Του Χρήστου Μηνάγια
Οι εξελίξεις στη Συρία, οι πολυάριθµες επιχειρήσεις του ΡΚΚ στη νοτιοανατολική
Τουρκία και η αστάθεια που δηµιουργήθηκε στη Μέση Ανατολή µετά τις εξεγέρσεις
της Αραβικής Άνοιξης οδήγησαν την τουρκική κυβέρνηση στην επαναξιολόγηση της
καταστάσεως ασφαλείας της χώρας, στον καθορισµό των νέων απειλών και στην
εφαρµογή µιας νέας στρατηγικής για την αντιµετώπισή τους.
Στις 12-11-2012 η τουρκική εφηµερίδα Zaman δηµοσίευσε άρθρο µε τίτλο: «Το νέο
στρατηγικό δόγµα των τουρκικών ενόπλων δυνάµεων» αναγράφοντας τα εξής: «Οι
τουρκικές ένοπλες δυνάµεις προχωρούν σε ριζικές αλλαγές προκειµένου να
εναρµονισθούν µε το νέο περιβάλλον ασφαλείας. Ο κύριος σκοπός των αλλαγών
αυτών εστιάζεται στη δηµιουργία µιας νέας δοµής δυνάµεων που θα µπορεί να
αντιµετωπίζει επιτυχώς όλες τις εξωτερικές απειλές της χώρας. Στο νέο στρατηγικό
δόγµα δεν γίνεται αναφορά στην εσωτερική απειλή παρά µόνο στην εξωτερική απειλή.
Η νέα δοµή αποσκοπεί στη δυναµικότερη και λειτουργικότερη αλυσίδα διοικήσεως
µέσω του εκσυγχρονισµού των τουρκικών ενόπλων δυνάµεων. Οι υπεύθυνοι
διοικητές, όταν απαιτηθεί, θα διοικούν και θα διευθύνουν τις επιχειρήσεις από µόνοι
τους. Ειδικά δε, για τη νοτιοανατολική Τουρκία, παραχωρείται πρωτοβουλία στους
διοικητές να σχεδιάζουν και να διεξάγουν τις επιχειρήσεις χωρίς την έγκριση από την
κεντρική διοίκηση για να µην χάνεται πολύτιµος χρόνος. Επίσης, θα µειωθούν τα
κλιµάκια διοικήσεως των τουρκικών ενόπλων δυνάµεων, ενώ ταυτόχρονα θα αυξηθεί
η ισχύς πυρός µε την εξασφάλιση επιπλέον χρηµατοδότησης για την υλοποίηση
προγραµµάτων εκσυγχρονισµού και ανάπτυξης οπλικών συστηµάτων. Θα
επιταχυνθούν τα εξοπλιστικά προγράµµατα για τα µη επανδρωµένα αεροσκάφη, το
εθνικό άρµα, τα υποβρύχια, τα ελικόπτερα, τις φρεγάτες και το τουρκικό µαχητικό
αεροσκάφος. Θα καλλιεργηθεί έτι περαιτέρω το διακλαδικό πνεύµα συνεργασίας
µεταξύ των διοικήσεων του στρατού ξηράς, του πολεµικού ναυτικού και της πολεµικής
αεροπορίας. Σε ότι αφορά στα θέµατα εθνικής ασφάλειας θα αναπτυχθεί ένας
αποτελεσµατικότερος τρόπος συντονισµού των τουρκικών ενόπλων δυνάµεων µε
τους υπόλοιπους φορείς ασφαλείας. Όλες οι χερσαίες, ναυτικές και αεροπορικές
διοικήσεις θα εξοπλισθούν µε τα αναγκαία υλικά προκειµένου να διεξάγουν
ηλεκτρονικό πόλεµο, κυβερνοπόλεµο και συµβατικό πόλεµο υπό οποιεσδήποτε
συνθήκες στη ξηρά, στη θάλασσα και στον αέρα. Οι κύριες αποστολές θα ανατίθενται
σε µηχανοκίνητες και µηχανοποιηµένες µονάδες οι οποίες έχουν τη δυνατότητα να
µετασταθµεύουν ταχέως στις περιοχές επιχειρήσεων. Επίσης, θα δοθεί ιδιαίτερη
βαρύτητα στο δόγµα των µη πολεµικών επιχειρήσεων προσλαµβάνοντας 2
εξειδικευµένο προσωπικό για την εξασφάλιση ανθρωπιστικής βοήθειας και της
ενεργειακής-θαλάσσιας ασφάλειας. Τέλος, αναφορικά µε τον αγώνα κατά της
τροµοκρατίας (σ.σ. συµπεριλαµβάνεται και το ΡΚΚ) άνοιξε µια νέα παρένθεση, βάσει
της οποίας θα χρησιµοποιηθούν µε τον πιο αποτελεσµατικό τρόπο οι τεχνολογικές
εξελίξεις. Συγκεκριµένα: σε πολύ σύντοµο χρονικό διάστηµα θα γίνει η προµήθεια,
τόσο από το εσωτερικό όσο και από το εξωτερικό, του αναγκαίου εξοπλισµού
προκειµένου να αντιµετωπισθούν επιτυχώς όλες οι χρησιµοποιούµενες από τους
«τροµοκράτες» τακτικές. Ειδικότερα δε, στα µη επανδρωµένα αεροσκάφη και στα
λοιπά ιπτάµενα µέσα θα τοποθετηθούν οπλικά συστήµατα προκειµένου να είναι πιο
αποτελεσµατικά κατά τη διάρκεια των επιχειρήσεων.»
Όµως τι σηµαίνουν όλα αυτά και ποιες είναι οι ενδεχόµενες αλλαγές στην τουρκική
στρατηγική; Όπως προκύπτει ευχερώς από δηµοσίευµα της τουρκικής εφηµερίδας
Cumhuriyet/12-10-2012, όλα τα παραπάνω αφορούν στην πρόσφατη απόφαση της
Άγκυρας για αναθεώρηση του ∆όγµατος της Εθνικής Στρατιωτικής Στρατηγικής [Μilli
Askeri Stratejik Κonsepti (MASK)] και συγκεκριµένα την επιστροφή στο δόγµα των
2,5 πολέµων από το δόγµα του 1,5 πολέµου. Για τους Τούρκους, τα θέατρα
επιχειρήσεων των δύο πολέµων εστιάζονται, το πρώτο στη Συρία και το δεύτερο
στην Ελλάδα, ενώ το αντίστοιχο δόγµα του µισού πολέµου αφορά στο κουρδικό
κίνηµα και το ΡΚΚ. Σηµειωτέον ότι, ο πρόεδρος της ∆ηµοκρατίας Αµπντουλάχ Γκιούλ
ήταν ο πρώτος Τούρκος αξιωµατούχος που εξέφρασε την άποψη ότι το στρατηγικό
δόγµα της χώρας του χρήζει επαναξιολόγησης. Συγκεκριµένα, στις 5-4-2012, κατά
την διάλεξη που πραγµατοποίησε στους σπουδαστές των Ακαδηµιών Πολέµου,
παρουσία των αρχηγών Γενικών Επιτελείων, ο Γκιούλ είχε αναφέρει τα εξής: «Για την
Τουρκία, ο διπλωµατικός ακτιβισµός και η στρατιωτική προετοιµασία δεν αποτελεί µια
επιλογή, αλλά αποτελεί υποχρέωση. Οι απειλές και οι κίνδυνοι που υφίστανται στην
περιοχή µας καθιστούν αναπόφευκτη την εκ νέου διατύπωση των στρατηγικών
ασφαλείας της χώρας µας. Για το λόγο αυτό είµαστε υποχρεωµένοι να αποκτήσουµε
ικανότητες και στρατηγικές που θα εστιάζονται στις εξελίξεις που διαδραµατίζονται
απέναντι από τα σύνορά µας.»
Είναι προφανές ότι, η τροποποίηση του εν λόγω δόγµατος αποτελεί ένα
χαρακτηριστικό παράδειγµα της χρεωκοπίας της πολιτικής του υπουργού
Εξωτερικών Αχµέτ Νταβούτογλου και της θεωρίας του περί στρατηγικού βάθους και
µηδενικών προβληµάτων. Η άποψη αυτή ενισχύεται από το γεγονός ότι, πριν από 2
χρόνια, στις 27-10-2010, κατά τη συνεδρίαση του τουρκικού Συµβουλίου Εθνικής
Ασφαλείας εγκρίθηκε η αναθεώρηση του Εγγράφου Πολιτικής Εθνικής Ασφαλείας
(Κόκκινη Βίβλος) το οποίο, σύµφωνα µε τουρκικά δηµοσιεύµατα:
• Αφαιρούσε από τον πίνακα κυρίων απειλών τη Συρία, το Ιράν, τη Ρωσία, την
Ελλάδα και το Ιράκ και οι χώρες αυτές ορίζονταν ως νέοι σύµµαχοι µε τις οποίες
δηµιουργείται συνεργασία και κοινό όραµα.
• ∆εν υπήρχε καµία µεταβολή στις θέσεις της Τουρκίας για το κυπριακό.
• Υπήρχε αναφορά στην κουρδική οντότητα του βορείου Ιράκ, στο πυρηνικό
πρόγραµµα του Ιράν, και στην αστάθεια που προκάλεσε το Ισραήλ στη Μέση
Ανατολή λόγω της κρίσης που δηµιουργήθηκε µε το πλοίο Mavi Marmara. 3
• Αφαιρέθηκε εντελώς από το κείµενο η λέξη irtica (θρησκευτική οπισθοδρόµηση)
και αντί αυτής αναγράφηκε «ακραία θρησκευτική οργάνωση.
Ωστόσο, θα πρέπει να σηµειωθεί ότι η τότε στρατιωτική ηγεσία, είχε ενδοιασµούς για
την τροποποίηση των απειλών της Τουρκίας και ειδικά για τη πρόθεση της
κυβέρνησης Ερντογάν να µειώσει τη στρατιωτική θητεία. Για το θέµα αυτό, στις 28-
10-2010, ο συντάκτης του παρόντος, σε άρθρο του µε τίτλο Η νέα «Κόκκινη
Βίβλος» και η αναβάθµιση της τουρκικής στρατιωτικής απειλής
(www.geostrategy.gr), είχε αναφέρει τα εξής: «Στις 21-10-2010, το τουρκικό Γενικό
Επιτελείο, ύστερα από αίτηµα του Τούρκου πρωθυπουργού για εξέταση των
παραγόντων προκειµένου να µειωθεί η θητεία των κληρωτών οπλιτών, παρουσίασε
τις απόψεις του σε σύσκεψη που πραγµατοποιήθηκε στην πρωθυπουργία. Στη
σύσκεψη αυτή συµµετείχαν ο πρωθυπουργός, ο τότε αρχηγός του Γενικού Επιτελείου
Ενόπλων ∆υνάµεων στρατηγός Κοσανέρ, ο αντιπρόεδρος της κυβέρνησης Τζεµίλ
Τσιτσέκ, ο υπουργός Άµυνας, ο υπουργός Εξωτερικών, ο υπουργός Εσωτερικών και
µία τεχνική επιτροπή αποτελούµενη από εµπειρογνώµονες του Γενικού Επιτελείου και
του υπουργείου Άµυνας σε νοµικά θέµατα και θέµατα προσωπικού-στράτευσης. Ο
Κοσανέρ κατέθεσε την εκτίµηση του για τις εξελίξεις που θα υπάρξουν τα επόµενα 5,
10 και 20 χρόνια αναλύοντας τους εξής παράγοντες: στρατηγικές απειλές,
ενδεχόµενοι κίνδυνοι, εχθροί, κατάσταση του αγώνα κατά της τροµοκρατίας (σ.σ.
εννοούν το ΡΚΚ), στρατηγικοί στόχοι, διεθνείς υποχρεώσεις, υποχρεώσεις έναντι του
ΝΑΤΟ, ταχύτητα αύξησης του πληθυσµού της χώρας, αριθµός αποφοίτων
πανεπιστηµίου, αριθµός Τούρκων που διαµένουν και εργάζονται στο εξωτερικό κ.λπ.
Από την ανάλυση των παραγόντων αυτών ο Κοσανέρ κατέληξε στο συµπέρασµα ότι
οι τουρκικές ένοπλες δυνάµεις θα πρέπει να διαθέτουν µία δύναµη 850.000 ατόµων
προκειµένου να µπορέσουν να αντιµετωπίσουν τις προκλήσεις του µέλλοντος σε
βάθος 20ετίας, ενώ τώρα διαθέτουν µόνο 736.000KK Ένας άλλος παράγοντας, που
θεωρείται επικίνδυνος και δεν πρέπει να δηµιουργήσει εσφαλµένες εντυπώσεις στην
Ελλάδα από µία ενδεχόµενη µείωση της θητείας στην Τουρκία, είναι ότι οι τουρκικοί
εξοπλισµοί εντάσσονται σ’ ένα πλήρως ολοκληρωµένο πρόγραµµα που καλύπτει
κάθε πτυχή των επιχειρησιακών αναγκών των τουρκικών ενόπλων δυνάµεωνK.. Ένα
άλλο στοιχείο που κρίνεται σκόπιµο να τονισθεί είναι ότι µία ενδεχόµενη µείωση της
θητείας θα µειώσει τον αριθµό των κληρωτών οπλιτών, ωστόσο αυτό δεν πρέπει να
θεωρηθεί ως µείωση των επιχειρησιακών δυνατοτήτων των µάχιµων σχηµατισµών και
κατά συνέπεια µείωση της εχθρικής απειλής έναντι της Ελλάδος, δεδοµένου ότι οι
Τούρκοι έχουν ήδη δροµολογήσει τις αναγκαίες διεργασίες όχι µόνο για να µη
µειωθούν οι επιχειρησιακές τους δυνατότητες αλλά ταυτόχρονα για να µπορούν να
αντιµετωπίσουν τις επιχειρησιακές ανάγκες ενός σύγχρονου συµβατικού πολέµου,
καθώς επίσης και των ασύµµετρων απειλών. Άλλωστε η Τουρκία συνεχώς επιδεικνύει
τη δυνατότητά της να επιχειρεί ταυτόχρονα στο Αιγαίο και στην Κύπρο, ενώ
παράλληλα συνεχίζει τις επιχειρήσεις στη νοτιοανατολική Τουρκία και στο βόρειο Ιράκ
εναντίον των Κούρδων ανταρτών.»
Μια άλλη βασική επισήµανση αποτελεί το γεγονός ότι, η αναθεώρηση του ∆όγµατος
της Εθνικής Στρατιωτικής Στρατηγικής [Μilli Askeri Stratejik Κonsepti (MASK)] δεν
διαφοροποιεί την τουρκική απειλή έναντι της ελληνικής πλευράς διότι η αριθµητική
δύναµη, η διάταξη και οι εξοπλισµοί των τουρκικών ενόπλων δυνάµεων, σε
συνδυασµό µε τις προκλητικές δηλώσεις Τούρκων αξιωµατούχων, καταδεικνύουν ότι 4
η Τουρκία έχει επεκτατικά σχέδια και αναµένει την κατάλληλη χρονική στιγµή για να
τα υλοποιήσει. Συγκεκριµένα:
• Σύµφωνα µε επίσηµα στοιχεία, η δύναµη των ενόπλων δυνάµεων της Τουρκίας το
µήνα Ιούνιο 2012 ήταν 720.648 άτοµα, ενώ κατά το χρονικό διάστηµα
Φεβρουάριος-Ιούνιος 2012 δεν υπήρξε καµία αξιόλογη µεταβολή. Εφόσον τα
στοιχεία αυτά γίνουν δεκτά ως ακριβή, κρίνεται σκόπιµο να επισηµανθεί ότι στη
δύναµη της στρατοχωροφυλακής θα πρέπει να προστεθούν οι 71.000
Πολιτοφύλακες (Geçici Korucu) από τους οποίους οι 48.000 συµπεριλαµβάνονται
στην επίσηµη κρατική µισθοδοσία, ενώ οι υπόλοιποι 23.000 είναι εθελοντές.
Εποµένως, η δύναµη της στρατοχωροφυλακής ανέρχεται σε 274.100 και όχι σε
203.100 άτοµα, µε αποτέλεσµα να διαφοροποιείται και το γενικό σύνολο των
τουρκικών ενόπλων δυνάµεων από 720.648 σε 791.648 άτοµα.
• Σε ότι αφορά στη διάταξη των τουρκικών ενόπλων δυνάµεων, λόγω των εξελίξεων
µε το κουρδικό και τη Συρία, διαπιστώθηκαν αλλαγές, ωστόσο αυτές δεν
επηρεάζουν άµεσα το θέατρο επιχειρήσεων της Ελλάδος και της Κύπρου.
• Το τελευταίο διάστηµα, οι Τούρκοι προέβαλαν ιδιαίτερα τις δυνατότητες των
ειδικών δυνάµεων τους, την ικανότητά τους να πραγµατοποιούν αεροκίνητες
ενέργειες εντός του εχθρικού εδάφους, εν προκειµένω εντός του βορείου Ιράκ, την
πλήρη εκµετάλλευση των µη επανδρωµένων αεροσκαφών και εν γένει τη
διακλαδική συνεργασία χερσαίων και αεροπορικών δυνάµεων. Στις επιχειρήσεις
αυτές σηµαντικός ήταν ο ρόλος των ειδικών δυνάµεων της στρατοχωροφυλακής
και της αστυνοµίας, παράγοντες οι οποίοι προσδίδουν πολλαπλασιαστικό
χαρακτήρα στην στρατιωτική ισχύ της χώρας. Παράλληλα, κρίνεται σκόπιµο να
επισηµανθούν δύο στοιχεία: πρώτον, η παρουσία του αρχηγού ΓΕΕΘΑ, του
διοικητού της 2
ης
Στρατιάς και των διοικητών Σωµάτων Στρατού στις περιοχές των
επιχειρήσεων τις πιο κρίσιµες στιγµές της διεξαγωγής τους. Και δεύτερον, η
συνεχής ενηµέρωση των κυβερνητικών παραγόντων για τις λεπτοµέρειες
διεξαγωγής των επιχειρήσεων.
• Η τουρκική στρατηγική για τους εξοπλισµούς προβλέπει την προώθηση λύσεων
για την ανάπτυξη της εγχώριας αµυντικής βιοµηχανίας, το σταδιακό
εκσυγχρονισµό των ενόπλων δυνάµεων της χώρας και την αναβάθµιση της
στρατιωτικής ισχύος της. Ενισχυτικό της άποψης αυτής αποτελούν οι πίνακες που
ακολουθούν και αφορούν στα χρονοδιαγράµµατα έναρξης των κυρίων
εξοπλιστικών προγραµµάτων της Τουρκίας, απ όπου διαπιστώνεται ότι τα 7
περισσότερα εξ’ αυτών αποφασίσθηκαν και άρχισαν να υλοποιούνται από την
κυβέρνηση του Ταγίπ Ερντογάν µετά το 2004
Θα πρέπει να γίνει αντιληπτό ότι, ενώ οι συνθήκες ζωής στην Τουρκία έχουν υποστεί
τις πιο βαθιές αλλαγές που έχουν καταγραφεί στην ιστορίας της χώρας, ο τουρκικός
τρόπος σκέψης έχει παραµείνει αναλλοίωτος. Παρά τις διαφορές που χωρίζουν τους
πολιτικούς από τους στρατιωτικούς, τους ισλαµιστές από τους κεµαλιστές, τους
εθνικιστές από τους συντηρητικούς µουσουλµάνους, τους προοδευτικούς από τους
οπαδούς της θρησκευτικής οπισθοδρόµησης, όλοι τους συµµερίζονται την
πεποίθηση ότι, εάν όχι τώρα τουλάχιστον στο απώτερο µέλλον, η Τουρκία θα
αποκτήσει το πάλαι ποτέ κύρος της πρώην οθωµανικής αυτοκρατορίας.
Τέλος, θα ήταν µεγάλος πειρασµός να θεωρήσουµε ως δεδοµένο ότι όσοι διαθέτουν
µεγαλύτερη στρατιωτική ισχύ θα επικρατήσουν σε µια ένοπλη αντιπαράθεση στο
Αιγαίο και την Ανατολική Μεσόγειο, δεδοµένου ότι οι παίκτες και οι «προστάτες» της
ευρύτερης περιοχής είναι πολλοί. Ειδικά δε η Άγκυρα, η οποία µε την αλαζονική
συµπεριφορά της προσπαθεί να δηµιουργήσει φοβικά σύνδροµα στην ελληνική
πλευρά, καλό θα ήταν να διαβάσει προσεκτικά το άρθρο του Τούρκου
δηµοσιογράφου Fuat Keyman µε τίτλο: Τα τρία διλλήµατα της Τουρκίας, όπου
αναγράφονται τα εξής: «Η Τουρκία εάν δεν επιλύσει τα ακόλουθα διλλήµατα θα
µετατραπεί σε µια ασταθή και προβληµατική χώρα, και τώρα διατρέχουµε αυτόν τον 9
κίνδυνο. Πρώτο ∆ίλληµα: η Τουρκία αξιώνει την παγκόσµια ευνοµία και δηµοκρατία
στο εξωτερικό, ενώ στο εσωτερικό της χώρας αντιµετωπίζει σοβαρά προβλήµατα
δηµοκρατίας και δικαιοσύνης. Η Τουρκία δεν είναι δυνατόν να αποκτήσει ενεργό και
αποτελεσµατικό ρόλο στο εξωτερικό, όταν στο εσωτερικό της χώρας η δηµοκρατία, τα
ανθρώπινα δικαιώµατα, οι ατοµικές ελευθερίες, το δίκαιο και η ευνοµία βρίσκονται σε
άθλιο επίπεδο. ∆εύτερο ∆ίλληµα: η Τουρκία που αυτοπροβάλλεται στο εξωτερικό ως
η χώρα πρότυπο, στο εσωτερικό της είναι µια χώρα, όπου υπάρχει κοινωνική και
πολιτική πόλωση, αρχής γενοµένης από το κουρδικό και διάφορα άλλα προβλήµατα
αφερεγγυότητας. Στο εξωτερικό είναι ενεργητική, ενώ στο εσωτερικό συνεχώς
ενδυναµώνεται η πολωτική και αφερέγγυα εικόνα της χώρας. Το Τρίτο ∆ίλληµα έχει
σχέση µε το πρόβληµα της αδύναµης αντιπολίτευσης. Η αδυναµία και η απραξία της
αντιπολίτευσης αποτελεί την αιτία δηµιουργίας µια σοβαρής ανισορροπίας πολιτικής
ισχύος, µε αποτέλεσµα στο εξωτερικό να δηµιουργείται η αντίληψη ότι το κυβερνόν
Κόµµα ΑΚΡ = Τουρκία. Αυτό δεν ωφελεί ούτε τη Τουρκία ούτε το ΑΚΡ και ούτε την
αντιπολίτευση.» (Milliyet/14-11-2012)
ΠΗΓΗ http://geostrategy.gr
