Μπίζνες στο Αιγαίο?

Της ΚΥΡΑΣ ΑΔΑΜ
Η κυβέρνηση του κ. Ερντογάν παίζει την Αθήνα μονότερμα. Τη μια αφήνει ασχολίαστο τουρκικό δημοσίευμα, σύμφωνα με το οποίο στις αρχές του χρόνου στο Ερζερούμ, στην ετήσια σύνοδο των Τούρκων πρέσβεων, θα πάρει μέρος (!) ο Ελληνας πρωθυπουργός. Οι δύο πρωθυπουργοί θα ανακοινώσουν «σχέδιο ειρήνης για το Αιγαίο», σχετικά με την υφαλοκρηπίδα και τα άλλα προβλήματα.
Από τη Νέα Υόρκη ο υπουργός Εξωτερικών της Τουρκίας κ. Νταβούτογλου έσπευσε προχθές να δηλώσει ότι ήδη «κάνουνε μπίζνες στο Αιγαίο» χωρίς περαιτέρω διευκρινίσεις.

Ολα αυτά το λιγότερο που υποδηλούν είναι ότι Αθήνα και Αγκυρα χρησιμοποιούν το Αιγαίο η κάθε μια για την εξυπηρέτηση της πολιτικής της.

Η μείωση της έντασης και η ειρήνη στο Αιγαίο αποτελεί πάγια ελληνική επιδίωξη, με την προϋπόθεση ότι δεν θα παραχωρηθούν κυριαρχικά και οικονομικά ελληνικά δικαιώματα και συμφέροντα.

Παραχώρηση
Ομως, το οποιοδήποτε σχέδιο ή συμφωνία ειρήνης για το Αιγαίο (αν δεν επέλθει προηγούμενη τουρκική αλλαγή πολιτικής) συνεπάγεται εξ ορισμού παραχώρηση, διότι όλα τα συναφή θέματα, από την υφαλοκρηπίδα, την ΑΟΖ, τη ζώνη αλιείας, τον εναέριο χώρο, την περιοχή έρευνας και διάσωσης κ.λπ. έχουν ως βάση και εξαρτώνται από το εύρος των χωρικών υδάτων. Το εύρος των χωρικών υδάτων δεν έχει ακόμα οριοθετηθεί, ενώ παραμένει ενεργό το casus belli για την επέκταση των ελληνικών χωρικών υδάτων μέχρι τα 12 ν.μ.

Και όμως, πίσω από αυτή «τη ρουτίνα» στην αντιμετώπιση του θέματος κρύβονται σημαντικές αλλαγές της τουρκικής πολιτικής που σημειώθηκαν στο παρελθόν και τις οποίες δεν εκμεταλλεύθηκε ποτέ η Αθήνα.

Νόμος του '64
Η Τουρκία το 1964 ψήφισε το νόμο 746/15-5-64 για το εύρος των χωρικών υδάτων στο Αιγαίο.
Με το νόμο αυτό η Τουρκία αποδεχόταν:

* Την αρχή της μέσης γραμμής, εκεί όπου υπήρχε επικάλυψη ελληνικής και τουρκικής χωρικής θάλασσας (όπως είναι στις ανατολικές ακτές των νήσων Λέσβου, Σάμου, Χίου, Ικαρίας, Καστελόριζου κ.λπ.) και δεν είχε επέλθει προηγουμένως συμφωνία. Η ενέργεια αυτή ήταν λογική και είχε ως βάση τη διεθνή νομιμότητα.
* Την αρχή της αμοιβαιότητας, δηλαδή αν η Ελλάδα επέκτεινε τα χωρικά ύδατά της στα 10 ν.μ. ή 12 ν.μ. το ίδιο θα μπορούσε να κάνει και η Τουρκία, καθώς επίσης και το αντίστροφο.

Η Αθήνα δεν εκμεταλλεύθηκε ποτέ τις διατάξεις του τουρκικού νόμου, θεωρώντας τον προφανώς ως «σίγουρο».

Η τουρκική πολιτική άλλαξε το 1982, με στόχο το σφετερισμό των ελληνικών κυριαρχικών και οικονομικών δικαιωμάτων στο Αιγαίο. Ετσι η Τουρκία (από κοινού με τις ΗΠΑ, το Ισραήλ και τη Βενεζουέλα) όχι μόνον καταψήφισε το Δίκαιο της Θάλασσας του 1982, αλλά βρήκε την ευκαιρία να αλλάξει και το νόμο για τον καθορισμό του εύρους των χωρικών υδάτων, ψηφίζοντας το νόμο 2674/1982.

Ισχύων νόμος
Με τον ισχύοντα νόμο:
* Καταργείται η αρχή της αμοιβαιότητας και ορίζεται ότι για την οριοθέτηση των χωρικών υδάτων θα λαμβάνονται υπόψη όλες οι ιδιομορφίες στη θάλασσα, καθώς και η αρχή της επιείκειας. Αυτό αναφέρεται σαφώς στα ελληνικά νησιά στο Αν. Αιγαίο. Προκειμένου ακόμα να αιτιολογήσει τις επεκτατικές βλέψεις της κατά της Ελλάδας και να επιβάλει τις θέσεις του τουρκικού νόμου, η Αγκυρα ισχυρίζεται ότι τα ελληνικά νησιά αποτελούν συνέχεια της ηπειρωτικής Τουρκίας.

* Καταργείται η μέση γραμμή τόσο για τα χωρικά ύδατα όσο και για τα θαλάσσια σύνορα και αυτά θα καθορίζονται με την αρχή της επιείκειας και τις ιδιομορφίες της περιοχής. Για παράδειγμα, στην περιοχή της Σάμου, της Χίου, του Καστελόριζου κ.λπ., όπου η απόσταση με την Τουρκία είναι 3 ν.μ., τα χωρικά ύδατα και τα θαλάσσια σύνορα δεν θα είναι 1,5 ν.μ. (μέση γραμμή), αλλά η περιοχή θα ανήκει σύμφωνα με τον τουρκικό νόμο στην Τουρκία, διότι εκεί υπάρχουν ιδιομορφίες, αφού η Τουρκία ισχυρίζεται ότι τα νησιά αυτά αποτελούν προέκταση και συνέχεια της ηπειρωτικής Τουρκίας...
Σύμφωνα με το νόμο, το υπουργικό συμβούλιο της Τουρκίας είναι αυτό που θα καθορίζει τις γραμμές βάσης, δηλαδή την περιοχή από την οποία μετρώνται (αρχίζουν) τα χωρικά ύδατα. Ετσι στην περιοχή του κόλπου της Σμύρνης, στα Στενά κ.λπ., η Τουρκία μπορεί να ορίσει γραμμή βάσης 60 ν.μ. και τα τουρκικά χωρικά ύδατα να φτάσουν μέχρι... τη Θάσο.

Οι ελληνικές κυβερνήσεις γνωρίζουν πολύ καλά το θέμα από το 1982, όταν εκφράστηκαν εγγράφως και επισήμως οι σφοδρές ανησυχίες για τον τουρκικό νόμο και ετέθησαν και υπόψη τού τότε πρωθυπουργού, χωρίς όμως να υπάρξει συνέχεια.

Είναι ενδεικτικό το απόρρητο έγγραφο του τότε Α/ΓΕΑ Ν. Κουρή προς τον πρωθυπουργό Α. Παπανδρέου, αλλά και το τηλεγράφημα της ίδιας περιόδου από την πρεσβεία της Αγκυρας που γνωστοποιεί τον τουρκικό νόμο. * http://www.enet.gr