Πνευματική και επιστημονική αφαίμαξη

Εκτός των δυσχερών οικονομικών μέτρων που επιφέρει η δημοσιονομική πολιτική της «μνημονιακής» κυβέρνησης Παπανδρέου, η κρίση, πέρα από αμιγώς οικονομική ή χρηματοπιστωτική, εξελίσσεται σταδιακά και σε κρίση βαθιά ανθρωποκεντρικού και κοινωνικού χαρακτήρα. Η δυναμική αυτή, που αποτυπώνεται ξεκάθαρα σε όλες τις μετρήσεις των δεικτών οικονομικής και αναπτυξιακής ευμάρειας της Ελλάδας, παγιώνεται όμως πλέον και μέσα από μια ανερχόμενη δυναμική απώλειας του νέου επιστημονικού δυναμικού της χώρας μας. Πρόκειται για το λεγόμενο «brain drain», στο πλαίσιο του οποίου όλο και περισσότεροι Έλληνες πτυχιούχοι αναζητούν ένα καλύτερο επαγγελματικό μέλλον στο εξωτερικό, εγκαταλείποντας μαζικά την Ελλάδα.

Η τάση αυτή αποτυπώνεται ξεκάθαρα στα συγκριτικά στοιχεία των υπηρεσιών και της επισκεψιμότητας της Europass, της ευρωπαϊκής πύλης αναζήτησης εργασίας που θεσμικά υπόκειται στο CEDEFOP, το Ευρωπαϊκό Κέντρο Ανάπτυξης της Ευρωπαϊκής Κατάρτισης. Σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία, το 2007 ο ιστότοπος της πύλης δέχτηκε 83.260 επισκέψεις από την Ελλάδα, ενώ συμπληρώθηκαν περίπου 1.100 βιογραφικά Ελλήνων στο διαδίκτυο (σε σύνολο 13.441 βιογραφικών για όλο το χρόνο). Το 27,4% των συμμετεχόντων δεν είχε εργασιακή εμπειρία, το 19,8% είχε μέχρι δύο χρόνια εμπειρία, ενώ, στο άλλο άκρο των μετρήσεων, μόνο το 6,4% είχε πάνω από 20 χρόνια εργασιακή εμπειρία.
Η εικόνα αλλάζει ραγδαία για το 2010, αλλά κυρίως το 2011, όπου η τάση αποδημίας στη χώρα μας αυξάνεται κατακόρυφα. Μόνο για τους τέσσερις τελευταίους μήνες του 2011, δηλαδή την περίοδο Ιανουαρίου-Απριλίου 2011, επισκέφτηκαν συνολικά τον ιστότοπο του Europass 66.341 άτομα, με το καμπανάκι να χτυπάει κόκκινο το Φεβρουάριο, με 18.231 επισκέψεις. Την ίδια περίοδο, δηλαδή το πρώτο τετράμηνο του 2011, συμπληρώθηκαν 29.692 βιογραφικά ευρωπαϊκού τύπου (ECV) στο διαδίκτυο, με μέσο όρο ανά μήνα πάνω από 7.000 βιογραφικά, ποσοστιαία μεταβολή που αντιστοιχεί σε αύξηση μεγαλύτερη του 700% το μήνα! Το 23,8% όσων συμπλήρωσαν τα βιογραφικά κάνοντας χρήση της υπηρεσίας Europass είχε 3 έως 5 χρόνια εργασιακή εμπειρία, ενώ το 22% (1/5) δεν είχε καθόλου εργασιακή εμπειρία.

Ανησυχητική δυναμική
Για να το πούμε απλά, τα στατιστικά δεδομένα μεταφράζονται σε μια απλή, πλην ανησυχητική δυναμική: όχι μόνο οι νέοι Έλληνες αναζητούν εργασία στο εξωτερικό μόλις αποφοιτήσουν, αλλά έχει παγιωθεί ένα ανερχόμενο ρεύμα μερίδας νέων που έχουν ήδη εργαστεί έως και πέντε χρόνια στη χώρα μας οι οποίοι αποφασίζουν να τα «παρατήσουν όλα» και να σηκωθούν να φύγουν στο εξωτερικό. Τα στοιχεία δείχνουν δηλαδή πως όχι απλώς παρουσιάζεται διαρροή νέων ανθρώπων στο εξωτερικό, αλλά μαζί με αυτούς αναχωρούν και οι νέοι επιστήμονες, με προϋπάρχουσα, πολύτιμη εμπειρία.

Την ίδια τάση επιβεβαιώνει και ανεξάρτητη έρευνα του Πανεπιστημίου Μακεδονίας, υπό την επιστημονική επίβλεψη του καθηγητή Λόη Λαμπριανίδη, σχετικά με το φαινόμενο της «διαρροής εγκεφάλων» από την Ελλάδα, που ολοκληρώθηκε στα μέσα του 2010. Στην έρευνα συμμετείχαν 2.734 Έλληνες πτυχιούχοι που ζουν και εργάζονται σήμερα στο εξωτερικό, διήρκεσε 9 μήνες και ολοκληρώθηκε με τη συμπλήρωση ερωτηματολογίου το οποίο αναρτήθηκε στο διαδίκτυο. Το δείγμα υπέστη επεξεργασία με τη μέθοδο της χιονοστιβάδας (snowball method) μεταξύ των συμμετεχόντων. Χρησιμοποιήθηκαν, δε, 1.821 ερωτηματολόγια για την τελική επεξεργασία και ανάλυση των απαντήσεων.

Τα πρωτογενή ερευνητικά στοιχεία δείχνουν ξεκάθαρα πως στη χώρα μας έχει πλέον δημιουργηθεί ένα νέο, δυναμικό μεταναστευτικό κύμα Ελλήνων. Δεν πρόκειται για τους «εργάτες» του 1970, αλλά για νέους πτυχιούχους που διαθέτουν τα προσόντα και τις γνώσεις εκείνες που μπορούν να τους επιτρέψουν να εργαστούν σε καλοπληρωμένες θέσεις του εξωτερικού. Τα δεδομένα επεξεργάστηκε η ερευνητική ομάδα της Περιφερειακής Ανάπτυξης και Πολιτικής του Πανεπιστημίου Μακεδονίας και το αποτέλεσμα είναι ανησυχητικό. Από τους Έλληνες πτυχιούχους ΑΕΙ που εργαστήκαν στο εξωτερικό, μόνο το 15,9% επέστρεψε στην Ελλάδα, ενώ ένα τρομακτικό 84,1% αποφάσισε να μείνει για περίοδο αορίστου χρόνου στο εξωτερικό και συνεχίζει να διαμένει εκεί. Ενώ η Ελλάδα διαθέτει το μεγαλύτερο ποσοστό άνεργων πτυχιούχων στην Ε.Ε. (ποσοστό πάνω από 30%, σύμφωνα με στοιχεία της Επιτροπής), η επιστημονική μελέτη των δεδομένων καταδεικνύει πως η διαρροή νέων δεν είναι αποτέλεσμα υπερπροσφοράς πτυχιούχων αλλά κυρίως της χαμηλής ζήτησης για επιστημονικό προσωπικό στην εγχώρια αγορά. Οι «διαφυγόντες» στο εξωτερικό διαθέτουν πολλά συγκριτικά προσόντα, όπως γλώσσες, μεταπτυχιακά και πολύτιμη εργασιακή εμπειρία. Συγκεκριμένα, το 73% έχει μεταπτυχιακό, το 51,2% έχει διδακτορικό, ενώ το 41% έχει σπουδάσει στα μεγαλύτερα πανεπιστήμια του κόσμου. Το σοκαριστικό στοιχείο της έρευνας είναι πως πάνω από το 70%, δηλαδή 7 στους 10, δεν μπήκε καν στη διαδικασία να αναζητήσει εργασία στην Ελλάδα πριν φύγει στο εξωτερικό!

Βασικό ερευνητικό αντικείμενο αυτού του δυναμικού εξαγώγιμου ρεύματος είναι η οικονομία και η διοίκηση επιχειρήσεων (81%), η νομική (33%), οι θετικές επιστήμες και οι υπολογιστές (25%) και η μηχανική (23%). Τα λαμπρά μυαλά μας κατευθύνονται κυρίως προς τη Βρετανία (31,7%), τις ΗΠΑ (28,7%), τη Γερμανία (6,6%) και την Ελβετία. Οι Έλληνες πτυχιούχοι εργάζονται σε 532 πόλεις του κόσμου, με τις προτιμήσεις τους να κερδίζουν το Λονδίνο, η Νέα Υόρκη, οι Βρυξέλλες, η Βοστόνη και το Παρίσι. Βασικό κίνητρο για τη μετανάστευση; Η επαγγελματική ανέλιξη, οι χρηματικές απολαβές, αλλά και η «αναγνώριση» των ικανοτήτων τους. Το 68,4% των πτυχιούχων που εργάζονται στο εξωτερικό κερδίζει πάνω από 40.000 ευρώ το χρόνο, ενώ το αντίστοιχο ποσοστό στην Ελλάδα ανέρχεται περίπου στο 33%.
Η Ελλάδα φαίνεται λοιπόν πως δεν έχει μετακινηθεί προς ένα μοντέλο σύνθετων υπηρεσιών και προϊόντων έντασης τεχνολογίας και γνώσης. Η μικρή ζήτηση πτυχιούχων στρέφει τα «ελληνικά αστέρια» προς το εξωτερικό. Έτσι, δημιουργείται το παράδοξο στην Ελλάδα όσο ανεβαίνει το μορφωτικό επίπεδο των νέων, να μεγαλώνει η ανεργία, τη στιγμή που στην Ευρώπη όσο περισσότεροι οι πτυχιούχοι, τόσο μικρότερη η ανεργία (γραμμική σχέση με συντελεστές συσχέτισης μεγαλύτερους της μονάδας). Μέχρι πότε;

Λουκάς Γερμανός
Source : www.freesunday.gr