Η παρακάτω ανάλυση μπορεί να θεωρηθεί ως συμπληρωματικό μέσο που ίσως βοηθήσει στην προκαταρκτική εξέταση και στην εξαγωγή βασικών συμπερασμάτων όσον αφορά τον ρόλο που θα μπορούσε να αναλάβει η Ελλάδα ως γέφυρα επικοινωνίας μεταξύ Ισλαμικού κόσμου και Δύσης. Μέχρι σήμερα επικρατεί η άποψη ότι η Τουρκία αποτελεί το προγεφύρωμα της Δύσης στον ισλαμικό κόσμο, συνδυάζοντας τον παράγοντα μουσουλμανική θρησκεία με τις κρατικές δομές ενός σύγχρονου Δυτικού κράτους προσηλωμένου στις Ευρώ-ατλαντικές αξίες και συμμαχίες. Το γεγονός ότι η Τουρκία είναι μια ραγδαία αναπτυσσόμενη δύναμη , απρόβλεπτη όμως στις στρατηγικές επιλογές της, προβληματίζει συχνά τους ΝΑΤΟικούς συμμάχους της .
Για τους λόγους που θ’ αναλύσουμε παρακάτω πιστεύουμε ότι η Ελλάδα μπορεί να παίξει καθοριστικό ρόλο στην ρύθμιση των σχέσεων Ισλάμ – Δύσης, προς όφελος της διεθνούς σταθερότητας και του περιορισμού της επιρροής των μουσουλμάνων φονταμενταλιστών στους μουσουλμανικούς πληθυσμούς.
ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΑΝΑΣΚΟΠΗΣΗ
Δύο περίπου αιώνες πριν από την έλευση του Ισλάμ την ευρύτερη περιοχή της Μέσης Ανατολής ήλεγχε εξ ολοκλήρου η Βυζαντινή Αυτοκρατορία . Το 529 μ.Χ. ο αυτοκράτορας Ιουστινιανός έκλεισε τις φιλοσοφικές Σχολές της Αθήνας ( Πλατωνική, Περιπατητική, Στωική και Επικουρική). Οι διδάσκαλοι των Σχολών κατέφυγαν στην αυλή του Πέρση βασιλιά Χοσρόη και συνέχισαν τις διδασκαλίες τους. Η διάδοση της ελληνικής φιλοσοφίας σε όλο το Μεσανατολικό χώρο έγινε ταχύτατα λόγω και του προυπάρχοντος πολιτισμικού εδάφους από την Ελληνιστική περίοδο. Τον 6ο και 7ο αιώνα η Αλεξάνδρεια έγινε το μεγαλύτερο κέντρο Νεοπλατωνικών σπουδών.
Τον 7ο αιώνα εμφανίζεται το Ισλάμ στην περιοχή. Ο χαλίφης Al- Mansur ( 754 – 775) υπήρξε ο πρώτος ελληνολάτρης ηγέτης τους. Αργότερα επί της Δυναστείας των Αββασιδών ( 750 – 1258) μεταφρασθήκαν στα αραβικά έργα του Πλάτωνος, Αριστοτέλους, Θεοφράστου Ευκλείδη, Ερμή Τρισμέγιστου, Ιπποκράτους, Γαληνού κ.α.
Οι στοχαστές του Ισλάμ , Αραβες και Πέρσες, όχι μόνο ακολουθούσαν την Αριστοτελική και Νεοπλατωνική σκέψη αλλά υποστήριζαν ότι το Κοράνι βρίσκεται σε πλήρη συμφωνία με την Νεοπλατωνική Φιλοσοφία και Θεολογία.
Σημείο καμπής στις σχέσεις του Ισλάμ με τον μη Ισλαμικό κόσμο υπήρξε η εποχή των Σταυροφοριών. Θεωρώντας τους Σταυροφόρους ως εισβολείς και καταστροφείς του πολιτισμού τους οι σχέσεις με οτιδήποτε «Δυτικό» εγιναν από τότε καθαρά εχθρικές.
Η Οθωμανική Αυτοκρατορία δεν ενσωμάτωσε τους αραβικούς πληθυσμούς στην κυρίαρχη οθωμανική κουλτούρα με αποτέλεσμα να βρούν πρόσφορο έδαφος οι Αγγλοι και Γάλλοι μετά τον 1ο Παγκόσμιο Πόλεμο ώστε να ελέγξουν σχετικά εύκολα την περιοχή.
Βέβαια οι σχέσεις του αραβικού κόσμου με τους νέους αποικιοκράτες δεν υπήρξαν ποτέ φιλικές. Η αντιπάθεια προς τους Δυτικούς δεν περιέλαβε σε καμμία περίπτωση τους Ελληνες της περιοχής.
Οι σχέσεις του αραβικού κόσμου με τους Τούρκους δεν υπήρξαν ποτέ φιλικές. Η σχέση κατακτητή – κατακτημένου μεταξύ Τούρκων και Αράβων σε συνδυασμό με την πολιτισμική διαφορά των δύο λαών , παρ’ όλη την κοινή θρησκεία, δεν ευνοούσε την ανάπτυξη κοινής συνείδησης και γεωστρατηγικής ταύτισης.
Από το 1914 μέχρι σήμερα η Τουρκία ήταν αδιαλείπτως συνεργάτης των Δυτικών δυνάμεων και διώκτης του Ελληνισμού που ζούσε στα εδάφη της. Στο αντίστοιχο χρονικό διάστημα τα αραβικά κράτη σπάνια συνεργάστηκαν χωρίς αντιδράσεις των λαών τους με τις Δυτικές δυνάμεις και ο Ελληνισμός της περιοχής ποτέ δεν υπέστη διώξεις. Στην περίπτωση της εκδίωξης των Ευρωπαίων από την Αίγυπτο επί Νάσερ, οι Ελληνες δεν γινόταν ν’ αποφύγουν την κοινή μοίρα των υπολοίπων Ευρωπαίων της περιοχής, όμως απεχώρησαν με τις περιουσίες τους και χωρίς να εκδηλωθούν εις βάρος τους βίαια επεισόδια. Επί προεδρίας Σαντάντ απεζημιώθησαν , εστω και συμβολικά, από το Αιγυπτιακό κράτος για τις ακίνητες περιουσίες τους που υπήρχαν στην Αίγυπτο.
Η ΕΛΛΑΔΑ ΩΣ ΡΥΘΜΙΣΤΗΣ ΤΩΝ ΣΧΕΣΕΩΝ ΙΣΛΑΜΙΚΟΥ ΚΟΣΜΟΥ ΚΑΙ ΔΥΣΗΣ
Για την προκαταρκτική εξέταση ακολουθήθηκε η μέθοδος ανάλυση SWOT .
1. Strenghts ( Δυνατότητες) : Βάσει της ανωτέρω ιστορικής ανασκόπησης φαίνεται ότι η Δύση δεν έχει εκμεταλλευθεί την επιρροή της Ελληνικής κληρονομιάς στον Ισλαμικό κόσμο ώστε να τον προσεγγίσει αδρανοποιώντας συγχρόνως τις αιτίες αντιπαράθεσης Δύσης – Ισλάμ. Τόσο οι Δυτικο-ευρωπαικές χώρες και οι ΗΠΑ, όσο και η Τουρκία έχουν το « στίγμα» του κατακτητή για τον μέσο Αραβα και Ιρανό. Αυτό δεν ισχύει για την περίπτωση της Ελλάδας. Η Ορθοδοξία είναι ανεκτή στο Ισλάμ ( με εξαίρεση την Τουρκία), κάτι που δεν μπορεί να ειπωθεί για τον Καθολικισμό ( βλ. Σταυροφορίες) ή τον Προτεσταντισμό ( βλ. ΗΠΑ, Ηνωμένο Βασίλειο). Η υπόδειξη προς τα Ισλαμικά κράτη να παραδειγματισθούν από το τουρκικό μοντέλο διακυβέρνησης, με απώτερο στόχο να γίνουν φιλικότερα προς την Δύση δεν έχει την ίδια απήχηση όσο θα είχε η ανάδειξη των κοινών πολιτισμικών καταβολών φαινομενικά διαφορετικών θρησκειών και κοσμοθεωριών. Αξιόπιστος φορέας αυτής της στρατηγικής μπορεί να θεωρηθεί μόνο μια χώρα χωρίς ιστορικό κατάκτησης ή επιβουλής κατά του Ισλαμικού κόσμου.
2. Weaknesses ( Αδυναμίες) : Η Ελλάδα ως αναπόσπαστο τμήμα των Ευρω-ατλαντικών δομών θεωρείται από σύγχρονους Ισλαμικούς κύκλους ως ένα με τον « Δυτικό εχθρό». Ειδικά μετά την αναβάθμιση των Ελληνο-ισραηλινών σχέσεων και την εγκατάσταση στην Ελλάδα , μέσω της λαθρομετανάστευσης , χιλιάδων δυνητικά ενεργών ακραίων ισλαμιστών , η αντιμετώπιση της Ελλάδας ως εχθρικού στόχου από τον Ισλαμικό κόσμο είναι ενας υπαρκτός και άμεσος κίνδυνος. Η οικονομική απαξίωση της Ελλάδας συσχετίζεται και με την γεωπολιτική της απαξίωση στον σύγχρονο κόσμο με όλες τις συνέπειες που αυτό συνεπάγεται για την θεώρησή της ως αξιόλογου συμμάχου για την Δύση.
3. Opportunities ( Ευκαιρίες) : Η άνοδος των φονταμενταλιστικών κινημάτων χρονικά συμπίπτει με την εντατικοποίηση των προσπαθειών της Δύσης να ελέγξει τις ηγετικές ομάδες και τις πλουτοπαραγωγικές πηγές που βρίκονται εντός των γεωγραφικών ορίων του Ισλαμικού κόσμου. Οι κατά καιρούς επιτυχίες της Δύσης στον αγώνα ελέγχου σύντομα ανατρέπονται από την δημιουργία νέων , εντονότερων αντιδράσεων που θέτουν σε συνεχή κίνδυνο την ειρήνη και ασφάλεια σε ολόκληρο τον κόσμο (βλ. βομβιστικές επιθέσεις σε αστικά κέντρα της Ευρώπης, αναταραχές και συγκρούσεις από λαθρομετανάστες σε κάθε χώρα της Ευρώπης . Η αντικατάσταση της μέχρι τώρα προσέγγισης των Ισλαμικών πληθυσμών από ένα πολιτιστικό μοντέλο που είναι ταυτόσημο με την κοσμοθεωρία τους και συγχρόνως είναι και η βάση της Δυτικής σκέψης και πολιτισμού , σταδιακά θα αποφορτίσει τις υφιστάμενες αντιπαραθέσεις, θα οδηγήσει σε σύγκλιση απόψεων και στόχων με αποτέλεσμα την αποδυνάμωση των ακραίων κινημάτων και την βελτίωση της συνεργασίας των δύο κόσμων σε όλα τα επίπεδα και τομείς δραστηριότητας.
4. Threats ( απειλές) : Η απαξίωση της Ελλάδας ως εταίρου της Δύσης λόγω διοικητικών και οικονομικών προβλημάτων της, απαξιώνει στην συνείδηση της Δύσης και του όποιου ρόλου θα μπορούσε να αναλάβει αυτή η χώρα ως γέφυρα επικοινωνίας, συνεννόησης και περιορισμού των ακραίων ισλαμικών στοιχείων. Η συχνά προκαλούμενες κρίσεις και ταραχές μεταξύ των λαθρομεταναστών και των Ελλήνων στην Αθήνα και σε άλλες πόλεις της Ελλάδας, θα δημιουργήσουν σταδιακά ένα έντονα ανθελληνικό κλίμα στον ισλαμικό κόσμο αν δεν ελεγχθούν τα αίτια αυτής της κατάστασης.
ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ
Από αυτήν την σύντομη , προκαταρκτική εξέταση του πιθανού ρόλου της Ελλάδας ως ρυθμιστή για την βελτίωση των σχέσεων Δύσης και
Ισλάμ, προκύπτει ότι υπάρχει δυνατότητα βελτίωσης των σχέσεων αυτών, μέσω της προβολής ενός κοινά αποδεκτού πολιτιστικού
μοντέλου. Η κοινή ελληνική κληρονομιά τόσο της Ισλαμικής όσο και της Δυτικής κοσμοθεωρίας μπορεί να συντελέσει στην προσέγγιση
και συνεπακόλουθη βελτίωση των σχέσεων τους, περιορίζοντας σημαντικά τις αιτίες δημιουργίας ακραίων φονταμενταλιστικών
κινημάτων που θέτουν σε κίνδυνο την παγκόσμια ειρήνη.
