Το φυσικό αέριο της Κύπρου στον ορίζοντα της Ανατολής

Του Νίκου Στέλγια
Χρόνια μετά την εισβολή στην Κύπρο, οι πρωταγωνιστές από τα παράλια της Ανατολής και της Μικράς Ασίας προσπαθούν να θυμηθούν γιατί ένα ζεστό καλοκαίρι πριν τόσα χρόνια πάτησαν το πόδι τους σε αυτό το νησί και άλλαξαν τη ροή της ιστορίας. Τι κρύβεται πίσω από τις εθνικιστικές φανφάρες και τις αναφορές των τουρκικών εθνικιστικών δυνάμεων στα δικαιώματα και την πολιτική ισότητα της τουρκοκυπριακής κοινότητας; Σε ατομικό επίπεδο πώς «δικαιολογούνται» τα αδικαιολόγητα;


Τα παραπάνω ερωτήματα με παρασέρνουν σε περίεργα παιχνίδια της σκέψης κάθε φορά που συναντώ έναν «Τούρκο πρωταγωνιστή» του «πολεμοκάπηλου» Ιούλη του 1974. Με κάθε νέα ευκαιρία που μου δίνεται, έχοντας πάντα υπόψη μου την παράλληλη, μιλιταριστική, ελληνική σκοπιά, επιχειρώ να εμπλουτίσω τη μνήμη και τη σκέψη με νέα ιστορικά τεκμήρια. Κάθε φορά το ίδιο αίσθημα… Ένας οδυνηρός, γεμάτος μιλιταρισμό και εθνικιστικές εξάρσεις περίπατος σε ένα μελαγχολικό μονοπάτι της ιστορίας…

«Τα υψηλά στρατηγικά συμφέροντα της Τουρκίας» και «η εθνική ασφάλεια»… Αυτούς τους δύο λόγους επικαλούνται οι Τούρκοι πρωταγωνιστές του 1974, για την επέμβαση στην Κύπρο. Τα δικαιώματα των Τουρκοκυπρίων αναφέρονται, σχεδόν σε κάθε περίπτωση, εκ των υστέρων… Αξιωματικοί, στρατηγοί και δημοσιογράφοι – κομμάτι της προπαγανδιστικής μηχανής που στήθηκε το 1974 στην Τουρκία για να νομιμοποιήσει την εισβολή στην Κύπρο – μιλούν για τον κίνδυνο της «ελληνικής» περικύκλωσης της Ανατολής και την αποκοπή της χώρας τους από τις ανοιχτές θάλασσες. Θες δεν θες, προβληματίζεσαι και για την αντίστοιχη μιλιταριστική σκοπιά που συνάντησες ένα ανοιξιάτικο απόγευμα σε ένα πολίτικο αρχοντικό του Φαλήρου… Ένας αξιωματικός της χούντας εξομολογείται: «Ποιος σκεφτόταν τους Κύπριους και την τύχη της νήσου; Είχαμε σπουδαίες ιδέες και σχέδια για την Ελλάδα, τα οποία δεν μας επέτρεψαν να εφαρμόσουμε οι διάφοροι “παράγοντες”»…

Ο διαξιφισμός των εθνικισμών και των μιλιταρισμών είναι ένα σπουδαίο θέαμα… Ίδια μυαλά να συγκρούονται σε μια συγκεκριμένη γεωγραφική αρένα, έχοντας στο μυαλό τους τα ίδια φαύλα όνειρα… Και ύστερα από δεκαετίες ψάχνουν μέσα από συναντήσεις στη Νέα Υόρκη να κατοχυρώσουν τα λεγόμενα εθνικά τους ιδεώδη…

Πολλές φορές αναρωτιέσαι: Τι εστί τελικά παράλληλοι εθνικισμοί στην Ελλάδα και στην Τουρκία; Αναζήτηση νομιμοποίησης μιας πολιτικής κοινότητας στο όνομα ενός φαντασιακού έθνους; Ή ένας απλός, ωμός, επιθετικός κρατισμός; Όλοι και όλα για το κράτος της μητέρας πατρίδας; Πατέρες και παιδιά στον βωμό της εξουσίας της μητέρας πατρίδας… Ή τέλος πάντων κάτι τέτοιο…

Από τον κρατισμό στη σύγκρουση οικονομικών συμφερόντων

Τη στιγμή που προβληματιζόμαστε για το μέλλον των «εθνικών-κρατικών υποθέσεων» στο Αιγαίο και στην Κύπρο, ένας νέος παράγοντας έρχεται να δώσει νέες ιστορικές διαστάσεις στη μοίρα αυτού του νησιού και της ευρύτερης περιοχής. Το προηγούμενο σαββατοκύριακο, τα κορυφαία τουρκικά μέσα έκαναν, μεταξύ άλλων, εκτεταμένες αναφορές στη μεγαλύτερη ανακάλυψη των τελευταίων ετών στον χώρο της ανατολικής Μεσογείου, το φυσικό αέριο.

Βασιζόμενα σε αμερικανικές έρευνες, τα τουρκικά δελτία ειδήσεων αναφέρθηκαν στα πλούσια κοιτάσματα φυσικού αερίου που βρίσκονται στη Μεσόγειο, γύρω από την Κύπρο. Για όσους ακολουθούν την ανανεωμένη πολιτική γραμμή της Άγκυρας στο Κυπριακό, η έμφαση των τουρκικών μέσων στο συγκεκριμένο ζήτημα ήταν μια αξιοσημείωτη εξέλιξη. Σε μια περίοδο που η οικονομική-καπιταλιστική ανάπτυξη και η ενίσχυση των αναδυόμενων επιχειρηματιών που υποστηρίζουν το ΑΚΠ, γίνεται κινητήρια δύναμη της νέας τουρκικής εξωτερικής πολιτικής, η διαφοροποίηση σε ό,τι αφορά τις προτεραιότητες της Άγκυρας είναι αξιοσημείωτη. Σε αντίθεση με την ιδέα της εξασφάλισης της εθνικής ασφάλειας, άρα της ασφάλειας του τουρκικού κράτους, στη νέα περίοδο η Άγκυρα φέρνει στο προσκήνιο την προτεραιότητα των οικονομικών συμφερόντων. Στη νέα περίοδο, τα στρατηγικά συμφέροντα του κράτους πλαισιώνονται και σε κάποιες περιπτώσεις παραμερίζονται από τον στόχο της προώθησης των οικονομικών συμφερόντων της τουρκικής κυβέρνησης και των κοινωνικών της εταίρων.

Προσεκτικοί αναλυτές στην Τουρκία υπογραμμίζουν ότι η συνέχεια της διακυβέρνησης του ΑΚΠ εξαρτάται, μεταξύ άλλων, από την προώθηση των οικονομικών στόχων και οραμάτων του κόμματος στην ευρύτερη περιοχή της Τουρκίας. Σήμερα, το οικονομικό όραμα του ΑΚΠ είναι ζωτικής σημασίας για τους αναδυόμενους οικονομικούς κολοσσούς της Τουρκίας . Με βάση λοιπόν αυτό το όραμα και τη συνεργασία με το δυτικό και αραβοπετρελαϊκό κεφάλαιο, η εξουσία του ΑΚΠ παραμένει δεδομένη. Έτσι, στη νέα περίοδο, το ενδιαφέρον του ΑΚΠ στο Κυπριακό αρχίζει να μετατοπίζεται από τις προτεραιότητες του κράτους (ασφάλεια, στρατός, επεκτατισμός κ.ο.κ.) στο οικονομικό πεδίο και φυσικά στο κυνήγι ενεργειακών πόρων στην ανατολική Μεσόγειο.

Φυσικά, σε καμία περίπτωση η μετατόπιση από το παλαιό κέντρο βάρους στο καινούργιο δεν σημαίνει και την ταυτόχρονη ακύρωση του πρώτου. Η συνύπαρξη των δύο και η ισορροπία μεταξύ τους εξαρτάται από το μέλλον του Κυπριακού…

www.kathimerini.com.cy