Παλαιά θέση των Αμερικανών είναι να δημιουργηθεί μια ναυτική «πράσινη γραμμή» στο Αιγαίο με διεθνή επίβλεψη, η οποία θα χωρίζει τους Έλληνες από τους Τούρκους.
Προτείνουν τη δημιουργία ενός συμβατικού καθεστώτος για το Αιγαίο, που θα λύσει τις ελληνοτουρκικές διαφορές.
Ένα καθεστώς, όμως, που δεν θα βασίζεται στο Διεθνές Δίκαιο, αλλά θα αφορά ειδικά την περίπτωση του Αιγαίου, φυσικά όλα αυτά με τη συνδρομή και την υψηλή εποπτεία των Αμερικανών.
Αυτές οι… ενδιαφέρουσες απόψεις έχουν δημοσιευτεί στο περιοδικό «Πρακτικά» («Proceedings») του Αμερικανικού Ναυτικού από τα μέσα της δεκαετίας του ’90 και αναδημοσιεύτηκαν στις αρχές της δεκαετίας. Τα άρθρα είναι του Τσαρλς Μέσινγκ, τέως ανώτερου στελέχους του State Department, καθηγητή του Ναυτικού και Διεθνούς Δικαίου, μέλους της αμερικανικής αντιπροσωπείας για τη διαμόρφωση του νέου Δίκαιου της Θάλασσας, από τη δεκαετία του ’80.
Στο μεγαλύτερο μέρος του άρθρου παρουσιάστηκαν αναλυτικά τα προβλήματα στο Αιγαίο και τα υπαρκτά και αυτά που θεωρούν σαν προβλήματα Τούρκοι και Αμερικανοί:
- Τα χωρικά ύδατα
- Το καθεστώς κυριαρχίας (ιδιοκτησίας λένε οι Αμερικανοί) μικρών νησίδων, όπως τα Ίμια
- Η υφαλοκρηπίδα
- Η Αποκλειστική Οικονομική Ζώνη που συνδέεται με την υφαλοκρηπίδα
- Ο Εναέριος Χώρος της Ελλάδας
- Ο έλεγχος των πολιτικών αεροδιαδρόμων πάνω από το Αιγαίο
- Η στρατιωτικοποίηση μερικών ελληνικών νησιών
Ακόμη ένα σημαντικό ελληνοτουρκικό πρόβλημα είναι το Κυπριακό, το οποίο -λέει ο Μέσινγκ- μπορεί να είναι η βασική αιτία για εχθροπραξίες στο Αιγαίο.
Το δεύτερο μέρος είναι το σημαντικό και το πλέον αποκαλυπτικό των προθέσεων. Τιτλοφορείται «Ο ρόλος των ΗΠΑ» και σε αυτό εξηγούνται:
- Ποια είναι η αμερικανική θεώρηση του θέματος
- Ποια μπορεί να είναι η λύση
Πρώτα, λοιπόν, ποια είναι τα στοιχεία της αμερικανικής θεώρησης του προβλήματος:
- Αν η Ελλάδα επεκτείνει τα χωρικά της ύδατα στα 12 ναυτικά μίλια (κάτι που αναγνωρίζεται ότι είναι δικαίωμά της βάσει του Διεθνούς Δικαίου), τότε το Αιγαίο θα μετατραπεί σε «ελληνική λίμνη» κατά 72%. Στην Τουρκία θα μείνει το 9% και τα Διεθνή Ύδατα θα καλύπτουν το 19%.
- Οι ΗΠΑ δεν συμφωνούν πλήρως με το νέο Δίκαιο της Θάλασσας. Παρόλο που ο πρόεδρος Κλίντον το υπέγραψε, η Γερουσία δεν το επικυρώνει. Γιατί; Επειδή το υπουργείο Άμυνας των ΗΠΑ δηλώνει πως «η πρόσβαση σε ωκεανούς, συμπεριλαμβανομένων περιοχών ξένων ακτών, ακόμα και σε μεγάλη απόσταση από τις ΗΠΑ, είναι ζωτική και για την ασφάλεια και τα οικονομικά συμφέροντα των Ηνωμένων Πολιτειών». (Αν το Αιγαίο γίνει ελληνική λίμνη, τότε δεν θα εξυπηρετούνται τα αμερικανικά συμφέροντα;
Σε περίπτωση που γίνει ελληνοτουρκική, τότε θα εξυπηρετούνται καλύτερα;)
- Το Αιγαίο δεν αφορά μόνο την Ελλάδα και την Τουρκία. Είναι ένα διεθνές πέρασμα, θαλάσσιο και ενάεριο, εξυπηρετεί πολλές χώρες (Ρωσία, Ουκρανία κ.ά.) και εξυπηρετεί επίσης τη διακίνηση μεταξύ Ευρώπης και Ασίας.
- Το Διεθνές Δίκαιο της Θάλασσας δεν δίνει σαφείς απαντήσεις σε πολλά ζητήματα, ενώ υπάρχουν διαδικασίες που δεν εξασφαλίζουν σαφή ερμηνεία για τους τρόπους επίλυσης των προβλημάτων. Πολλά, δε, κράτη δεν συμφωνούν με τις λύσεις που έχουν δοθεί.
- Τα δύο κράτη, Ελλάδα και Τουρκία, είναι «στενόκαρδα» και δεν βρίσκουν λύσεις. Η ελληνική πρόταση -για το Διεθνές Δικαστήριο- και η τουρκική -για διαπραγματεύσεις- δεν οδήγησαν πουθενά. Επιπλέον, η Τουρκία δεν έχει προσχωρήσει στο Σύμφωνο, γιατί φοβάται ότι ευνοεί την Ελλάδα.
Ποια είναι η λύση που βλέπει ο Τσαρλς Μέσινγκ; Εδώ τα πράγματα γίνονται πιο ζωντανά. Εδώ φτάνουμε στο ζουμί της υπόθεσης.
- Το Αιγαίο πρέπει να θεωρηθεί «Διεθνές Θαλάσσιο Στενό» και όχι Θάλασσα η οποία θα μοιραστεί μεταξύ δύο χωρών. Έτσι θα μπορέσει να υπάρξει η λύση που ο Μέσινγκ και η αμερικανική διοίκηση βλέπουν. Τι σημαίνει αυτό; Τι σημαίνει να θεωρηθεί «διεθνές στενό» ολόκληρο το Αιγαίο;
Σημαίνει ότι θα διέπεται από ειδικό καθεστώς και θα χρειάζεται ειδικές συμφωνίες οι οποίες θα εξασφαλίζουν τη διέλευση σε όλους. Δεν είναι καν «θαλάσσιο στενό», στο οποίο υπάρχουν δεσμευτικοί κανονισμοί από το κράτος στο οποίο ανήκουν (όπως π.χ. ο Βόσπορος).
Σημαίνει ότι πρέπει να δημιουργηθεί ένα ειδικό καθεστώς με τη συμμετοχή πολλών κρατών. Αυτή, τουλάχιστον, είναι η άποψη του Μέσινγκ, που εκφράζεται από ένα όργανο του αμερικανικού Πολεμικού Ναυτικού.
-Σε περίπτωση σύρραξης ή έντονης ελληνοτουρκικής διαφωνίας, έχει κάθε δικαίωμα να επέμβει το Συμβούλιο Ασφαλείας. Το Σ.Α. μπορεί να εξουσιοδοτήσει μια πολυεθνική δύναμη, η οποία θα εγκατασταθεί πάνω σε μια «πράσινη γραμμή» κάπου στο Αιγαίο, με σκοπό τον τερματισμό ή την αποφυγή εχθροπραξιών.
- Το Σ.Α. επίσης θα συγκαλέσει μια ΔΙΑΣΚΕΨΗ ηγετικών τοπικών και ναυτικών δυνάμεων -όχι μόνο την Ελλάδα και την Τουρκία- για να ετοιμαστεί μια ΠΟΛΥΜΕΡΗΣ Συνθήκη για το Αιγαίο. Μια Συνθήκη που θα εγκαθιδρύει ένα καθεστώς παρόμοιο με αυτό της Συνθήκης του Μοντρέ (1936) για τα τουρκικά Στενά.
- Προσέξτε όμως, το καθεστώς αυτό θα είναι ένα ΞΕΧΩΡΙΣΤΟ καθεστώς, ένα καθεστώς που ΔΕΝ θα βασίζεται στο Διεθνές Δίκαιο και θα επιτρέψει το «δημιουργικό διαχωρισμό της υφαλοκρηπίδας».
Το τέλος είναι ηρωικό. «Πάνω απ’ όλα, ο κυρίαρχος ρόλος του ΟΗΕ στο Αιγαίο θα άλλαζε τη διμερή εικόνα και θα απελευθέρωνε τις ΗΠΑ από την ακατόρθωτη ευθύνη της επινόησης και της επιβολής συμβιβαστικών λύσεων σε αυτούς τους στενόκαρδους ανταγωνιστές. Με βασικό σκοπό πάντοτε να διατηρηθεί το Αιγαίο ως ασφαλής διάδρομος αεροπορικής και θαλάσσιας κυκλοφορίας».
Αυτές ήταν και είναι οι βασικές θέσεις των ΗΠΑ για το Αιγαίο που σηματοδοτούν:
1. Μια σαφή ένδειξη ότι η αμερικανική στάση στις ελληνοτουρκικές διαφορές καθορίζεται από το πώς βλέπουν οι Αμερικανοί την παρουσία τους στην περιοχή μας. Και από το πώς βλέπουν το πρόβλημα των θαλασσών και την πρόσβασή τους στις παγκόσμιες θάλασσες αλλά και στις ακτές όλων των χωρών του κόσμου.
2. Μια απόδειξη ότι οι Τούρκοι στηρίζονται σε αυτήν τη νομική και πολιτική επιχειρηματολογία για να διεκδικήσουν τα όσα ζητούν στο Αιγαίο σε βάρος μας. Είναι μια απόδειξη ότι αυτοί έχουν διαβάσει προσεκτικά τις αμερικανικές θέσεις και τις ακολουθούν, έτσι ώστε να κερδίσουν και την υποστήριξη της αμερικανικής διοίκησης.
Οι ΗΠΑ έχουν ήδη υπογράψει το Διεθνές Δίκαιο της Θάλασσας, κάτι που δεν είχαν κάνει τα προηγούμενα χρόνια. Όμως, αυτό δεν αλλάζει τη βασική τους θέση, να εκμεταλλευτούν ΑΥΤΟΙ το Αιγαίο αφού οι δύο χώρες δεν μπορούν να επιλύσουν τις διαφορές τους.
Η συνέχεια θα είναι ραγδαία και ενδιαφέρουσα από κάθε άποψη.
Η αμερικανική κυριαρχία
Έπειτα από τις προκλήσεις της Τουρκίας εμφανίστηκε και το «μεγάλο αφεντικό» οι Αμερικανοί, οι οποίοι εξέφρασαν ανοικτά το ενδιαφέρον τους για την εκμετάλλευση των πετρελαίων του Αιγαίου. Γνωστοποίησαν ευθέως αυτό, που χρόνια υποστηρίζουν. Αφού οι Έλληνες και οι Τούρκοι δεν τα βρίσκουν, θα αναλάβουν εκείνοι την εκμετάλλευση του Αιγαίου, αποκτώντας το δικαίωμα του 60%, περίπου, του φυσικού πλούτου.
Σε συνέντευξή του στην «Καθημερινή», ο ειδικός απεσταλμένος του State Department, Ρίτσαρντ Μόρνινγκσταρ, χαρακτηρίζει το Αιγαίο «αμφισβητούμενη περιοχή» και προτείνει εμπορική συμφωνία Ελλάδας – Τουρκίας για συνεκμετάλλευση των κοιτασμάτων πετρελαίου και φυσικού αερίου που βρίσκονται στο Αιγαίο, ακόμη και αν προηγουμένως δεν έχουν επιλύσει τις μεταξύ τους διαφορές. Ο κ. Μόρνινγκσταρ έφτασε στην Ελλάδα μία ημέρα μετά την ελληνοβουλγαρική συνάντηση της Σόφιας, όπου συζητήθηκε το ζήτημα των αγωγών. Στην Αθήνα συναντήθηκε με τον υφυπουργό Εξωτερικών Σ. Κουβέλη, με τον οποίο και συζήτησε τα ενεργειακά.
Το ενδιαφέρον των ΗΠΑ είναι ακόμη μία αιτία για τις προκλητικές κινήσεις της Άγκυρας, που γνωρίζει εγκαίρως ότι το «παζάρι» για το Αιγαίο έχει ξεκινήσει. Άρα, με τις κινήσεις της κάνει αισθητή τAd Hoc
Source : ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ + 13
Geopolitical Research Institute(GRI)/Εταιρεία Γεωπολιτικών Ερευνών(ΕΓΕ)
