Ένα ακόμη χτύπημα στην Κύπρο

Η κυπριακή εφημερίδα «ΠΟΛΙΤΗΣ» στο κυριακάτικο φύλλο (17/10) φιλοξενεί ολοσέλιδη ανάλυση του Μακάριου Δρουσιώτη με τίτλο «Η Κύπρος εκτός ευρω-νατοϊκής άμυνας;» και υπέρτιτλο «Προσπερνούν το Κυπριακό E.E. και NATO», όπου σκιαγραφείται η μεταβολή του γεωπολιτικού σκηνικού στο τρίγωνο Ελλάδα-Τουρκία-Κύπρος και οι επιπτώσεις στο Κυπριακό, εξαιτίας των επικείμενων αλλαγών στη συνεργασία ΝΑΤΟ-Ε.Ε. Το κείμενο αποτελεί μια ακόμη προσπάθεια του κ. Δρουσιώτη να “τρομάξει την Κύπρο” όπως στο παρελθόν με τις συνομιλίες για το “Σχέδιο Ανάν” αλλά και ως πρόσφατα για τις τρέχουσες συνομιλίες. Τώρα το διακύβευμα είναι το ΝΑΤΟ κατα το συγγραφέα του άρθρου και τα “κακά” που θα πάθει η Κύπρος αν δεν δεχθεί τις Νατοϊκές προτάσεις να επιτρέψει στην Τουρκία να κάνει αυτά που θέλει. Παρατίθεται το πλήρες κείμενο του δημοσιεύματος.
«Αλλάζει εντελώς το γεωπολιτικό σκηνικό στο τρίγωνο Ελλάδα – Τουρκία – Κύπρος, καθώς στο NATO και στην E.E. βρίσκονται σε εξέλιξη εντατικές διεργασίες για τη διαμόρφωση της νέας αμυντικής αρχιτεκτονικής της Ευρώπης. Στις 19 με 20 Νοεμβρίου θα γίνει στη Λισαβόνα μία από τις πιο σημαντικές συνόδους αρχηγών κρατών του NATO. Οι αποφάσεις που θα ληφθούν θα επηρεάσουν καταλυτικά και τις εξελίξεις στο Κυπριακό. Στο μεταξύ, αύριο, οι ηγέτες της Γαλλίας, της Γερμανίας και της Ρωσίας συναντώνται στη Νορμανδία με στόχο να μελετήσουν τρόπους συμμέτοχης και της Ρωσίας στην ευρωπαϊκή αμυντική αρχιτεκτονική (σ.σ. Συνάντηση για την οποία γράψαμε).
Στη Λισαβόνα θα γίνει στις 20 Νοεμβρίου και η σύνοδος κορυφής E.E.-ΗΠΑ, με τη συμμετοχή του Προέδρου Ομπάμα. Στη Λισαβόνα τα κράτη μέλη του NATO και της E.E. (22 από τα 27 ανήκουν και στο NATO) θα κληθούν να αποφασίσουν εάν θα συμμετέχουν στην κοινή αντιπυραυλική ομπρέλα που θα ικανοποιεί τις ανάγκες για την ασφάλεια της Ευρώπης στην μεταψυχροπολεμική εποχή. Όμως, για να μπορέσει να προχωρήσει αυτός ο σχεδιασμός θα πρέπει να λυθεί το πρόβλημα συνεργασίας μεταξύ NATO και E.E.. Από το 2004 και μετά δεν υπάρχει επίσημη συνεργασία μεταξύ των δύο οργανισμών, λόγω του βέτο της Τουρκίας στη συμμετοχή της Κύπρου σε όργανα του NATO και του βέτο της Κύπρου στη συμμετοχή της Τουρκίας σε αντίστοιχο όργανα της E.E..
Βραχνάς το Κυπριακό
Η δυσλειτουργία στις σχέσεις Ε.Ε.-ΝΑΤΟ είναι ένας από τους λογούς για τους οποίους η Δύση πιέζει για τη λύση του Κυπριακού. Όμως, λόγω του ότι η λύση καθυστερεί και η επιτυχής κατάληξη των συνομιλιών είναι αμφίβολη, τόσο η E.Ε. όσο και το NATO αποφάσισαν να αναζητήσουν εναλλακτικούς τρόπους συντονισμού μεταξύ τους, προσπερνώντας το Κυπριακό.
Στο τελευταίο συμβούλιο της 16ης Σεπτεμβρίου οι αρχηγοί των κρατών μελών (περιλαμβανομένου, φυσικά και του Προέδρου Χριστόφια) εξουσιοδότησαν την εκπρόσωπο της Ευρωπαϊκής Ένωσης για θέματα εξωτερικής πολιτικής και ασφάλειας, Κάθριν Αστον, να ετοιμάσει προτάσεις για τη βελτίωση της συνεργασίας μεταξύ E.E. και NATO. Πρωτοβουλία για το ίδιο ζήτημα έχει αναλάβει και ο γενικός γραμματέας του ΝΑΤΟ, Άντερς Φογκ Ράσμουσεν, ο οποίος με πρόσφατες δηλώσεις του κάλεσε την E.E. να δώσει ρόλο στην Τουρκία στη διαμόρφωση της αμυντικής της πολιτικής. ‘To NATO και η E.E. πρέπει να βρουν πρακτικούς τρόπους να βελτιώσουν τη συνεργασία τους’, είπε.
Η φόρμουλα Ράσμουσεν
Σύμφωνα με διπλωματικές πηγές από τις Βρυξέλλες (αλήθεια ποιές), οι πρακτικοί τρόποι συνεργασίας που προτείνει ο Ράσμουσεν, είναι οι εξής.
• Η E.E. και η Τουρκία να υπογράψουν συμφωνία για θέματα ασφάλειας.
• Να δοθεί στην Τουρκία ειδικό καθεστώς στον Ευρωπαϊκό Οργανισμό Άμυνας (EDA).
• Να συμμετέχει η Τουρκία στην Επιτροπή Άμυνας και Ασφάλειας της E.E., δηλαδή να συμμετέχει στην κοινοτική διαδικασία λήψης αποφάσεων σε ζητήματα ασφάλειας.
• Να συμμετέχει η Κύπρος, ως κράτος μέλος της E.E., στην αντίστοιχη επιτροπή του NATO.
Ο Ράσμουσεν παρουσίασε τις προτάσεις του στην τουρκική κυβέρνηση κατά την επίσκεψη του στην Άγκυρα την περασμένη εβδομάδα, ενώ την Πέμπτη θα επισκεφθεί για το ίδιο ζήτημα την Αθήνα για να τις συζητήσει με τον πρωθυπουργό Παπανδρέου. Η Κύπρος, ως κράτος που δεν έχει καμιά οργανική σχέση με το NATO, δεν είναι στο πρόγραμμα των επαφών του Ράσμουσεν. Όμως αναμένεται ότι η Λευκωσία θα προσεγγιστεί από την εκπρόσωπο της E.E. για θέματα εξωτερικής πολιτικής και ασφάλειας, Κάθριν Αστον, σύμφωνα με τις οδηγίες που πήρε από το Συμβούλιο της 16ης Σεπτεμβρίου.
‘Ναι’ από Τουρκία
Σύμφωνα με πληροφορίες έγκυρων Τούρκων δημοσιογράφων, η Τουρκία έχει πεισθεί να άρει το βέτο της για τη συμμετοχή της Κύπρου σε συναντήσεις της E.E. με το NATO και αναμένεται πως η πρώτη επίσημη συνάντηση μεταξύ των δύο οργανισμών μετά το 2004 θα γίνει στη Λισαβόνα στις 20 Νοεμβρίου. Ωστόσο, δεν έχει ακόμη κλείσει το ζήτημα της ρύθμισης των σχέσεων E.E.-NATO. Το πιο σημαντικό από τα ανταλλάγματα που διεκδικεί η Τουρκία είναι αυτό της συμμετοχής της στην κοινοτική διαδικασία λήψης αποφάσεων για τις αποστολές που θα αναλαμβάνει σε τρίτες χώρες η E.E..
Δεδομένου ότι τα 22 από τα 27 κράτη μέλη της E.E. είναι και μέλη του NATO και επειδή η ισχύς, η οργάνωση, η αποστολή και η διοικητική μέριμνα των στρατιωτικών αποστολών της E.E. εξαρτάται από το NATO, η Τουρκία ως ένα από τα σημαντικότερα μέλη της συμμαχίας διεκδικεί ρόλο και λόγο. Επίσης, εκτιμάται ότι όταν θα κάνει το ‘ντιλ’ με την E.E. θα διεκδικήσει ανταλλάγματα σε σχέση με την ενταξιακή της πορεία, από το περιεχόμενο της έκθεσης προόδου μέχρι το ξεμπλοκάρισμα των ενταξιακών διαπραγματεύσεων.
Εάν η Τουρκία εμφανιστεί έτοιμη να διευκολύνει την E.E. σε αυτό το σημαντικό ζήτημα ασφάλειας της, τότε η Κύπρος δεν θα μπορέσει να αντέξει το βάρος της άρνησης. Τώρα προβάλλονται τα δύο βέτο ως ισάξια, όμως αν η Τουρκία άρει το δικό της, αυτό της Κύπρου θα χάσει το ειδικό του βάρος. Εξ ου και όλες οι διαβουλεύσεις και συζητήσεις γίνονται με την Τουρκία, χωρίς να λαμβάνεται σοβαρά υπόψη το εξ αντανακλάσεως βέτο της Κύπρου.

Παζάρι στη Λισαβόνα
Το ζήτημα θα απασχολήσει τη σύνοδο του NATO στη Λισαβόνα, ενώ θα τεθεί και από τις ΗΠΑ στη σύνοδο κορυφής E.E.-ΗΠΑ. Η λύση του προβλήματος συντονισμού ΝΑΤΟ-Ε.Ε. είναι κορυφαία προτεραιότητα τόσο των ΗΠΑ όσο και των ισχυρών κρατών μελών των δύο οργανισμών, διότι άπτεται ζητημάτων ασφάλειας της ίδιας της Ευρώπης. Στη Λισαβόνα, όπου θα συγκεντρωθεί όλη η ελίτ του συστήματος εξουσίας της υφηλίου, κύριο θέμα συζήτησης θα είναι το νέο Στρατηγικό Δόγμα του NATO στη μεταψυχροπολεμική εποχή. Η Τουρκία, λόγω μεγέθους και γεωγραφίας, είναι ισχυρός πυλώνας του νέου δόγματος, ενώ η διαμάχη με την E.E. για την Κύπρο υποσκάπτει την ίδια την ασφάλεια της Ευρώπης.
Οι αποφάσεις που θα ληφθούν τον ερχόμενο μήνα στη Λισαβόνα είναι τόσο σημαντικές που σύμφωνα με στέλεχος του Στέιτ Ντιπάρτμεντ που μίλησε στην εφημερίδα ‘Καθημερινή’, ‘όσα θα συζητηθούν στη Σύνοδο ΝΑΤΟ–Ε.Ε., όσο και αυτά που θα διαμειφθούν στη Σύνοδο ΗΠΑ–Ε.Ε. την επόμενη ημέρα, ενδέχεται να έχουν σημαντικό αντίκτυπο στην πορεία των διαπραγματεύσεων για το Κυπριακό.
Την περασμένη Πέμπτη πραγματοποιήθηκε στις Βρυξέλες κοινή σύνοδος των υπουργών Εξωτερικών και Άμυνας των 28 κρατών μελών του NATO που ήταν προπαρασκευαστική της συνόδου της Λισαβόνας. Ο γενικός γραμματέας του NATO, Αντερς Φογκ Ράσμουσεν, δήλωσε μετά την ολοκλήρωση της συνοδού αισιόδοξος ότι η σύνοδος κορυφής της Λισαβόνας θα βγάλει αποτελέσματα για το νέο Στρατηγικό Δόγμα του NATO. ‘Υπάρχει μια γενική συμφωνία ότι κάτι τέτοιο θα ήταν επιθυμητό, όμως εκκρεμούν ακόμη κάποιες τεχνικές διαδικασίες που πρέπει να γίνουν’, είπε.
Αναβαθμίζεται n Τουρκία
Σύμφωνα με τη νέα αμυντική, αρχιτεκτονική του NATO η νέα απειλή για τη Δύση είναι τα μουσουλμανικά κράτη της Ανατολής και η Ευρώπη χρειάζεται να προστατευτεί κάτω από μια κοινή αντιπυραυλική ομπρέλα. Αρχικά, η κυβέρνηση Μπους σχεδίασε την ανάπτυξη αντιπυραυλικού συστήματος στα σύνορα της Ευρώπης με τη Ρωσία, Η Ρωσία αντέδρασε λόγω ανατροπής της ισορροπίας δυνάμεων και απείλησε να εγκαταστήσει στην απέναντι πλευρά πυραύλους με πυρηνικές κεφαλές. Ο Πρόεδρος Ομπάμα πάγωσε τα σχέδια του Μίτους για να καθησυχάσει τη Ρωσία, τα οποίο τώρα επανέρχονται με διαφορετική αρχιτεκτονική, λαμβάνοντας υπόψη ότι οι κίνδυνοι προέρχονται από τους φανατικούς ισλαμιστές και ειδικά από το Ιράν. Η πρωτοβουλία για την ανάπτυξη της αντιπυραυλικής ομπρέλας τέθηκε υπό την αιγίδα του NATO. Η νέα αμυντική αρχιτεκτονική του NATO προβλέπει την εγκατάσταση στην Τουρκία υπερσύγχρονου ραντάρ και αντιπυραυλικών συστημάτων Πάτριοτ για την έγκαιρη επισήμανση, τον εγκλωβισμό και την κατάρριψη πυραύλων που θα κατευθύνονται σε στόχους στην Ευρώπη. Η Τουρκία είχε δυο ενστάσεις:
1. Η αντιαεροπορική ομπρέλα να καλύψει και τη δική της γεωγραφική επικράτεια.
2. Να μην προσδιοριστεί το Ιράν ως η κύρια απειλή της Ευρώπης, διότι κάτι τέτοιο θα πλήξει το δόγμα των ‘μηδενικών προβλημάτων’ με τους γείτονες της που εφαρμόζει τα τελευταία χρόνια.
Την Πέμπτη σας Βρυξέλες έγινε τετραμερής συνάντηση μεταξύ των υπουργών Εξωτερικών και Άμυνας των ΗΠΑ και της Τουρκίας, κατά την οποία συζητήθηκαν οι τουρκικές ανησυχίες και, σύμφωνα με τις δηλώσεις που ακολούθησαν, διαπιστώθηκε διάθεση για συμφωνία.
Εκτός n Κύπρος
Σύμφωνα με τη νέα αμυντική αρχιτεκτονική της Ευρώπης θα υπάρξει σύζευξη των εθνικών συστημάτων αντιπυραυλικής άμυνας όλων των κρατών μελών του ΝΑΤΟ. Τουτέστιν, θα υπάρξει και σύζευξη μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας. Η Κύπρος δεν είναι μέλος του NATO, ούτε έχει ενταχθεί στο Συνεταιρισμό για την Ειρήνη και συνεπώς αποκλείεται από τους κοινούς αμυντικούς σχεδιασμούς. Όμως, το ζήτημα για την Κύπρο είναι περισσότερο πολιτικό πάρα στρατιωτικό. Αν κοιτάξει κανείς στο χάρτη, έχοντας υπόψη τη νέα αμυντική αρχιτεκτονική. διαπιστώνει πως όλη η Ευρώπη, περιλαμβανομένης της Ελλάδας και της Τουρκίας εντάσσονται σ’ ένα ενιαίο αμυντικό χώρο, ενώ η Κύπρος είναι μια κουκκίδα που μένει απ έξω. Η ένταξη της Κύπρου σε μια κοινή αμυντική στρατηγική της Ευρώπης θα επίλυε και το μεγαλύτερο πρόβλημα που αισθάνεται σήμερα ο Κύπριος πολίτης, αυτό της ασφάλειας.
Σύμφωνα με δυτική διπλωματική πηγή που έχει βαθιά γνώση στο ζήτημα η κίνηση-ματ που θα μπορούσε να κάνει τώρα η Κύπρος ήταν μια αίτηση για ένταξη στο Συνεταιρισμό για την Ειρήνη και να αφήσει την Τουρκία να διαχειριστεί τις σχέσεις της με το NATO και την E.E., στην περίπτωση που η Άγκυρα θα ασκούσε βέτο. Η ίδια πηγή θεώρησε εντελώς ανώφελη για την Κύπρο την επανάληψη της ταύτισης της με τη ρωσική πρόταση, κατά τη διάρκεια της επίσκεψης Μεντβέντεφ, για μια εντελώς νέα αρχιτεκτονική για την ασφάλεια στην Ευρώπη, από τη στιγμή μάλιστα που και η ίδια η Ρωσία βάζει νερό στο κρασί της και συζητά το θέμα αύριο με Σαρκοζί και Μέρκελ. ‘Κανένα κράτος στην E.E. δεν έδωσε σημασία σε αυτή την πρόταση. Ακόμη και η Γαλλία που έδειξε κάποιο ενδιαφέρον σήμερα συμμετέχει ενεργά στη διαμόρφωση του νέου Αμυντικού Δόγματος της Ευρώπης. Δεν μπορεί όλη η Ευρώπη να κατευθύνεται προς μια κατεύθυνση και κράτη με το μέγεθος και τα προβλήματα της Κύπρου να προσπαθούν να τη ρυμουλκήσουν προς την αντίθετη και ταυτόχρονα να μιλούν για κοινοτική αλληλεγγύη’, επισήμανε.
Αξιόπιστος εταίρος ή ταραχοποιό στοιχείο;
Το NATO και την E.E. απασχολούν το ζήτημα του νέου Αμυντικού τους Δόγματος. Η αποτελεσματική συμμετοχή της Τουρκίας είναι βασικός πυλώνας της πολιτικής αυτής. Η ένταξη της Κύπρου με άλυτο το πρόβλημα της βραχυκυκλώνει τις σχέσεις E.E.- NATO. Αυτή η εκκρεμότητα εξάντλησε τα όρια της. Η E.E. επείγεται για λύση του Κυπριακού για να ξεπεραστούν τα προβλήματα και πιστεύει ότι αυτή είναι εφικτή. Η ασφάλεια της Ευρώπης δεν μπορεί να προσαρμοστεί στις ισορροπίες ΑΚΕΛ-ΔΗΚΟ ή στους σχεδιασμούς των προεδρικών εκλογών του 2013. Η Ε.Ε. πήρε την απόφαση να προχωρήσει και θα προχωρήσει με τις δίκες τις λύσεις. Η Κύπρος είτε θα κατανοήσει το πλαίσιο, θα διεκδικήσει συγκεκριμένα ανταλλάγματα -όπως κάνει η Τουρκία- θα διευκολύνει την E.E. και θα διευκολυνθεί η ίδια με τη λύση του πολιτικού της προβλήματος, ή θα παραμείνει ένα περιθώριο στο άκρο της Ευρώπης και να καταστήσει το πρόβλημα της περισσότερο περίπλοκο και ανεπίλυτο.
Σε ένα μήνα από σήμερα θα ληφθούν σημαντικές αποφάσεις. Η E.E. τις συζητά με το NATO, τις ΗΠΑ, την Τουρκία και την Ελλάδα. Η Κύπρος συνομιλεί με τη Ρωσία και τώρα αναζητεί βοήθεια από την Κίνα (επίσκεψη Μάρκου Κυπριανού) για να βάλει τις ανταγωνιστικές προς την E.E. δυνάμεις στο Συμβούλιο Ασφαλείας τροχοπέδη στην προσπάθεια για επιτάχυνση της διαδικασίας λύσης. Μπορεί τα τεκταινόμενα να μην τα παρακολουθεί κανένας στην Κύπρο, όμως οι εξελίξεις θα είναι ραγδαίες και ίσως κατακλυσμιαίες. Η E.E. πήρε τις αποφάσεις της, τις δρομολογεί, επιθυμεί τη συνεργασία της Κύπρου, θέλει λύση του Κυπριακού όσο κανένας άλλος, όμως μπορεί να επιβιώσει και θα επιβιώσει, και με τον μπελά του άλυτου Κυπριακού. Η E.E. δεν μπορεί, δεν θέλει και δεν τη συμφέρει να αγνοήσει την Τουρκία, ούτε θα θυσιάσει τις ενταξιακές της διαπραγματεύσεις για το Κυπριακό. Αυτό που διακυβεύεται τις επόμενες εβδομάδες δεν είναι η ασφάλεια της Ευρώπης, Είναι το ποιος θα θεωρηθεί από την Ευρώπη αξιόπιστος σύμμαχος: η Κύπρος ή η Τουρκία; Και ποιος ο ρόλος της Κύπρου στην E.E.; Δημιουργικός και υποβοηθητικός ή ταραχοποιό στοιχείο και φερέφωνο της Μόσχας στα όργανα της Ένωσης;».