Του Δημήτρη Μπεκιάρη Έχει περάσει αρκετός καιρός από την περίοδο που η προηγούμενη κυβέρνηση, δηλαδή η κυβέρνηση Καραμανλή είχε ξεκινήσει συνομιλίες με την Αίγυπτο για την οριοθέτηση των Αποκλειστικών Οικονομικών Ζωνών. Ωστόσο η τότε ελληνική κυβέρνηση δεν έλαβε ποτέ σχετικές διαβεβαιώσεις από την Αιγυπτιακή πλευρά, τουλάχιστον σε ότι έχει να κάνει με το Καστελόριζο. Στη συνέχεια η Αιγυπτιακή πλευρά ενημέρωσε την Αθήνα ότι συζητά με την Τουρκία για τον καθορισμό Αποκλειστικών Οικονομικών Ζωνών,
δηλαδή για ένα ενδεχόμενο το οποίο θα είναι καταστροφικό για τα ελληνικά συμφέροντα.
Μέχρι σήμερα επισημαίνεται η αδυναμία της Ελλάδας να οριοθετήσει της Αποκλειστικής Οικονομικές της Ζώνες, αφού είναι το μοναδικό ευρωπαϊκό κράτος, το οποίο δεν έχει πράξει κάτι τέτοιο, αν εξαιρέσει κανείς τις συμφωνίες για τα θαλάσσια σύνορα που σύναψε η Ελλάδα με την Ιταλία το 1978. Η απουσία τόλμης από την πλευρά της Ελλάδας να διασφαλίσει μέχρι σήμερα τα συμφέροντά της στο πεδίο της οριοθέτησης Αποκλειστικών Οικονομικών Ζωνών, είναι μια από τις αιτίες που τις τελευταίες δεκαετίες μεγιστοποιήθηκε η τουρκική προκλητικότητα. Αντίστοιχα υπήρξαν επιπλοκές στις σχέσεις της Ελλάδας με την Αλβανία το 1994 και με την Λιβύη (σε ότι έχει να κάνει με πετρελαϊκές έρευνες) το 2000, εξαιτίας της αμφισβήτησης σε πρακτικό επίπεδο των κυριαρχικών δικαιωμάτων της Ελλάδας.Η Αίγυπτος, όπως έχει γίνει εδώ και πολύ καιρό γνωστό πραγματοποιεί επαφές και με την Τουρκία, ώστε να καθοριστούν οι αποκλειστικές οικονομικές ζώνες. Η Αίγυπτος θα διαδραματίσει ρόλο κλειδί για την τουρκική προοπτική στο πεδίο του καθορισμού Αποκλειστικών Οικονομικών Ζωνών, αλλά και ευρύτερα για τον καθορισμό τους σε ολόκληρη την λεκάνη της ανατολικής Μεσογείων. Αν οι Αποκλειστικές Οικονομικές Ζώνες των δύο αυτών κρατών εφάπτονται τότε, ταυτόχρονα αποκλείεται οποιαδήποτε πιθανότητα να εφάπτονται οι Αποκλειστικές Οικονομικές Ζώνες της Ελλάδας και της Κύπρου. Ο καθορισμός και η οριοθέτηση της Αποκλειστικής Οικονομικής Ζώνης από την Ελλάδα είναι ζωτικής σημασίας, δεδομένου ότι ήδη έχει ανακοινωθεί η σύσταση Φορέα για την έρευνα υδρογονανθράκων. Η Ελλάδα εκ των πραγμάτων υπολογίζει στην αξιοποίηση των ενεργειακών πόρων, που ενδεχόμενα εντοπίζονται στην επικράτειά της, ώστε προχωρήσει στην εκμετάλλευση και στην αξιοποίησή τους με στόχο την προσέλκυση επενδύσεων και την έξοδο από την οικονομική κρίση.
Το μεγάλο αγκάθι, ώστε να εφάπτονται οι Αποκλειστικές Οικονομικές Ζώνες της Τουρκίας και της Αιγύπτου, είναι η περιοχή του Καστελόριζου και για αυτόν τον λόγο, όπως έχουμε ήδη εξηγήσει, η Άγκυρα επιδιώκει το «γκριζάρισμα» της. Σκοπός της Τουρκίας είναι να πετύχουν μια τέτοιου είδους συμφωνία με την Αίγυπτο, ώστε να μην δίδονται δικαιώματα Αποκλειστικής Οικονομικής Ζώνης στα νησιά Καστελόριζο και Στρογγύλη. Συνεπώς η Ελλάδα δεν πρέπει να επιτρέψει σε καμία των περιπτώσεων να προωθηθεί κάποια συμφωνία ανάμεσα στην Τουρκία και στην Αίγυπτο για την οριοθέτηση των Αποκλειστικών Οικονομικών Ζωνών. Η Τουρκία αρνείται τα δικαιώματα σε ΑΟΖ για την Κρήτη και για το Καστελόριζο και αναγνωρίζει μόνο την ύπαρξη περιορισμένης ΑΟΖ στα νότια της Κύπρου. Το Καστελόριζο ανατρέπει τα σχέδια της Τουρκίας, ακριβώς διότι αποτελεί το σημείο σύνδεσης της Ελληνικής με την Αιγυπτιακή και την Κυπριακή Αποκλειστική Οικονομική Ζώνη. Εξάλλου είναι γνωστό ότι από το 2001 μέχρι σήμερα η Τουρκία επιχειρεί με μονομερή τρόπο να προχωρήσει στην οριοθέτηση υφαλοκρηπίδας στην περιοχή που βρίσκεται στα νότια των τουρκικών παραλίων χωρίς να λαμβάνει υπόψη την παρουσία του Καστελόριζου στην περιοχή.
Αίγυπτος και Κύπρος
Η Κύπρος έχει ήδη προχωρήσει σε συμφωνία με την Αίγυπτο για τον καθορισμό των Αποκλειστικών Οικονομικών Ζωνών τους. Αντίστοιχες συμφωνίες έχει υπογράψει η Κύπρος, τόσο με το Λίβανο, όσο και με το Ισραήλ, με το οποίο έχει ξεκινήσει η στρατηγικού χαρακτήρα προσέγγιση για την αξιοποίηση και εκμετάλλευση των μεγάλων κοιτασμάτων φυσικού αερίου, τα οποία έχουν βρεθεί στη θαλάσσια περιοχή ανάμεσα στην Κύπρο και το Ισραήλ. Βέβαια, η ύπαρξη αυτών των κοιτασμάτων κινητοποίησε τον Λίβανο σε βάρος της κυπριο – ισραηλινής προσέγγισης για λογαριασμό, εμφανώς, της Τουρκίας. Κατά συνέπεια ο ρόλος του Λιβάνου συνιστά έναν αστάθμητο παράγοντα για τα κυπριακά και κατ΄ επέκταση για τα ελληνικά συμφέροντα. Ο καθορισμός των Αποκλειστικών Οικονομικών Ζωνών από την Κύπρο, έχει προκαλέσει μεγάλο εκνευρισμό στην Άγκυρα, η οποία ουσιαστικά απειλεί με πόλεμο για το ενδεχόμενο του Καθορισμού Αποκλειστικών Οικονομικών Ζωνών ανάμεσα στην Κύπρο και στην Ελλάδα. Μάλιστα δεν είναι λίγοι εκείνοι στην Κύπρο, οι οποίοι αναφέρουν ότι «αν γνώριζε η Τουρκία το μέγεθος του πλούτου σε φυσικό αέριο και πετρέλαιο στην ανατολική Μεσόγειο και συγκεκριμένα νότια της Κύπρου, το 1974, τότε πιθανότατα θα επιχειρούσε να καταλάβει ολόκληρο το νησί και όχι μόνο το βόρειο τμήμα του». Η συστηματική διεξαγωγή «δήθεν» ερευνών την εντολή για τις οποίες δίνει η τουρκική ενεργειακή εταιρεία ΤΡΑΟ, είναι ενδεικτική του τρόπου με τον οποίο αντιδρά η Τουρκία, προς το παρόν τουλάχιστον.
Geopolitical Research Institute(GRI)/Εταιρεία Γεωπολιτικών Ερευνών(ΕΓΕ)
Δευτέρα 13 Δεκεμβρίου 2010
Φάκελλος Καστελλόριζο ( μέρος 4ο) : Οι τουρκικές παραβιάσεις
Όταν τον Ιούλιο του 2009 η Αθήνα και η Λευκωσία ενημέρωναν τους υπουργούς Εξωτερικών της Ευρωπαϊκής Ένωσης σχετικά με τις παραβιάσεις των εθνικών εναέριων χώρων της Ελλάδας και της Κύπρου από τουρκικά μαχητικά αεροσκάφη, η Άγκυρα προχωρούσε σε προκλήσεις μέσω του εκπροσώπου του τουρκικού υπουργείου Εξωτερικών, ο οποίος σχεδόν ταυτόχρονα ισχυριζόταν ότι το Καστελόριζο αποτελεί τουρκική υφαλοκρηπίδα,
προσθέτοντας τότε ότι οι περιοχές για τις οποίες είχε εγκρίνει την διεξαγωγή πετρελαϊκών ερευνών η κρατική εταιρεία ενέργειας ΤΡΑΟ ενέπιπταν στην υφαλοκρηπίδα της Τουρκίας.Όπως αναφέρει σήμερα στο newscode.gr αξιωματικός της πολεμικής αεροπορίας «Εκείνη την περίοδο, δηλαδή μέσα στο 2009, οι περισσότερες παραβιάσεις του εθνικού εναέριου χώρου, είχαν διαπιστωθεί από τα ραντάρ μας στην περιοχή του Καστελόριζου. Σήμερα τα τουρκικά μαχητικά πετάνε περισσότερο στην περιοχή στη Μυτιλήνης και στη Χίο και κάποιες φορές σ τη Σάμο».
Στο υπουργείο Εθνικής Άμυνας συνδέουν την αλλαγή του «προγραμματισμού» των παραβιάσεων του εθνικού εναέριου χώρου από τα τουρκικά μαχητικά αεροσκάφη με την ενδεχόμενη συμφωνίας Αιγύπτου – Τουρκίας (ιδιαίτερα δε μετά την διαπίστωση της ελληνικής πλευράς ότι οι Αιγύπτιοι δεν προτίθεται να δώσουν πλήρη δικαιώματα στο Καστελόριζο) αναφορικά με τον καθορισμό των Αποκλειστικών Οικονομικών Ζωνών. Ωστόσο ανήμερα των περιφερειακών και δημοτικών εκλογών στην Ελλάδα, σημειώθηκε ένα αξιοσημείωτο συμβάν. Για πρώτη φορά ανήμερα εκλογών στην Ελλάδα από το 1974 και έπειτα τουρκικά μαχητικά αεροσκάφη παραβίασαν τον εθνικό εναέριο χώρο και μάλιστα πάνω από την περιοχή του Καστελόριζου. Τα τουρκικά μαχητικά αεροσκάφη πέταξαν σε απόσταση μόλις τεσσάρων μιλίων από το Καστελόριζο. Στο υπουργείο Εθνικής Άμυνας αμέσως συνέδεσαν εκείνες τις τουρκικές παραβιάσεις που σημειώθηκαν στις 7 Νοεμβρίου του 2010 με τα σχέδια της Τουρκίας για τον προσδιορισμό της Αποκλειστικής Οικονομικής Ζώνης και με την αντιμετώπιση του Καστελόριζου, από την πλευρά της Τουρκίας ως εμπόδιο για την ολοκλήρωση αυτής της διαδικασίας.
Η Τουρκία, όπως είναι ήδη γνωστό, έχει υποβάλλει προς την Ελλάδα ένα πακέτο ή μία δέσμη προτάσεων «ειρήνης» όπως:
• Αμοιβαία μείωση των εξοπλισμών
• Υποβολή σχεδίων πτήσεων των ελληνικών μαχητικών αεροσκαφών στην Άγκυρα και των τουρκικών μαχητικών αεροσκαφών στην Αθήνα
• Αφοπλισμός των ελληνικών και τουρκικών μαχητικών αεροσκαφών για όλες τις πτήσεις στο Αιγαίο.
• Συνδιαχείριση – συνεκμετάλλευση του Αιγαίου (όπως πολύ πρόσφατα επανέλαβε ο Τούρκος υπουργός Επικρατείας Εγκεμέν Μπαγίς.
• Πολύς λόγος έγινε το τελευταίο χρονικό διάστημα σχετικά με την άρση «Casus Belli» από την Τουρκία (κάτι το οποίο τελικά δεν επιβεβαιώθηκε) και στο επίκεντρο βρέθηκε το περιεχόμενο του Πολιτικού Εγγράφου Εθνικής Ασφάλειας, η λεγόμενη «Κόκκινη Βίβλος» της Τουρκίας ή αλλιώς το «κρυφό Σύνταγμα».
Μία επίσης από τις προτάσεις της Τουρκίας είναι η εξαίρεση του Καστελόριζου από τις συνομιλίες για την οριοθέτηση της υφαλοκρηπίδας. Ωστόσο, σύμφωνα με τους κανόνες του Διεθνούς Δικαίου της θάλασσας το Καστελόριζο διαθέτει δική του υφαλοκρηπίδα και Αποκλειστική Οικονομική Ζώνη, γεγονός που προσδίδει στο Καστελόριζο τεράστια γεωπολιτική, γεωστρατηγική και γεωοικονομική σημασία. Τόσο η Αθήνα, όσο και η Άγκυρα γνωρίζουν αυτή την τεράστια σημασία του Καστελόριζου.
προσθέτοντας τότε ότι οι περιοχές για τις οποίες είχε εγκρίνει την διεξαγωγή πετρελαϊκών ερευνών η κρατική εταιρεία ενέργειας ΤΡΑΟ ενέπιπταν στην υφαλοκρηπίδα της Τουρκίας.Όπως αναφέρει σήμερα στο newscode.gr αξιωματικός της πολεμικής αεροπορίας «Εκείνη την περίοδο, δηλαδή μέσα στο 2009, οι περισσότερες παραβιάσεις του εθνικού εναέριου χώρου, είχαν διαπιστωθεί από τα ραντάρ μας στην περιοχή του Καστελόριζου. Σήμερα τα τουρκικά μαχητικά πετάνε περισσότερο στην περιοχή στη Μυτιλήνης και στη Χίο και κάποιες φορές σ τη Σάμο».
Στο υπουργείο Εθνικής Άμυνας συνδέουν την αλλαγή του «προγραμματισμού» των παραβιάσεων του εθνικού εναέριου χώρου από τα τουρκικά μαχητικά αεροσκάφη με την ενδεχόμενη συμφωνίας Αιγύπτου – Τουρκίας (ιδιαίτερα δε μετά την διαπίστωση της ελληνικής πλευράς ότι οι Αιγύπτιοι δεν προτίθεται να δώσουν πλήρη δικαιώματα στο Καστελόριζο) αναφορικά με τον καθορισμό των Αποκλειστικών Οικονομικών Ζωνών. Ωστόσο ανήμερα των περιφερειακών και δημοτικών εκλογών στην Ελλάδα, σημειώθηκε ένα αξιοσημείωτο συμβάν. Για πρώτη φορά ανήμερα εκλογών στην Ελλάδα από το 1974 και έπειτα τουρκικά μαχητικά αεροσκάφη παραβίασαν τον εθνικό εναέριο χώρο και μάλιστα πάνω από την περιοχή του Καστελόριζου. Τα τουρκικά μαχητικά αεροσκάφη πέταξαν σε απόσταση μόλις τεσσάρων μιλίων από το Καστελόριζο. Στο υπουργείο Εθνικής Άμυνας αμέσως συνέδεσαν εκείνες τις τουρκικές παραβιάσεις που σημειώθηκαν στις 7 Νοεμβρίου του 2010 με τα σχέδια της Τουρκίας για τον προσδιορισμό της Αποκλειστικής Οικονομικής Ζώνης και με την αντιμετώπιση του Καστελόριζου, από την πλευρά της Τουρκίας ως εμπόδιο για την ολοκλήρωση αυτής της διαδικασίας.
Η Τουρκία, όπως είναι ήδη γνωστό, έχει υποβάλλει προς την Ελλάδα ένα πακέτο ή μία δέσμη προτάσεων «ειρήνης» όπως:
• Αμοιβαία μείωση των εξοπλισμών
• Υποβολή σχεδίων πτήσεων των ελληνικών μαχητικών αεροσκαφών στην Άγκυρα και των τουρκικών μαχητικών αεροσκαφών στην Αθήνα
• Αφοπλισμός των ελληνικών και τουρκικών μαχητικών αεροσκαφών για όλες τις πτήσεις στο Αιγαίο.
• Συνδιαχείριση – συνεκμετάλλευση του Αιγαίου (όπως πολύ πρόσφατα επανέλαβε ο Τούρκος υπουργός Επικρατείας Εγκεμέν Μπαγίς.
• Πολύς λόγος έγινε το τελευταίο χρονικό διάστημα σχετικά με την άρση «Casus Belli» από την Τουρκία (κάτι το οποίο τελικά δεν επιβεβαιώθηκε) και στο επίκεντρο βρέθηκε το περιεχόμενο του Πολιτικού Εγγράφου Εθνικής Ασφάλειας, η λεγόμενη «Κόκκινη Βίβλος» της Τουρκίας ή αλλιώς το «κρυφό Σύνταγμα».
Μία επίσης από τις προτάσεις της Τουρκίας είναι η εξαίρεση του Καστελόριζου από τις συνομιλίες για την οριοθέτηση της υφαλοκρηπίδας. Ωστόσο, σύμφωνα με τους κανόνες του Διεθνούς Δικαίου της θάλασσας το Καστελόριζο διαθέτει δική του υφαλοκρηπίδα και Αποκλειστική Οικονομική Ζώνη, γεγονός που προσδίδει στο Καστελόριζο τεράστια γεωπολιτική, γεωστρατηγική και γεωοικονομική σημασία. Τόσο η Αθήνα, όσο και η Άγκυρα γνωρίζουν αυτή την τεράστια σημασία του Καστελόριζου.
Φάκελλος Καστελλόριζο ( μέρος 3ο) : Η τεχνητή κρίση στην Ρώ.
Του Δημήτρη Μπεκιάρη
Ένα από τα σημαντικότερα γεγονότα, το οποίο αυταπόδεικτα φανέρωσε την ανησυχία, αλλά και το ενδιαφέρον, της Άγκυρας για τις γενικότερες εξελίξεις σ την ευρύτερη θαλάσσια περιοχή του Καστελόριζου ήταν η τεχνητή μίνι – κρίση στη νήσο Ρω τον Αύγουστο του 2009. Όπως είχε χαρακτηριστικά αναφέρει τότε η μεγάλης κυκλοφορίας τουρκική εφημερίδα «Σαμπάχ» «η κρίση έληξε σε 45 λεπτά»
. Την είδηση είχε παρουσιάσει σε αποκλειστικότητα το Kanal D , το οποίο ανήκει στον όμιλο του Αϊντίν Ντογάν, ο οποίος ελέγχει εφημερίδες όπως η «Χουριέτ», η «Μιλιέτ», η «Ραντικάλ» και τηλεοπτικούς σταθμούς όπως το «Kanal D», το CNN Turk και το «Star TV».
Στις 4 Αυγούστου του 2009 και ενώ στην Ελλάδα είχε προηγηθεί μεγάλη συζήτηση αναφορικά με την ανάπτυξη σε διάφορες περιοχές του Αιγίου 1000 καταδρομέων του ελληνικού στρατού για την ενίσχυση της άμυνας των ελληνικών νησιών. Η απάντηση κάποιων κύκλων στην Τουρκία υπήρξε άμεση, αφού Τούρκοι δημοσιογράφοι του πρακτορείου IHA και της Σαμπάχ είχαν επιχειρήσει να προσεγγίσουν τη νήσο Ρω, επαναφέροντας, όπως ήταν φυσικό, στη μνήμη τα γεγονότα των Ιμίων το 1996, όταν και πάλι στη προβοκάτσια σε βάρος της Ελλάδας, είχαν εμπλακεί τούρκοι δημοσιογράφοι. Οι τούρκοι δημοσιογράφοι, είχαν επιχειρήσει να προσεγγίσουν τη Ρω με τουριστικό σκάφος πραγματοποιώντας λήψεις πλάνων με κάμερες και φωτογραφικές μηχανές γεγονός. Η κινητοποίηση ενός σκάφους του λιμενικού σώματος, αλλά και εκείνη φουσκωτού σκάφους της τουρκικής Ακτοφυλακής ήταν άμεσα. Ένας δημοσιογράφος της Σαμπάχ, ο Μπεκίρ Ονέρ, πρόλαβε ωστόσο να φωτογραφηθεί με την τουρκική σημαία και φόντο το νησί της Ρω.
Η εφημερίδα «Σαμπάχ» μετέδωσε την είδηση με τέτοιο τρόπο, ώστε η ανησυχία είχε ενταθεί «Δεύτερη κρίση Ιμίων, σύλληψη Τούρκων δημοσιογράφων από τις ελληνικές αρχές». Ωστόσο με ταχύτατες διαδικασίες του τουρκικό υπουργείο Εξωτερικών είχε σπεύσει να διαψεύσει την είδηση ότι υπήρξαν συλλήψεις Τούρκων δημοσιογράφων, επιβεβαιώνοντας ότι μετά την αποτροπή της προσέγγισης στη νήσο Ρω από τις ελληνικές λιμενικές αρχές, οι δημοσιογράφοι είχαν επιστρέψει στο Κας της Τουρκίας. Ταυτόχρονα υπήρξε μπαράζ διαρροών προς των τουρκικό Τύπο. Μία από αυτές στην τουρκική εφημερίδα «Μιλιέτ» ανέφερε «ο Καρά αντά (δηλαδή η Ρω) είναι ένα νησί που ανήκει στην Ελλάδα στο πλαίσιο της Συμφωνίας της 4ης Ιανουαρίου 1932».
Τα γεγονότα είχαν προκαλέσει, τότε, την άμεση κινητοποίηση των υπουργείων Εξωτερικών, τόσο στην Αθήνα, όσο και στην Άγκυρα και έπειτα από διαδοχικές τηλεφωνικές επαφές ανάμεσα στις δύο πλευρές το θέμα έληξε. Η Άγκυρα επίσημα, αν και επανέλαβε τα περί αποστρατιωτικοποίησης των νησιών του Αιγαίου, αναγνώρισε, τότε, μέσω του εκπροσώπου του τουρκικού υπουργείου Εξωτερικών ότι η νήσος Ρω βρίσκεται υπό ελληνική κυριαρχία.
Τα αίτια
Εκείνο το νέο επεισόδιο που είχε σημειωθεί τον Αύγουστο του 2009 και αφορούσε στις ελληνοτουρκικές σχέσεις, δεν θα μπορούσε να μην συνδέεται με τα κοιτάσματα πετρελαίου και φυσικού αερίου, τα οποία πιθανότατα υπάρχουν στην περιοχή και για τα οποία έχει προαναγγείλει τη διεξαγωγή ερευνών η ελληνική κυβέρνηση. Την περίοδο που εκδηλώθηκε η τουρκική προβοκάτσια, δηλαδή το καλοκαίρι του 2009, διεξαγόταν μεγάλη συζήτηση σε εγχώριους και διεθνείς κύκλους αναφορικά με την συμμετοχή ξένων πετρελαϊκών εταιρειών, αμερικανικών, βρετανικών και άλλων στην περιοχή σε επενδύσεις που έχουν να κάνουν με ενεργειακά κοιτάσματα στην ανατολική Μεσόγειο και την εκμετάλλευσή τους. Η Τουρκία, ήδη τότε, ανησυχούσε για την συμμετοχή ξένων ενεργειακών κολοσσών στις έρευνες και στην εκμετάλλευση πετρελαίου και φυσικού αερίου στην Κύπρο. Ένα αντίστοιχο ενδεχόμενο για την Ελλάδα, προκαλούσε νευρική κρίση στην Άγκυρα, δεδομένου ότι η παρουσία πανίσχυρων ενεργειακών και οικονομικών συμφερόντων στην κυπριακή ή στην ελληνική επικράτεια θα έβαζε εμπόδια, εκ των πραγμάτων, στην τουρκική επιθετικότητα. Οι ενεργειακές εταιρείες δεν θα διαπραγματεύονταν σε καμία περίπτωση την επιτυχία των επενδυτικών τους σχεδίων και δεν θα ανέχονταν καμία … δολιοφθορά. Εξάλλου η ασφάλεια των ενεργειακών εγκαταστάσεων σε όλο τον κόσμο βρίσκεται στην κορυφή του ενδιαφέροντος των κυβερνήσεων και των πολυεθνικών οικονομικών και ενεργειακών συμφερόντων. Σε αυτά τα πλαίσια η Τουρκία έπρεπε πάση θυσία να κερδίσει χρόνο δημιουργώντας ένταση στην περιοχή. Στόχος ήταν να γνωστοποιηθούν σε διεθνές επίπεδο οι επισφαλείς για την προώθηση ξενικών συμφερόντων συνθήκες. Την δημοσιοποίηση, γνωστοποίηση και διεθνοποίηση των δεδομένων έντασης ανέλαβε εργολαβικά ο τουρκικός Τύπος. Μεταξύ άλλων, τότε, στις 5 Αυγούστου γραφόταν στον τουρκικό Τύπο και συγκεκριμένα στην τουρκική εφημερίδα μεγάλης κυκλοφορίας «Χουριέτ» ότι η διαρροή της πληροφορίας για τους 1000 κομάντος, οι οποίοι είχαν αναπτυχθεί στα ελληνικά νησιά προερχόταν από την ίδια την τότε υπουργό Εξωτερικών κα Ντόρα Μπακογιάννη και μάλιστα σημειωνόταν ότι εποφθαλμιούσε την προεδρίας της Νέας Δημοκρατίας και την πρωθυπουργία σε μια συγκυρία που η κυβέρνηση βρισκόταν σε δεινή θέση. Πράγματι εκείνη την περίοδο η πρώην υπουργός Εξωτερικών κα Ντόρα Μπακογιάννη είχε συγκρουστεί με την ηγεσία των ενόπλων δυνάμεων. Όμως, πίσω από τις γραμμές των Τούρκων δημοσιογράφων μπορεί κανείς με ευκολία να διακρίνει ότι στόχος ήταν να αναδειχθεί το ζήτημα της πολιτικής αστάθειας της Ελλάδας, η οποία λίγες ημέρες μετά εισήλθε σε προεκλογική περίοδο.
Η κρίση, λοιπόν, στη Ρω είχε διπλό στόχο. Από τη μία να υπενθυμίσει στην Αθήνα ότι η Άγκυρα πάντοτε θα επιθυμεί το γκριζάρισμα της ευρύτερης θαλάσσιας περιοχής του Καστελόριζου και από την άλλη να αποτρέψει ξένους επενδυτές να αναπτύξουν μελλοντικά σε συνεννόηση είτε με την ελληνική, είτε με την κυπριακή πλευρά ενεργειακά επενδυτικά σχέδια, τα οποία θα έθεταν σε κίνδυνο τα ενεργειακά συμφέροντα της Τουρκίας στην περιοχή. Έτσι η Τουρκία προσπάθησε, μέσω της προβοκάτσιας, να δημιουργήσει την εντύπωση ότι τα ενεργειακά συμφέροντα αυτά θα αναπτυχθούν πιθανότατα σε μια περιοχή που η πολιτική σκηνή σε κυρίαρχα κράτη χαρακτηρίζεται από αστάθεια, ότι ο επιδιαιτητικός ρόλος των ΗΠΑ δεν θα επιτύγχανε πάντοτε να λειτουργήσει θετικά προς την κατεύθυνση της εξομάλυνσης των ελληνοτουρκικών σχέσεων σε συνθήκες κρίσης και ότι τα συμφέροντα των υποψήφιων επενδυτών στην περιοχή θα είναι πάντοτε εκ των πραγμάτων επισφαλή εξαιτίας κρίσεων που μπορούν ανά πάσα στιγμή να δημιουργούνται ανάμεσα στην ελληνική και στην τουρκική πλευρά.
Ένα από τα σημαντικότερα γεγονότα, το οποίο αυταπόδεικτα φανέρωσε την ανησυχία, αλλά και το ενδιαφέρον, της Άγκυρας για τις γενικότερες εξελίξεις σ την ευρύτερη θαλάσσια περιοχή του Καστελόριζου ήταν η τεχνητή μίνι – κρίση στη νήσο Ρω τον Αύγουστο του 2009. Όπως είχε χαρακτηριστικά αναφέρει τότε η μεγάλης κυκλοφορίας τουρκική εφημερίδα «Σαμπάχ» «η κρίση έληξε σε 45 λεπτά»
. Την είδηση είχε παρουσιάσει σε αποκλειστικότητα το Kanal D , το οποίο ανήκει στον όμιλο του Αϊντίν Ντογάν, ο οποίος ελέγχει εφημερίδες όπως η «Χουριέτ», η «Μιλιέτ», η «Ραντικάλ» και τηλεοπτικούς σταθμούς όπως το «Kanal D», το CNN Turk και το «Star TV».
Στις 4 Αυγούστου του 2009 και ενώ στην Ελλάδα είχε προηγηθεί μεγάλη συζήτηση αναφορικά με την ανάπτυξη σε διάφορες περιοχές του Αιγίου 1000 καταδρομέων του ελληνικού στρατού για την ενίσχυση της άμυνας των ελληνικών νησιών. Η απάντηση κάποιων κύκλων στην Τουρκία υπήρξε άμεση, αφού Τούρκοι δημοσιογράφοι του πρακτορείου IHA και της Σαμπάχ είχαν επιχειρήσει να προσεγγίσουν τη νήσο Ρω, επαναφέροντας, όπως ήταν φυσικό, στη μνήμη τα γεγονότα των Ιμίων το 1996, όταν και πάλι στη προβοκάτσια σε βάρος της Ελλάδας, είχαν εμπλακεί τούρκοι δημοσιογράφοι. Οι τούρκοι δημοσιογράφοι, είχαν επιχειρήσει να προσεγγίσουν τη Ρω με τουριστικό σκάφος πραγματοποιώντας λήψεις πλάνων με κάμερες και φωτογραφικές μηχανές γεγονός. Η κινητοποίηση ενός σκάφους του λιμενικού σώματος, αλλά και εκείνη φουσκωτού σκάφους της τουρκικής Ακτοφυλακής ήταν άμεσα. Ένας δημοσιογράφος της Σαμπάχ, ο Μπεκίρ Ονέρ, πρόλαβε ωστόσο να φωτογραφηθεί με την τουρκική σημαία και φόντο το νησί της Ρω.
Η εφημερίδα «Σαμπάχ» μετέδωσε την είδηση με τέτοιο τρόπο, ώστε η ανησυχία είχε ενταθεί «Δεύτερη κρίση Ιμίων, σύλληψη Τούρκων δημοσιογράφων από τις ελληνικές αρχές». Ωστόσο με ταχύτατες διαδικασίες του τουρκικό υπουργείο Εξωτερικών είχε σπεύσει να διαψεύσει την είδηση ότι υπήρξαν συλλήψεις Τούρκων δημοσιογράφων, επιβεβαιώνοντας ότι μετά την αποτροπή της προσέγγισης στη νήσο Ρω από τις ελληνικές λιμενικές αρχές, οι δημοσιογράφοι είχαν επιστρέψει στο Κας της Τουρκίας. Ταυτόχρονα υπήρξε μπαράζ διαρροών προς των τουρκικό Τύπο. Μία από αυτές στην τουρκική εφημερίδα «Μιλιέτ» ανέφερε «ο Καρά αντά (δηλαδή η Ρω) είναι ένα νησί που ανήκει στην Ελλάδα στο πλαίσιο της Συμφωνίας της 4ης Ιανουαρίου 1932».
Τα γεγονότα είχαν προκαλέσει, τότε, την άμεση κινητοποίηση των υπουργείων Εξωτερικών, τόσο στην Αθήνα, όσο και στην Άγκυρα και έπειτα από διαδοχικές τηλεφωνικές επαφές ανάμεσα στις δύο πλευρές το θέμα έληξε. Η Άγκυρα επίσημα, αν και επανέλαβε τα περί αποστρατιωτικοποίησης των νησιών του Αιγαίου, αναγνώρισε, τότε, μέσω του εκπροσώπου του τουρκικού υπουργείου Εξωτερικών ότι η νήσος Ρω βρίσκεται υπό ελληνική κυριαρχία.
Τα αίτια
Εκείνο το νέο επεισόδιο που είχε σημειωθεί τον Αύγουστο του 2009 και αφορούσε στις ελληνοτουρκικές σχέσεις, δεν θα μπορούσε να μην συνδέεται με τα κοιτάσματα πετρελαίου και φυσικού αερίου, τα οποία πιθανότατα υπάρχουν στην περιοχή και για τα οποία έχει προαναγγείλει τη διεξαγωγή ερευνών η ελληνική κυβέρνηση. Την περίοδο που εκδηλώθηκε η τουρκική προβοκάτσια, δηλαδή το καλοκαίρι του 2009, διεξαγόταν μεγάλη συζήτηση σε εγχώριους και διεθνείς κύκλους αναφορικά με την συμμετοχή ξένων πετρελαϊκών εταιρειών, αμερικανικών, βρετανικών και άλλων στην περιοχή σε επενδύσεις που έχουν να κάνουν με ενεργειακά κοιτάσματα στην ανατολική Μεσόγειο και την εκμετάλλευσή τους. Η Τουρκία, ήδη τότε, ανησυχούσε για την συμμετοχή ξένων ενεργειακών κολοσσών στις έρευνες και στην εκμετάλλευση πετρελαίου και φυσικού αερίου στην Κύπρο. Ένα αντίστοιχο ενδεχόμενο για την Ελλάδα, προκαλούσε νευρική κρίση στην Άγκυρα, δεδομένου ότι η παρουσία πανίσχυρων ενεργειακών και οικονομικών συμφερόντων στην κυπριακή ή στην ελληνική επικράτεια θα έβαζε εμπόδια, εκ των πραγμάτων, στην τουρκική επιθετικότητα. Οι ενεργειακές εταιρείες δεν θα διαπραγματεύονταν σε καμία περίπτωση την επιτυχία των επενδυτικών τους σχεδίων και δεν θα ανέχονταν καμία … δολιοφθορά. Εξάλλου η ασφάλεια των ενεργειακών εγκαταστάσεων σε όλο τον κόσμο βρίσκεται στην κορυφή του ενδιαφέροντος των κυβερνήσεων και των πολυεθνικών οικονομικών και ενεργειακών συμφερόντων. Σε αυτά τα πλαίσια η Τουρκία έπρεπε πάση θυσία να κερδίσει χρόνο δημιουργώντας ένταση στην περιοχή. Στόχος ήταν να γνωστοποιηθούν σε διεθνές επίπεδο οι επισφαλείς για την προώθηση ξενικών συμφερόντων συνθήκες. Την δημοσιοποίηση, γνωστοποίηση και διεθνοποίηση των δεδομένων έντασης ανέλαβε εργολαβικά ο τουρκικός Τύπος. Μεταξύ άλλων, τότε, στις 5 Αυγούστου γραφόταν στον τουρκικό Τύπο και συγκεκριμένα στην τουρκική εφημερίδα μεγάλης κυκλοφορίας «Χουριέτ» ότι η διαρροή της πληροφορίας για τους 1000 κομάντος, οι οποίοι είχαν αναπτυχθεί στα ελληνικά νησιά προερχόταν από την ίδια την τότε υπουργό Εξωτερικών κα Ντόρα Μπακογιάννη και μάλιστα σημειωνόταν ότι εποφθαλμιούσε την προεδρίας της Νέας Δημοκρατίας και την πρωθυπουργία σε μια συγκυρία που η κυβέρνηση βρισκόταν σε δεινή θέση. Πράγματι εκείνη την περίοδο η πρώην υπουργός Εξωτερικών κα Ντόρα Μπακογιάννη είχε συγκρουστεί με την ηγεσία των ενόπλων δυνάμεων. Όμως, πίσω από τις γραμμές των Τούρκων δημοσιογράφων μπορεί κανείς με ευκολία να διακρίνει ότι στόχος ήταν να αναδειχθεί το ζήτημα της πολιτικής αστάθειας της Ελλάδας, η οποία λίγες ημέρες μετά εισήλθε σε προεκλογική περίοδο.
Η κρίση, λοιπόν, στη Ρω είχε διπλό στόχο. Από τη μία να υπενθυμίσει στην Αθήνα ότι η Άγκυρα πάντοτε θα επιθυμεί το γκριζάρισμα της ευρύτερης θαλάσσιας περιοχής του Καστελόριζου και από την άλλη να αποτρέψει ξένους επενδυτές να αναπτύξουν μελλοντικά σε συνεννόηση είτε με την ελληνική, είτε με την κυπριακή πλευρά ενεργειακά επενδυτικά σχέδια, τα οποία θα έθεταν σε κίνδυνο τα ενεργειακά συμφέροντα της Τουρκίας στην περιοχή. Έτσι η Τουρκία προσπάθησε, μέσω της προβοκάτσιας, να δημιουργήσει την εντύπωση ότι τα ενεργειακά συμφέροντα αυτά θα αναπτυχθούν πιθανότατα σε μια περιοχή που η πολιτική σκηνή σε κυρίαρχα κράτη χαρακτηρίζεται από αστάθεια, ότι ο επιδιαιτητικός ρόλος των ΗΠΑ δεν θα επιτύγχανε πάντοτε να λειτουργήσει θετικά προς την κατεύθυνση της εξομάλυνσης των ελληνοτουρκικών σχέσεων σε συνθήκες κρίσης και ότι τα συμφέροντα των υποψήφιων επενδυτών στην περιοχή θα είναι πάντοτε εκ των πραγμάτων επισφαλή εξαιτίας κρίσεων που μπορούν ανά πάσα στιγμή να δημιουργούνται ανάμεσα στην ελληνική και στην τουρκική πλευρά.
Φάκελος “Καστελόριζο”: (Μέρος 2ο) Οι Αποκλειστικές Οικονομικές Ζώνες
Του Δημήτρη Μπεκιάρη
Πιθανότατα, όσοι μέχρι σήμερα υποστήριζαν με θέρμη την άποψη περί παγώματος των ελληνικών προσπαθειών για εκμετάλλευση των ενεργειακών πόρων στο Αιγαίο και για αναβάθμιση της θέσης της Ελλάδας στον ενεργειακό καταστατικό χάρτη της ανατολικής Μεσογείου θα διαψευστούν.
Και αυτό διότι η ελληνική κυβέρνηση φέρεται να είναι διατεθειμένη να αναβαθμίσει η ίδια την θέση της στον καταστατικό χάρτη της ανατολικής Μεσογείου. Το παράδειγμα της δόμησης διαχρονικής στρατηγικής από την πλευρά της Κύπρου είναι «οδηγός» σε αυτή την προσπάθεια. Ο μακαρίτης πρόεδρος της Κυπριακής Δημοκρατίας Τάσσος Παπαδόπουλος είχε επιμείνει σταθερά στην χάραξη και στην οριοθέτηση Αποκλειστικών Οικονομικών Ζωνών, οι οποίες θα διασφάλιζαν τα ενεργειακά συμφέροντα της Κύπρου (άρα σε ένα βαθμό τα συμφέροντα της Κυπριακής Δημοκρατίας), ενώ ο νυν Πρόεδρος Δημήτρης Χριστόφιας προχωρά σε στρατηγικού χαρακτήρα προσέγγιση με το Ισραήλ και στον ενεργειακό τομέα και πιο συγκεκριμένα στο πεδίο της εκμετάλλευσης τεραστίων κοιτασμάτων φυσικού αερίου, τα οποία εντοπίζονται στη θαλάσσια περιοχή ανάμεσα στην Κύπρο και στο Ισραήλ. Ένα από τα σημαντικότερα κοιτάσματα φυσικού αερίου, τα οποία έχουν βρεθεί είναι εκείνο που βρέθηκε στο «Οικόπεδο 12». Το συγκεκριμένο κοίτασμα ονομάστηκε «Cyprus A» και οι επενδύσεις στα πεδία της έρευνας και της ανάπτυξης του συγκεκριμένου κοιτάσματος αναμένεται να φθάσουν τα 4,5 δις δολάρια.
Για την Ελλάδα το κρίσιμο γεωγραφικό σημείο οριοθέτησης Αποκλειστικών Οικονομικών Ζωνών είναι η θαλάσσια περιοχή του Καστελόριζου, δηλαδή η περιοχή που εφάπτονται οι Αποκλειστικές Οικονομικές Ζώνες της Κύπρου, της Ελλάδας και της Αιγύπτου. Ένα τέτοιο άκρως ρεαλιστικό σενάριο προκαλεί νευρική κρίση στην Τουρκία, η οποία δεν θέλει σε καμία των περιπτώσεων να μείνει έξω από αυτό το ενεργειακό «παιχνίδι» στην περιοχή. Σε ότι έχει να κάνει με την ελληνική πλευρά, από καλά ενημερωμένους κύκλους στο εσωτερικός της χώρας έχει διατυπωθεί η άποψη ότι «οι ελληνικές κυβερνήσεις, μέχρι σήμερα, υπήρξαν διστακτικές σε ότι έχει να κάνει με την οριοθέτηση Αποκλειστικών Οικονομικών Ζωνών στην περιοχή του Καστελόριζου, φοβούμενες την αντίδραση της Άγκυρας». Οι απόψεις των αμερικανών διπλωματών στα αμερικανικά διπλωματικά έγγραφα, τα οποία διέρρευσαν από το WikiLeaks και στα οποία ο υπουργός Εξωτερικών της Τουρκίας περιγράφεται ως «εξαιρετικά επικίνδυνος» πιθανότατα κάνουν την ελληνική διπλωματία να αισθάνεται πιο άνετα, αφού εκτιμάται ότι προς το παρόν έχουν «καλυφθεί τα νώτα». Όμως η ελληνική διπλωματία δεν αισθανόταν σίγουρα άνετα όταν το 2008 είχε αποκαλυφθεί ότι η τουρκική κρατική ενεργειακή εταιρεία ΤΡΑΟ (για την οποία έχουν ξεκινήσει οι συζητήσεις περί ιδιωτικοποίησης), για λογαριασμό της Άγκυρας βέβαια, αναλάμβανε έρευνες σε τέσσερις συγκεκριμένες περιοχές, οι οποίες εντοπίζονταν ανάμεσα στο Καστελόριζο μέχρι το Λιβυκό πέλαγος. Ίσως έτσι οι αρμόδιοι στην Αθήνα θα μπορούσαν να αξιολογήσουν, το δεύτερο κύμα (μετά τη δεκαετία του 1970 και εκείνη του 1980), της εξόδου τουρκικών ερευνητικών σκαφών στο Αιγαίο, όπως το γνωστό Πίρι Ρέις και το νορβηγικό Malene Ostervold. Το χειρότερο είναι, ότι τότε τα τουρκικά σχέδια για έρευνες στο Αιγαίο περιελάμβαναν έρευνες σε μια ευρύτατη περιοχή η οποία σε ποσοστό 80% βρισκόταν εντός της ελληνικής Αποκλειστικής Οικονομικής Ζώνης. Ταυτόχρονα οι Τούρκοι προωθούσαν σχέδια ερευνών και στην θαλάσσια περιοχή βόρεια της Κύπρου και, όπως είναι φυσικό, σήμερα που οι σχέσεις Άγκυρας – Τελ Αβίβ, έχουν διαρραγεί πλήρως, η Τουρκία να βλέπει σχεδόν επιθετικά την ενεργειακή πολιτική την οποία ακολουθεί η Λευκωσία. Σε κάθε περίπτωση πρόθεση της Τουρκία είναι το «γκριζάρισμα» των περιοχών στις οποίες εντοπίζονται κοιτάσματα φυσικού αερίου και πετρελαίου. Μια από αυτές τις περιοχές είναι η θαλάσσια περιοχή του Καστελόριζου για την οποία η Τουρκία ζητά να εξαιρεθεί από την οριοθέτηση Αποκλειστικών Οικονομικών Ζωνών από την Ελλάδα. Ταυτόχρονα το ενδεχόμενο να εφάπτονται οι Αποκλειστικές Οικονομικές Ζώνες Ελλάδας – Κύπρου, αυξάνει τις ανησυχίες της Άγκυρας για ενίσχυση του ενιαίου σχήματος «Λαυκωσίας – Αθήνας» πολύ δε περισσότερο σήμερα που ένα τέτοιο ενδεχόμενο θα ολοκληρώσει τις διεργασίες και την άσκηση των πολιτικών της Ελλάδας, της Κύπρου και του Ισραήλ για την συγκρότηση στρατηγικού άξονα, ο οποίος θα έχει πολλές παραμέτρους. Με λίγα λόγια η Άγκυρα θέλει να αποφύγει την δημιουργία σχηματισμού ενός ενιαίου χώρου εκμετάλλευσης κοιτασμάτων φυσικού αερίου και πετρελαίου, το οποίο θα αποτελεί το προνομιακό πεδίο άσκησης γεωπολιτικής και γεωστρατηγικής από ένα ενιαίο σχήμα, στο οποίο θα συμμετέχουν η Αθήνα, η Λευκωσία και το Τελ Αβίβ. Όσο η Τουρκία αντιμετωπίζει ως ασαφές το ζήτημα της υφαλοκρηπίδας στο Αιγαίο, μπορεί να αισθάνεται πιο ασφαλής και να προχωρεί σε εξωφρενικές προτάσεις περί συνδιαχείρισης ή συγκυριαρχίας, προσπαθώντας να εκμεταλλευτεί την δυσχερή οικονομική θέση της Ελλάδας στην παρούσα συγκυρία και την φιλολογία γύρω από την μαζική έλευση τουρκικών κεφαλαίων και Τούρκων επενδυτών στην ελληνική οικονομία.
Όσο μάλιστα η Ελλάδα καθιστά ακόμη πιο δηλωτική την πρόθεσή της να χαράξει την δική της ενεργειακή πολιτική και μάλιστα να συμπράξει με την Κύπρο και το Ισραήλ, τόσο θα είναι πάντοτε ανοικτό το ενδεχόμενο η διεθνής κοινή γνώμη να γίνεται θεατής σε ένα σκληρό και ψυχοφθόρο «παιχνίδι» «θερμών επεισοδίων», όπως η «μίνι» κρίση στη νήσο Ρω το καλοκαίρι του 2009, έστω και αν στη συνέχεια η Τουρκία αναγκάστηκε να παραδεχτεί ότι η Ρω τελεί υπό ελληνική κυριαρχία. Προφανώς τα κίνητρα της τουρκικής προβοκάτσιας, η οποία είχε άρωμα Ιμίων, δεν αφορούσε στην αμφισβήτηση της κυριότητας του νησιού, αλλά σε διερευνητικές ενέργειες τουρκικών κύκλων που αντιμετωπίζουν ως ζωτικής σημασίας το ζήτημα του προσδιορισμού των Αποκλειστικών Οικονομικών Ζωνών.
Πιθανότατα, όσοι μέχρι σήμερα υποστήριζαν με θέρμη την άποψη περί παγώματος των ελληνικών προσπαθειών για εκμετάλλευση των ενεργειακών πόρων στο Αιγαίο και για αναβάθμιση της θέσης της Ελλάδας στον ενεργειακό καταστατικό χάρτη της ανατολικής Μεσογείου θα διαψευστούν.
Και αυτό διότι η ελληνική κυβέρνηση φέρεται να είναι διατεθειμένη να αναβαθμίσει η ίδια την θέση της στον καταστατικό χάρτη της ανατολικής Μεσογείου. Το παράδειγμα της δόμησης διαχρονικής στρατηγικής από την πλευρά της Κύπρου είναι «οδηγός» σε αυτή την προσπάθεια. Ο μακαρίτης πρόεδρος της Κυπριακής Δημοκρατίας Τάσσος Παπαδόπουλος είχε επιμείνει σταθερά στην χάραξη και στην οριοθέτηση Αποκλειστικών Οικονομικών Ζωνών, οι οποίες θα διασφάλιζαν τα ενεργειακά συμφέροντα της Κύπρου (άρα σε ένα βαθμό τα συμφέροντα της Κυπριακής Δημοκρατίας), ενώ ο νυν Πρόεδρος Δημήτρης Χριστόφιας προχωρά σε στρατηγικού χαρακτήρα προσέγγιση με το Ισραήλ και στον ενεργειακό τομέα και πιο συγκεκριμένα στο πεδίο της εκμετάλλευσης τεραστίων κοιτασμάτων φυσικού αερίου, τα οποία εντοπίζονται στη θαλάσσια περιοχή ανάμεσα στην Κύπρο και στο Ισραήλ. Ένα από τα σημαντικότερα κοιτάσματα φυσικού αερίου, τα οποία έχουν βρεθεί είναι εκείνο που βρέθηκε στο «Οικόπεδο 12». Το συγκεκριμένο κοίτασμα ονομάστηκε «Cyprus A» και οι επενδύσεις στα πεδία της έρευνας και της ανάπτυξης του συγκεκριμένου κοιτάσματος αναμένεται να φθάσουν τα 4,5 δις δολάρια.
Για την Ελλάδα το κρίσιμο γεωγραφικό σημείο οριοθέτησης Αποκλειστικών Οικονομικών Ζωνών είναι η θαλάσσια περιοχή του Καστελόριζου, δηλαδή η περιοχή που εφάπτονται οι Αποκλειστικές Οικονομικές Ζώνες της Κύπρου, της Ελλάδας και της Αιγύπτου. Ένα τέτοιο άκρως ρεαλιστικό σενάριο προκαλεί νευρική κρίση στην Τουρκία, η οποία δεν θέλει σε καμία των περιπτώσεων να μείνει έξω από αυτό το ενεργειακό «παιχνίδι» στην περιοχή. Σε ότι έχει να κάνει με την ελληνική πλευρά, από καλά ενημερωμένους κύκλους στο εσωτερικός της χώρας έχει διατυπωθεί η άποψη ότι «οι ελληνικές κυβερνήσεις, μέχρι σήμερα, υπήρξαν διστακτικές σε ότι έχει να κάνει με την οριοθέτηση Αποκλειστικών Οικονομικών Ζωνών στην περιοχή του Καστελόριζου, φοβούμενες την αντίδραση της Άγκυρας». Οι απόψεις των αμερικανών διπλωματών στα αμερικανικά διπλωματικά έγγραφα, τα οποία διέρρευσαν από το WikiLeaks και στα οποία ο υπουργός Εξωτερικών της Τουρκίας περιγράφεται ως «εξαιρετικά επικίνδυνος» πιθανότατα κάνουν την ελληνική διπλωματία να αισθάνεται πιο άνετα, αφού εκτιμάται ότι προς το παρόν έχουν «καλυφθεί τα νώτα». Όμως η ελληνική διπλωματία δεν αισθανόταν σίγουρα άνετα όταν το 2008 είχε αποκαλυφθεί ότι η τουρκική κρατική ενεργειακή εταιρεία ΤΡΑΟ (για την οποία έχουν ξεκινήσει οι συζητήσεις περί ιδιωτικοποίησης), για λογαριασμό της Άγκυρας βέβαια, αναλάμβανε έρευνες σε τέσσερις συγκεκριμένες περιοχές, οι οποίες εντοπίζονταν ανάμεσα στο Καστελόριζο μέχρι το Λιβυκό πέλαγος. Ίσως έτσι οι αρμόδιοι στην Αθήνα θα μπορούσαν να αξιολογήσουν, το δεύτερο κύμα (μετά τη δεκαετία του 1970 και εκείνη του 1980), της εξόδου τουρκικών ερευνητικών σκαφών στο Αιγαίο, όπως το γνωστό Πίρι Ρέις και το νορβηγικό Malene Ostervold. Το χειρότερο είναι, ότι τότε τα τουρκικά σχέδια για έρευνες στο Αιγαίο περιελάμβαναν έρευνες σε μια ευρύτατη περιοχή η οποία σε ποσοστό 80% βρισκόταν εντός της ελληνικής Αποκλειστικής Οικονομικής Ζώνης. Ταυτόχρονα οι Τούρκοι προωθούσαν σχέδια ερευνών και στην θαλάσσια περιοχή βόρεια της Κύπρου και, όπως είναι φυσικό, σήμερα που οι σχέσεις Άγκυρας – Τελ Αβίβ, έχουν διαρραγεί πλήρως, η Τουρκία να βλέπει σχεδόν επιθετικά την ενεργειακή πολιτική την οποία ακολουθεί η Λευκωσία. Σε κάθε περίπτωση πρόθεση της Τουρκία είναι το «γκριζάρισμα» των περιοχών στις οποίες εντοπίζονται κοιτάσματα φυσικού αερίου και πετρελαίου. Μια από αυτές τις περιοχές είναι η θαλάσσια περιοχή του Καστελόριζου για την οποία η Τουρκία ζητά να εξαιρεθεί από την οριοθέτηση Αποκλειστικών Οικονομικών Ζωνών από την Ελλάδα. Ταυτόχρονα το ενδεχόμενο να εφάπτονται οι Αποκλειστικές Οικονομικές Ζώνες Ελλάδας – Κύπρου, αυξάνει τις ανησυχίες της Άγκυρας για ενίσχυση του ενιαίου σχήματος «Λαυκωσίας – Αθήνας» πολύ δε περισσότερο σήμερα που ένα τέτοιο ενδεχόμενο θα ολοκληρώσει τις διεργασίες και την άσκηση των πολιτικών της Ελλάδας, της Κύπρου και του Ισραήλ για την συγκρότηση στρατηγικού άξονα, ο οποίος θα έχει πολλές παραμέτρους. Με λίγα λόγια η Άγκυρα θέλει να αποφύγει την δημιουργία σχηματισμού ενός ενιαίου χώρου εκμετάλλευσης κοιτασμάτων φυσικού αερίου και πετρελαίου, το οποίο θα αποτελεί το προνομιακό πεδίο άσκησης γεωπολιτικής και γεωστρατηγικής από ένα ενιαίο σχήμα, στο οποίο θα συμμετέχουν η Αθήνα, η Λευκωσία και το Τελ Αβίβ. Όσο η Τουρκία αντιμετωπίζει ως ασαφές το ζήτημα της υφαλοκρηπίδας στο Αιγαίο, μπορεί να αισθάνεται πιο ασφαλής και να προχωρεί σε εξωφρενικές προτάσεις περί συνδιαχείρισης ή συγκυριαρχίας, προσπαθώντας να εκμεταλλευτεί την δυσχερή οικονομική θέση της Ελλάδας στην παρούσα συγκυρία και την φιλολογία γύρω από την μαζική έλευση τουρκικών κεφαλαίων και Τούρκων επενδυτών στην ελληνική οικονομία.
Όσο μάλιστα η Ελλάδα καθιστά ακόμη πιο δηλωτική την πρόθεσή της να χαράξει την δική της ενεργειακή πολιτική και μάλιστα να συμπράξει με την Κύπρο και το Ισραήλ, τόσο θα είναι πάντοτε ανοικτό το ενδεχόμενο η διεθνής κοινή γνώμη να γίνεται θεατής σε ένα σκληρό και ψυχοφθόρο «παιχνίδι» «θερμών επεισοδίων», όπως η «μίνι» κρίση στη νήσο Ρω το καλοκαίρι του 2009, έστω και αν στη συνέχεια η Τουρκία αναγκάστηκε να παραδεχτεί ότι η Ρω τελεί υπό ελληνική κυριαρχία. Προφανώς τα κίνητρα της τουρκικής προβοκάτσιας, η οποία είχε άρωμα Ιμίων, δεν αφορούσε στην αμφισβήτηση της κυριότητας του νησιού, αλλά σε διερευνητικές ενέργειες τουρκικών κύκλων που αντιμετωπίζουν ως ζωτικής σημασίας το ζήτημα του προσδιορισμού των Αποκλειστικών Οικονομικών Ζωνών.
Φάκελος Καστελόριζο: (Μέρος 1ο) Δόγματα και δεδομένα
Του Δημήτρη Μπεκιάρη
- Όπως λέγεται και γράφεται, η ανατολική λεκάνη της Μεσογείου και ιδιαίτερα η τριγωνική σχέση που προκύπτει ανάμεσα στην Κύπρο, την Αίγυπτο και την Ελλάδα συνιστούν το «νέο ενεργειακό Ελντοράντο». Για χρόνια υπήρχαν αναφορές στην ύπαρξη κυρίως κοιτασμάτων φυσικού αερίου και πετρελαίου στην ευρύτερη περιοχή.
Η διαπίστωση της ύπαρξης μεγάλου κοιτάσματος φυσικού αερίου στην θαλάσσια περιοχή ανάμεσα στην Κύπρο και το Ισραήλ και συγκεκριμένα στα κοιτάσματα Λεβιάθαν και Ταμάρ, οι προχωρημένες συζητήσεις ανάμεσα στις κυβερνήσεις της Κύπρου και του Ισραήλ, κυρίως οι πολύ πρόσφατη προαναγγελία από την πλευρά υφυπουργού Περιβάλλοντος Ενέργειας και Κλιματικής Αλλαγής κου Γιάννη Μανιάτη για την υποβολή νομοσχεδίου αναφορικά με την ίδρυση Εθνικού Φορέα Έρευνας Υδρογονανθράκων και με την έναρξη ερευνών για πετρέλαιο και φυσικό αέριο στο Αιγαίο (και πιθανότατα στο Ιόνιο), δημιουργούν νέα δεδομένα στον τομέα της εκμετάλλευσης ενεργειακών πόρων στην ευρύτερη περιοχή της ανατολικής Μεσογείου.
Στον αντίποδα η αντίληψη της τουρκικής διπλωματίας για το επιθυμητό status quo στο Αιγαίο αποτυπώνεται στην αναφορά του υπουργού Εξωτερικών της Τουρκίας Αχμέτ Νταβούτογλου, ο οποίος στο βιβλίο του που κυκλοφόρησε το 2001 «Στρατηγικό βάθος – Η διεθνής θέση της Τουρκίας» και συγκεκριμένα στη σελίδα 171 αναφέρει μεταξύ άλλων «Σε αντίθεση προς το γεγονός ότι τα νησιά του Αιγαίου Πελάγους είναι φυσική προέκταση της γεωλογικής δομής της χερσονήσου της Ανατολίας, και προς τις γεωπολιτικές αναγκαιότητες που γεννιούνται από την παραπάνω κατάσταση, η πολιτική διανομή έγινε μέσω διεθνών συμφωνιών, υπέρ της Ελλάδας, πράγμα που υποδαυλίζει προβλήματα όπως η υφαλοκρηπίδα, τα χωρικά ύδατα, ο εναέριος χώρος, η γραμμή FIR, οι περιοχές διοίκησης και ελέγχου και η στρατιωτικοποίηση των νησιών». Το πόνημα του Αχμέτ Νταβούτογλο κυκλοφόρησε λίγο πριν την άνοδο στην εξουσία του μετριοπαθούς ισλαμικού AKP. Ο «Κίσινγκερ» της τουρκικής διπλωματίας, όπως τον είχε αποκαλέσει κάποτε ο Αμερικανός Πρέσβης στην Άγκυρα Μάρκ Πάρις, είχε εκδώσει ήδη το μανιφέστο της τουρκικής εξωτερικής πολιτικής. Στην αναφορά του περί «προέκτασης της γεωλογικής δομής» υπήρξε σαφέστατα επηρεασμένος από τον τρόπο με τον οποίο είχε εκφραστεί το 1973 και πολύ λίγο πριν από την εισβολή στην Κύπρο ο τότε Γενικός Γραμματέας του ΝΑΤΟ Γιόζεφ Λουνς, ο οποίος δήλωνε ότι τα νησιά τα οποία βρίσκονται απέναντι από τις ακτές της Τουρκίας στο Αιγαίο αποτελούν προέκταση της Τουρκίας.
Σήμερα η συζήτηση περί συνδιαχείρισης ή ακόμη και συγκυριαρχίας στο Αιγαίο δεν πραγματοποιείται τυχαία. Ο υπουργός Επικρατείας της Τουρκίας Εγκεμέν Μπαγίς υπήρξε σαφής στις Βρυξέλλες: «να φτιάξουµε πλατφόρμες πετρελαίου και αυτές να γίνουν πλατφόρμες επίλυσης των διαφορών». Ο Έλληνας πρωθυπουργός απάντησε τις προηγούμενες ημέρες δηλώνοντας ότι δεν τίθεται ζήτημα συνδιαχείρισης στο Αιγαίο. Με βάση την προαναγγελία για την έναρξη ερευνών στο Αιγαίο καθίσταται σαφές ότι η ελληνική κυβέρνηση επιχειρεί να καλύψει το κενό που δημιούργησε όλα τα προηγούμενα χρόνια η απουσία ενεργειακής πολιτικής στον τομέα, τουλάχιστον, της εκμετάλλευσης των κοιτασμάτων φυσικού αερίου και πετρελαίου που πιθανότατα εντοπίζονται στο Αιγαίο.
Η άσκηση ενεργειακής πολιτικής με βάση το εθνικό συμφέρον είναι βέβαιο ότι θα συναντήσει εμπόδια εξαιτίας της εκδήλωσης των τουρκικών διεκδικήσεων, σήμερα μάλιστα που η τουρκική εξωτερικής πολιτική τείνει να αυτονομηθεί περισσότερο από την επιρροή της Δύσης και που βρίσκεται σε πλήρη εξέλιξη το νέο – οθωμανικό πολιτικό πρόγραμμα της Άγκυρας, το οποίο εποφθαλμιά ως σφαίρα επιρροής, όπως προκύπτει και από απόρρητα διπλωματικά έγγραφα, τις κτήσεις της πάλαι ποτέ Οθωμανικής Αυτοκρατορίας. Στο «ενεργειακό Ελντοράντο» της ανατολικής λεκάνης της Μεσογείου σημαντικό ρόλο στις εξελίξεις διαδραματίζουν οπωσδήποτε κράτη στα οποία η Τουρκία επιχειρεί να αυξήσει την επιρροής της, όπως για παράδειγμα ο Λίβανος, η Αίγυπτος, ακόμη και η Λιβύη. Ο καθοριστικότερος παράγοντας για την ανάπτυξη ενεργειακής πολιτικής είτε πρόκειται για την Ελλάδα, είτε για την Κύπρο, είτε για την Τουρκία, τον Λίβανο και την Αίγυπτο είναι ο καθορισμός των Αποκλειστικών Οικονομικών Ζωνών. Το χωροταξικό πεδίο - κλειδί, το οποίο λειτουργεί προσδιοριστικά για την ανάπτυξη της νέας ενεργειακής πολιτικής της Ελλάδας είναι οπωσδήποτε η περιοχή του Καστελόριζου, μια περιοχή την οποία συχνά – πυκνά, η επιθετική στρατηγική των τουρκικών διεκδικήσεων φέρνει στο επίκεντρο του ενδιαφέροντος.
newscode
- Όπως λέγεται και γράφεται, η ανατολική λεκάνη της Μεσογείου και ιδιαίτερα η τριγωνική σχέση που προκύπτει ανάμεσα στην Κύπρο, την Αίγυπτο και την Ελλάδα συνιστούν το «νέο ενεργειακό Ελντοράντο». Για χρόνια υπήρχαν αναφορές στην ύπαρξη κυρίως κοιτασμάτων φυσικού αερίου και πετρελαίου στην ευρύτερη περιοχή.
Η διαπίστωση της ύπαρξης μεγάλου κοιτάσματος φυσικού αερίου στην θαλάσσια περιοχή ανάμεσα στην Κύπρο και το Ισραήλ και συγκεκριμένα στα κοιτάσματα Λεβιάθαν και Ταμάρ, οι προχωρημένες συζητήσεις ανάμεσα στις κυβερνήσεις της Κύπρου και του Ισραήλ, κυρίως οι πολύ πρόσφατη προαναγγελία από την πλευρά υφυπουργού Περιβάλλοντος Ενέργειας και Κλιματικής Αλλαγής κου Γιάννη Μανιάτη για την υποβολή νομοσχεδίου αναφορικά με την ίδρυση Εθνικού Φορέα Έρευνας Υδρογονανθράκων και με την έναρξη ερευνών για πετρέλαιο και φυσικό αέριο στο Αιγαίο (και πιθανότατα στο Ιόνιο), δημιουργούν νέα δεδομένα στον τομέα της εκμετάλλευσης ενεργειακών πόρων στην ευρύτερη περιοχή της ανατολικής Μεσογείου.
Στον αντίποδα η αντίληψη της τουρκικής διπλωματίας για το επιθυμητό status quo στο Αιγαίο αποτυπώνεται στην αναφορά του υπουργού Εξωτερικών της Τουρκίας Αχμέτ Νταβούτογλου, ο οποίος στο βιβλίο του που κυκλοφόρησε το 2001 «Στρατηγικό βάθος – Η διεθνής θέση της Τουρκίας» και συγκεκριμένα στη σελίδα 171 αναφέρει μεταξύ άλλων «Σε αντίθεση προς το γεγονός ότι τα νησιά του Αιγαίου Πελάγους είναι φυσική προέκταση της γεωλογικής δομής της χερσονήσου της Ανατολίας, και προς τις γεωπολιτικές αναγκαιότητες που γεννιούνται από την παραπάνω κατάσταση, η πολιτική διανομή έγινε μέσω διεθνών συμφωνιών, υπέρ της Ελλάδας, πράγμα που υποδαυλίζει προβλήματα όπως η υφαλοκρηπίδα, τα χωρικά ύδατα, ο εναέριος χώρος, η γραμμή FIR, οι περιοχές διοίκησης και ελέγχου και η στρατιωτικοποίηση των νησιών». Το πόνημα του Αχμέτ Νταβούτογλο κυκλοφόρησε λίγο πριν την άνοδο στην εξουσία του μετριοπαθούς ισλαμικού AKP. Ο «Κίσινγκερ» της τουρκικής διπλωματίας, όπως τον είχε αποκαλέσει κάποτε ο Αμερικανός Πρέσβης στην Άγκυρα Μάρκ Πάρις, είχε εκδώσει ήδη το μανιφέστο της τουρκικής εξωτερικής πολιτικής. Στην αναφορά του περί «προέκτασης της γεωλογικής δομής» υπήρξε σαφέστατα επηρεασμένος από τον τρόπο με τον οποίο είχε εκφραστεί το 1973 και πολύ λίγο πριν από την εισβολή στην Κύπρο ο τότε Γενικός Γραμματέας του ΝΑΤΟ Γιόζεφ Λουνς, ο οποίος δήλωνε ότι τα νησιά τα οποία βρίσκονται απέναντι από τις ακτές της Τουρκίας στο Αιγαίο αποτελούν προέκταση της Τουρκίας.
Σήμερα η συζήτηση περί συνδιαχείρισης ή ακόμη και συγκυριαρχίας στο Αιγαίο δεν πραγματοποιείται τυχαία. Ο υπουργός Επικρατείας της Τουρκίας Εγκεμέν Μπαγίς υπήρξε σαφής στις Βρυξέλλες: «να φτιάξουµε πλατφόρμες πετρελαίου και αυτές να γίνουν πλατφόρμες επίλυσης των διαφορών». Ο Έλληνας πρωθυπουργός απάντησε τις προηγούμενες ημέρες δηλώνοντας ότι δεν τίθεται ζήτημα συνδιαχείρισης στο Αιγαίο. Με βάση την προαναγγελία για την έναρξη ερευνών στο Αιγαίο καθίσταται σαφές ότι η ελληνική κυβέρνηση επιχειρεί να καλύψει το κενό που δημιούργησε όλα τα προηγούμενα χρόνια η απουσία ενεργειακής πολιτικής στον τομέα, τουλάχιστον, της εκμετάλλευσης των κοιτασμάτων φυσικού αερίου και πετρελαίου που πιθανότατα εντοπίζονται στο Αιγαίο.
Η άσκηση ενεργειακής πολιτικής με βάση το εθνικό συμφέρον είναι βέβαιο ότι θα συναντήσει εμπόδια εξαιτίας της εκδήλωσης των τουρκικών διεκδικήσεων, σήμερα μάλιστα που η τουρκική εξωτερικής πολιτική τείνει να αυτονομηθεί περισσότερο από την επιρροή της Δύσης και που βρίσκεται σε πλήρη εξέλιξη το νέο – οθωμανικό πολιτικό πρόγραμμα της Άγκυρας, το οποίο εποφθαλμιά ως σφαίρα επιρροής, όπως προκύπτει και από απόρρητα διπλωματικά έγγραφα, τις κτήσεις της πάλαι ποτέ Οθωμανικής Αυτοκρατορίας. Στο «ενεργειακό Ελντοράντο» της ανατολικής λεκάνης της Μεσογείου σημαντικό ρόλο στις εξελίξεις διαδραματίζουν οπωσδήποτε κράτη στα οποία η Τουρκία επιχειρεί να αυξήσει την επιρροής της, όπως για παράδειγμα ο Λίβανος, η Αίγυπτος, ακόμη και η Λιβύη. Ο καθοριστικότερος παράγοντας για την ανάπτυξη ενεργειακής πολιτικής είτε πρόκειται για την Ελλάδα, είτε για την Κύπρο, είτε για την Τουρκία, τον Λίβανο και την Αίγυπτο είναι ο καθορισμός των Αποκλειστικών Οικονομικών Ζωνών. Το χωροταξικό πεδίο - κλειδί, το οποίο λειτουργεί προσδιοριστικά για την ανάπτυξη της νέας ενεργειακής πολιτικής της Ελλάδας είναι οπωσδήποτε η περιοχή του Καστελόριζου, μια περιοχή την οποία συχνά – πυκνά, η επιθετική στρατηγική των τουρκικών διεκδικήσεων φέρνει στο επίκεντρο του ενδιαφέροντος.
newscode
Εγγραφή σε:
Αναρτήσεις (Atom)