο σχεδόν των υγιών στοιχείων της οικονομίας της (άρθρο μας).
Η τεράστια φούσκα ακινήτων που έχει δημιουργηθεί στη χώρα η οποία, αργά ή γρήγορα, θα εκβάλλει σε μία μεγάλη κρίση των τραπεζών της, σε συνδυασμό με τα μεγάλα ελλείμματα του ισοζυγίου εξωτερικών συναλλαγών της (άνω των 80 δις), καθώς επίσης με τη θανατηφόρα μη ισορροπημένη κατανομή των εισοδημάτων των Πολιτών της, αποτελούν αναμφίβολα ένα εξαιρετικά εκρηκτικό μείγμα.
Ήδη αναφέρεται ότι, το δημοσιονομικό έλλειμμα της Τουρκίας (προϋπολογισμός), θα αυξηθεί στα 33,5 δις λίρες - με την επιδείνωσή του να οφείλεται στην επιβράδυνση του ρυθμού ανάπτυξης (2,9% το δεύτερο τρίμηνο του 2012, έναντι 8,5% του περασμένου έτους), σύμφωνα με τον υπουργό οικονομικών της.
Η επίσημη πρόβλεψη δε για το έλλειμμα του 2012 αυξήθηκε στο 2,3% του ΑΕΠ (από 1,5% προηγουμένως) -με πολλούς αναλυτές όμως να το τοποθετούν άνω του 3% (ένα πολύ μεγάλο ποσοστό για μία φτωχή, αναπτυσσόμενη οικονομία, με μηδαμινή δημόσια περιουσία, με ελάχιστες υποδομές, με χαμηλό κατά κεφαλήν ΑΕΠ, με σχετικά μεγάλο εξωτερικό χρέος και με τεράστιο εμπορικό έλλειμμα).
Στα πλαίσια αυτά, οι προσπάθειες της ("φυγή προς τα εμπρός") είναι μάλλον εύλογες - αφού προφανώςεπιδιώκει να στρέψει την προσοχή του πληθυσμού της σε άλλες κατευθύνσεις. Εν τούτοις, η παραγωγή τηλεοπτικών και κινηματογραφικών έργων, με θέμα το "ένδοξο" παρελθόν της, σε συνδυασμό με τα "μουσουλμανικά ιδεώδη", είναι μάλλον προς τη λάθος κατεύθυνση - ενώ μπορούν να οδηγήσουν στο διαμελισμό και στην καταστροφή της.
Ίσως οφείλει να σημειωθεί κλείνοντας ότι, η οικονομία της Τουρκίας είναι πιθανότατα αδύνατον να αντέξει το κόστος ενός πολέμου με τη Συρία, ο οποίος γίνεται όλο και πιο πιθανός - πόσο μάλλον μίας ευρύτερης "πυρκαγιάς" στην περιοχή.
ΤΟ ΘΡΗΣΚΕΥΤΙΚΟ ΦΟΝΤΟ
"Η ομοσπονδιακή καγκελάριος εξέτασε πρόσφατα το θέμα της απαγόρευσης στη Γερμανία της προβολής μίας, κριτικής απέναντι στο Ισλάμ, κινηματογραφικής ταινίας (Αθωότητα των μουσουλμάνων). Ανεξάρτητα από αυτό, η Τουρκία γύρισε έναντι του ποσού των 13 εκ. € ένα φιλμ, το οποίο έχει, πριν από κάθε τι άλλο, τον εξής σκοπό: να ταπεινώσει και να προσβάλλει τους Χριστιανούς. Το έργο αυτό έχει πικράνει ανεπανόρθωτα εκείνους τους Χριστιανούς, οι οποίοι ζουν σε μουσουλμανικές χώρες", γράφουν χαρακτηριστικά ορισμένα γερμανικά ΜΜΕ.
Περαιτέρω, όλοι θυμόμαστε το κύμα της βίας που ακολούθησε την προβολή του έργου με τον προφήτη του Ισλάμ - όπως επίσης τον φόβο των πολιτικών της Δύσης, απέναντι στις εξεγέρσεις των μουσουλμάνων. Παραδόξως όμως, παράλληλα με το συγκεκριμένο φιλμ προβαλλόταν στους κινηματογράφους και ένα άλλο - το οποίο προσέβαλλε ανεπανόρθωτα τους Χριστιανούς, ενώ τραυμάτιζε ταυτόχρονα τα θρησκευτικά τους συναισθήματα.
Το έργο αυτό ονομάζεται "Κατάκτηση 1453" και αναφέρεται στην, κατ' εντολή του Μωάμεθ, άλωση της Κωνσταντινούπολης και υποταγή της στο Ισλάμ - από έναν αιμοχαρή ηγέτη, ο οποίος μισούσε όσο τίποτα άλλο τους Χριστιανούς. Σύμφωνα τώρα με τη γερμανική εφημερίδα "Die Welt" τα παρακάτω:
"Ο Σουλτάνος, μετά την άλωση του 1453, επέτρεψε στους άνδρες του μία τριήμερη λεηλασία της πόλης, κατά την ισλαμική παραδοσιακή διαδικασία(!). Η κόλαση ξέσπασε στην Κωνσταντινούπολη - ενώ το ίδιο μεσημέρι οι δρόμοι βάφτηκαν με αίμα, σύμφωνα με τις μαρτυρίες ενός βενετσιάνου παρατηρητή. Τα σπίτια λεηλατήθηκαν - οι άνδρες, οι γυναίκες και τα παιδιά βιάστηκαν, καρατομήθηκαν ή θανατώθηκαν με άλλους τρόπους. Οι τελευταίοι κάτοικοι προσπάθησαν να κρυφτούν στην Αγία Σοφία - όπου όμως σύρθηκαν έξω μαζί με τους ιερείς τους, μαστιγώθηκαν και πουλήθηκαν σαν σκλάβοι.
Μία ημέρα αργότερα δεν υπήρχε τίποτα να κλέψει ή να καταστρέψει κανείς. Ο Σουλτάνος περίμενε να τελειώσει η λεηλασία και η σφαγή, για να μπει μέσα στην κατακτημένη πόλη. Όταν έφτασε μπροστά στην Αγία Σοφία, ο μουσουλμάνος ιερέας του ανέβηκε στα σκαλοπάτια και ανακοίνωσε τη νίκη του Σουλτάνου, "στο όνομα του Αλλάχ" - με την ονομασία της Κωνσταντινούπολης να αλλάζει σε Istanbul".
Για τους Χριστιανούς ολόκληρου του πλανήτη, το 1453 δεν είναι σε καμία περίπτωση ένα έτος χαράς - ενώ πονάει ακόμη όλους εκείνους, οι οποίοι ζουν σε μουσουλμανικές χώρες. Κατ' επακόλουθο το τούρκικο φιλμ "Κατάκτηση 1453", το οποίο προβάλλεται σε πολλούς κινηματογράφους στα ισλαμικά κράτη, είναι επώδυνο για αυτούς - πόσο μάλλον όταν δείχνει μία εικόνα των Χριστιανών, η οποία δεν είναι καθόλου όμορφη αφού, κατά το έργο, οι Χριστιανοί είναι απόγονοι του διαβόλου, ανήθικοι, διεφθαρμένοι και βάρβαροι.
Με απλούστερα λόγια, το φιλμ "Κατάκτηση 1453" προσβάλλει όλους τους Χριστιανούς τουλάχιστον όσο το αντίστοιχο με τον προφήτη του Ισλάμ, το οποίο προβάλλεται στη Δύση. Ας μην εκπλαγούμε λοιπόν καθόλου, εάν δούμε τους Χριστιανούς να ξεσηκώνονται και να επιτίθενται σε μουσουλμάνους ή να καταστρέφουν τουρκικές εγκαταστάσεις - αφού δείξαμε υπέρ του δέοντος κατανόηση, όταν συνέβαινε το αντίθετο, τονίζει ο Γερμανός συγγραφέας.
"Το προσβλητικό για τους Χριστιανούς τουρκικό φιλμ δεν είναι μόνο ρατσιστικό και βάρβαρο - είναι μία βρωμερή προπαγάνδα ναζιστικού επιπέδου. Γιατί λοιπόν δεν ανακοινώνει η καγκελάριος την απαγόρευση του;", ολοκληρώνει το κείμενο του ο Γερμανός πολιτικός αναλυτής.
ΕΠΙΛΟΓΟΣ
Χωρίς να επεκταθούμε σε λεπτομέρειες, αφού τα παραπάνω δεν ανήκουν στο γνωστικό μας πεδίο,θεωρούμε ότι πλησιάζουμε επικίνδυνα στα τελευταία στάδια της κρίσης - τα οποία ελπίζουμε να μην μας οδηγήσουν σε ανεπανόρθωτες καταστάσεις.
Εντός της Ευρώπης, οι κινήσεις "διαμελισμού" των κρατών, από τις εκάστοτε μειονότητες (Φλαμανδοί στο Βέλγιο, Σκωτσέζοι στη Μ. Βρετανία, Καταλωνοί στην Ισπανία κοκ), δεν είναι ότι καλύτερο για την ειρήνη και τη ευρωπαϊκή ολοκλήρωση - η οποία, κατά την άποψη μας, είναι αδύνατον να συμβεί, εάν η Γερμανία δεν εξαιρεθεί από το κοινό νόμισμα.
Παράλληλα, οι συνεχείς εξεγέρσεις των λαών επαναφέρουν ενδυναμωμένη την "πάλη των τάξεων", καθώς επίσης τις ακραίες πολιτικές παρατάξεις - με απρόβλεπτες συνέπειες για το μέλλον της Δημοκρατίας.
Τέλος, οι εντάσεις στο μουσουλμανικό χώρο, ενισχυμένες από την προβλεπόμενη επισιτιστική κρίση, θα κλιμακώνονται διαρκώς - με αποτέλεσμα τυχόν λάθος να πυροδοτήσει έναν καταστροφικό πόλεμο.
Ας ελπίσουμε λοιπόν πως η Δύση θα κατανοήσει έγκαιρα τη λανθασμένη πορεία που ακολουθεί τα τελευταία χρόνια - επίσης ότι, η Ανατολή θα πάψει να προκαλεί ανόητα, αναζητώντας στην οργανωμένη ανάπτυξη και στην πρόοδο το μέλλον της.
Βασίλης Βιλιάρδος
Ο κ. Β. Βιλιάρδος είναι οικονομολόγος, πτυχιούχος της ΑΣΟΕΕ Αθηνών, με μεταπτυχιακές σπουδές στο Πανεπιστήμιο του Αμβούργου.
