Η Θεωρία της Γαίας

Του Νίκου Λυγερού

Η θεωρία της Γαίας δεν είναι μόνο ένα γνωστικό εργαλείο, ούτε απλώς ένα αφαιρετικό νοητικό σχήμα αλλά μία μη συνειδητοποιημένη πραγματικότητα. Η δυσκολία προέρχεται από την κυριαρχία της κοινωνίας. Όταν η σκέψη είναι κοινωνικοκεντρική δεν μπορεί ν’ αντιληφθεί ούτε την έννοια της ανθρωπότητας ακόμα και μέσω των πολιτισμών. Κατά συνέπεια, η ιδέα της γης ως ον δεν είναι ουτοπική αλλά αδιανόητη. Η γη όμως υπάρχει. Το ερώτημα, λοιπόν, παραμένει. Και δεν είναι μόνο οικολογικής φύσης. Το θέμα είναι και φιλοσοφικό, εφόσον αφορά την τεχνητή διαφοροποίηση του ανθρώπου με τη φύση. Ο ουμανισμός δεν είναι ανθρωποκεντρισμός, όπως το θεωρούν μερικοί επίσημοι ανόητοι. Ο ουμανισμός δεν απορρίπτει τη φύση. Αντιθέτως, κατανοεί για πρώτη φορά νοητικά τη θέση του ανθρώπου μέσα στη φύση. Ο Leonardo da Vinci έγραφε ότι η φύση είναι ο μοναδικός δάσκαλος του ανθρώπου. Για ποιο λόγο; Για να αποφύγει τη μίμηση των δασκαλάκων. Στην ιατρική, όπως απεικονίζεται στα λόγια της βιοηθικής, βλέπουμε ότι η φύση αντιμετωπίζεται συχνά ως αντίπαλος του ανθρώπου. Διότι η ανάλυση εξετάζει μόνο το μέτωπο κι όχι το βάθος. Συνεπώς, εξετάζει μόνο την τακτική, δίχως στρατηγική. Όμως όλοι γνωρίζουμε ότι ο άνθρωπος ανήκει στη φύση ακόμα κι αν η κοινωνία θεωρεί ότι η φύση ανήκει στα άτομά της. Δεν είναι ικανή να αντιληφθεί ότι η ιδιοκτησία της φύσης δεν είναι παρά κλοπή. Διότι δεν είναι μόνο ότι δανείζουμε τη φύση στους απογόνους μας. Στην πραγματικότητα, τους αφήνουμε το παρόν μας για να γίνει το μέλλον τους. Ακόμα χειρότερα, τους αφήνουμε τα σκουπίδια μας, δίχως ν’ αντιληφθούμε ότι παράγουμε για το μέλλον μία κοινωνία σκουπιδιών. Έχει λοιπόν περισσότερη σημασία να συνειδητοποιήσουμε όχι τι παίρνουμε από τους προηγούμενους αλλά τι αφήνουμε στους επόμενους. Είμαστε ο κρίκος μιας αλυσίδας και η ισχύ της χαρακτηρίζεται από την ισχύ του συνόλου των κρίκων, μόνο που η ομάδα δεν μπορεί να λειτουργήσει παρά μόνο διαχρονικά κι όχι συγχρονικά. Σε αυτό το πλαίσιο, η χρονική ασυμμετρία μεγαλώνει την ευθύνη μας ως παίκτες, εφόσον οι επόμενοι παίκτες θα παίξουν με τα αποτελέσματά μας. Το παίγνιο δεν είναι καν διαδοχικό. Έτσι δεν υπάρχει ανάδραση για τους επόμενους σε σχέση με μας. Πρέπει να παίξουμε μόνοι μας και να βρούμε τη βέλτιστη λύση, δίχως να γνωρίζουμε την επόμενη κίνηση. Εδώ βρίσκεται η ευθύνη μας για όλα μπροστά σε όλους, όπως έγραψε ο Фёдор Достоевский. Στην ουσία, αυτή η ευθύνη μάς χαρακτηρίζει. Μέσω της δράσης μας αναδεικνύουμε όχι μόνο την ύπαρξή μας αλλά και του όντος της γης, διότι είμαστε, θέλουμε δεν θέλουμε, τα παιδιά της. Κι αν είμαστε ανυπάκουοι στους νόμους της Γαίας, αυτό δεν σημαίνει ότι δεν είμαστε παιδιά. Το πρόβλημά μας είναι πότε θα ωριμάσουμε για να διαχειριστούμε σοβαρά τους πόρους της γης. Βέβαια, η ιδέα της ανακύκλωσης είναι μια ένδειξη για το μονοπάτι που πρέπει ν’ ακολουθήσουμε για να δημιουργήσουμε μια αληθινή ανάδραση στο επίπεδο της γης. Η γη το αντιλαμβάνεται, απλώς δεν μπορεί να μας το πει, διότι δεν την ακούμε. Μόνο η αλλαγή φάσης του εαυτού μας θα μας επιτρέψει να κατανοήσουμε το μήνυμα της περί ανθρωπότητας και χρόνου και μέσω αυτών των εννοιών, της ύπαρξής της ως ον.

Πηγή: http://www.lygeros.org/4411-gr.php