Ο Στέφανος Μάνος απαντά στο Economist

Οἱ τίτλοι τῶν ἄρθρων τῆς «Ἑστίας» τοῦ τελευταίου δεκαήμερου εἶναι χαρακτηριστικοί τῆς εὔλογης ἀνησυχίας πού προκαλεῖ ἡ συμπεριφορά τῆς κυβέρνησης: «Ὁδηγούμεθα σέ ἀδιέξοδο», «Δέν πείθει ὁ πρωθυπουργός», «Μετεξεταστέοι οἱ κυβερνῶντες», «Συνταγή καταστροφῆς», «Εἰσπρακτικό Βατερλώ», «Δέν ὑπάρχει ἐθνικό ὅραμα». Τήν ἀνησυχία ἐπέτεινε τό ἄρθρο τοῦ τελευταίου Economist:«παραδεχτεῖτε το, ἡ Ἑλλάδα εἶναι χρεωκοπημένηκαί πρέπει νά ἀναδιαρθρώσει τό χρέος της καί οἱ δανειστές της νά εἰσπράξουν λιγότερα ἀπό ὅσα δάνεισαν».

Τό Spiegel ἰσχυρίζεται ὅτι καί τό ΔΝΤ ἀμφιβάλλει πιά ὅτι ἡ Ἑλλάδα θά μπορέσει νά ἐξυγιάνει τήν οἰκονομία της.Ἀπαντώντας σέ αὐτό τόν καταιγισμό ἀπαισιόδοξων προβλέψεων ὁ Πρωθυπουργός καί ὁ ὑπουργός Οἰκονομικῶν Γ. Παπακωνσταντίνου ἀρκέστηκαν νά ἀποκλείσουν κατηγορηματικά τό ἐνδεχόμενο ἀναδιάρθρωσης τοῦ χρέους τῆς Ἑλλάδας. Καί ἀπό τούς δύο διαφεύγει ὅτι ἡ αἰτία τῶν ἀπαισιόδοξων προβλέψεων εἶναι οἱ ἴδιοι. Ἄν τό ΔΝΤ ἀμφιβάλλει ὅτι ἡ Ἑλλάδα μπορεῖ νά ἐξυγιανθεῖ ὀφείλεται στό γεγονός ὅτι ὁ Πρωθυπουργός δέν δείχνει διατεθειμένος νά κάνει ὅ,τι οἱ περιστάσεις ἐπιβάλλουν. Ἐδῶ καί 20 χρόνια ὑποστηρίζω τήν ἀνάγκη περιορισμοῦ τῆς κρατικῆς δαπάνης. Εἰς μάτην ὅμως. Ἡ κυβέρνηση δέν διανοεῖται νά θίξει «τά κεκτημένα» καί «τά κατεστημένα». Ὅπως ἄλλωστε δέν διανοεῖτο καί ἡ προηγούμενη κυβέρνηση τοῦ κ. Καραμανλῆ. Ἔστω καί ἄν ἔτσι ὁδηγούμαστε στή βέβαιη χρεωκοπία.

Οἱ ὑπέρ τρίτων ἐπιβαρύνσεις

Ἡ ἀλήθεια εἶναι ὅτι κάθε περικοπή δαπάνης πλήττει τούς ἀνθρώπους γιά τούς ὁποίους ἡ δαπάνη αὐτή εἶναιἔσοδο. Αὐτοί θά διαμαρτύρονται. Εἶναι ὅμως οἱ λίγοι γιά τούς ὁποίους θυσιάζονται οἱ πολλοί. Ἡ κυβέρνηση θάπρέπει νά κλείσει τά αὐτιά της καί νά προχωρήσει στίς περικοπές ἐξηγώντας κάθε φορά γιατί κάθε συγκεκριμένη περικοπή εἶναι ἠθικά δικαιολογημένη καί κατά τό δυνατό δίκαια κατανεμημένη. Μετά ἀπό κάθε περικοπή θά πρέπει νά θυμόμαστε ὅτι ἄν δέν κόψουμε τίς δαπάνες, θά χρεωκοπήσουμε (ὑπάρχουν δυστυχῶς πολλοί ἀνόητοι πού ἀντιμετωπίζουν τή χρεωκοπία καί τό τρομερό τίμημα πού θά κληθοῦμε νά πληρώσουμε μέ ἐλαφρότητα). Κάθε φορά πού διαφημίζεται ἕνα προϊόν, τό 21,5% τῆς δαπάνης ἀποτελεῖ ἔσοδο τοῦ ταμείου τῶν δημοσιογράφων. Δικαιολογεῖται ἠθικά αὐτή ἡ δαπάνη; Εἶναι δίκαιη; Γιατί νά μή φροντίζουν τή σύνταξή τους, μόνοι τους, οἱ δημοσιογράφοι καί οἱ ἐργοδότες τους ἀντί νά ἐπιβαρύνουν τίς τιμές πού πληρώνουν οἱ καταναλωτές;

Κάθε πράξη στήν ὁποία ἀναμειγνύεται δικηγόρος ἐπιβαρύνεται μέ μιά δαπάνη ὑπέρ τοῦ Ταμείου τῶννομικῶν. Γιατί δέν πληρώνουν τό Ταμεῖο τους οἱ ἴδιοι οἱ δικηγόροι ἀπό τά δικά τους εἰσοδήματα; Τό κράτος ἐπιχορηγεῖ τό Ταμεῖο τῶν ἐργαζομένων στή ΔΕΗ μέ 700 ἑκ. εὐρώ ἐτησίως μέ λεφτά πού παίρνει ἀπό τούς πολίτες τοῦ ἰδιωτικοῦ τομέα. Οἱ πολλοί πληρώνουν γιά τούς λίγους. Σέ ποιά ἠθική βάση στηρίζεται αὐτή ἡ ἐπιβάρυνση; Εἶναι δίκαιη;

Τό κράτος ἔχει ἐγγυηθεῖ στούς φαρμακοποιούς ὑψηλά ποσοστά κέρδους πού τούς καταβάλλονται ἀπό τά Ταμεῖα μέ λεφτά τῶν πολιτῶν. Σέ ἕνα φάρμακο μέ χονδρική τιμή 1.000 εὐρώ ὁ φαρμακοποιός κερδίζει 350 εὐρώ, ἐνῶ o σουηδός φαρμακοποιός κερδίζει 15,5 εὐρώ. Εἶναι ἠθικό; εἶναι δίκαιο; Ἡ καθιέρωση τοῦ σουηδικοῦ συστήματος θά ἐλάφρυνε τήν ἐπιβάρυνση τῶν πολιτῶν κατά 1,5 δίς εὐρώ ἐτησίως. Ὅλα τά παραπάνω παραδείγματα ἐντάσσονται στή γενική κατηγορία τῶν ὑπέρ τρίτων ἐπιβαρύνσεων. Ἑκατοντάδες τέτοιες ἐπιβαρύνσεις ὑπέρ προνομιούχων τρίτων ἔχουν θεσπιστεῖ ἀπό τό πολιτικό σύστημα. Κανείς δέν γνωρίζει τό συνολικό ποσό τῆς ἐπιβάρυνσης, κυρίως διότι οἱ ὠφελούμενοι δέν ἐπιθυμοῦν νά γίνει γνωστό.

Χωρίς πάντως δυσκολία μπορεῖ νά ἐντοπιστεῖ δαπάνη –μεγαλύτερη ἀπό 10 δίς ἐτησίως– πού βαρύνει τούςπολλούς εἴτε ἀμέσως, εἴτε ἐμμέσως πρός ὄφελος πολύ πολύ λιγότερων. Κατά τή γνώμη μου πρέπει νά καταργηθοῦν ὅλες ἀνεξαιρέτως οἱ ὑπέρ τρίτων ἐπιβαρύνσεις μέ μιά ἁπλή διάταξη νόμου. Ἀφοῦ καταργηθοῦν ὅλες, ἄν ὑπάρχουν δυό τρεῖς πού πρέπει νά διατηρηθοῦν, ἄς θεσμοθετηθοῦν ἐκ νέου.

Ἡ μισθολογική δαπάνη

Μιά ἄλλη κατηγορία δαπανῶν ἀφορᾶ τά εἰσοδήματα ὅσων ἐργάζονται στό Δημόσιο καί τίς ΔΕΚΟ. Μετά τίςπρόσφατες περικοπές –λόγω μνημονίου– ἡ κατά κεφαλή δαπάνη μισθοδοσίας στίς ΔΕΚΟ εἶναι περίπου τρεῖςφορές –καί στό Δημόσιο δύο φορές– μεγαλύτερη ἀπό τή δαπάνη μισθοδοσίας στόν ἰδιωτικό τομέα. Τή μισθοδοσία στό Δημόσιο καί στίς ΔΕΚΟ πληρώνουν, σέ τελική ἀνάλυση, οἱ πολίτες τοῦ ἰδιωτικοῦ τομέα. Οἱ φτωχότεροι συντηροῦν τούς πλουσιότερους! Εἶναι ἡ κατάσταση αὐτή ἠθική; Εἶναι δίκαιη;

Δέν εἶναι ὅμως μόνο ἡ τεράστια διαφορά τῆς μισθολογικῆς δαπάνης, εἶναι καί τό γεγονός ὅτι στό Δημόσιοκαί στίς ΔΕΚΟ –κατά μέσον ὅρο– γιά τή δουλειά ἑνός πληρώνονται δύο. Ὁ δήμαρχος Θεσσαλονίκης κ. Μπου-τάρης, ὁ μόνος ἴσως εἰλικρινής, εἶπε ὅτι στό δῆμο του ἀμείβονται 5.000 ἄνθρωποι, ἐνῶ θά μποροῦσε θαυμάσιανά γίνει ἡ δουλειά μέ 2.000! Κάντε τόν λογαριασμό: Ἡ μισθολογική δαπάνη εἶναι 2 μέ 3 φορές ὑψηλότερη ἀπό ὅ,τι στόν ἰδιωτικό τομέα καί πληρώνονται δύο φορές περισσότεροι ἀπό ὅ,τι χρειάζονται. Οἱ πολίτες λοιπόν τοῦ ἰδιωτικοῦ τομέα πληρώνουν 4 ἕως 6 φορές περισσότερα ἀπό ὅσα θά ἔπρεπε. Εἶναι ἠθικό; εἶναι δίκαιο; εἶναι ἀποτελεσματικό; Καί σέ αὐτή τήν κατηγορία δαπανῶν, ἡ συνολική περιττή δαπάνη πού βαρύνει τούς πολλούς καί ὠφελεῖ λίγους ὑπερβαίνει τά 10 δίς εὐρώ ἐτησίως.

Γραφειοκρατία-φοροδιαφυγή

Ἡ τρίτη κατηγορία δαπανῶν εἶναι οἱ δαπάνες πού προκαλοῦνται ἀπό τήν ἔλλειψη τοῦ μετρήματος, ἀπό τίςκλεψιές, τά λαδώματα καί τήν ἀπερίγραπτη πολυπλοκότητα καί ἠλιθιότητα τῆς γραφειοκρατίας. Τό οἰκονομικό χάος στά νοσοκομεῖα, οἱ ὑπερτιμολογήσεις στίς προμήθειες τοῦ Δημοσίου εἶναι γνωστά παραδείγματα γιά τά ὁποῖα ὑπάρχουν καί κάποιες ἐκτιμήσεις. Πολύ λιγότερο ἔχει ἐκτιμηθεῖ ἡ δαπάνη πού βαρύνει ὅλη τήν κοινωνία ἐξ αἰτίας τῆς ἀπώλειας χρόνου (ὁ χρόνος εἶναι χρῆμα!) πού προκαλεῖται ἀπό τήν πολυπλοκότητα τῆς γραφειοκρατίας («περάστε γιά ὑπόθεσή σας») καί ἀπό τήν προκλητική ἀνοχή τῆς ἀστυνομίας ἀπέναντι στήν παράνομη στάθμευση, στίς πορεῖες καί στίς καταλήψεις. Ἐκτιμῶ ὅτι μέ στοιχειῶδες νοικοκύρεμα μποροῦν εὔκολα νά ἐξοικονομηθοῦν περισσότερα ἀπό 5 δίς εὐρώ ἐτησίως. Διαιρέστε τούς φόρους πού πληρώνετε σέ τρεῖς ὁμάδες.

Στήν πρώτη περιλαμβάνονται οἱ φόροι πού ἀντιστοιχοῦν στίς δαπάνες πού θά ἔκανε τό κράτος ἄνπλήρωνε μέ ὅρους τῆς ἰδιωτικῆς οἰκονομίας αὐστηρά μόνο ὅσους χρειάζεται γιά νά κάνουν τή δουλειά. Στόν δεύτερο πίνακα θά βάλετε τά ποσά πού ἀντιστοιχοῦν στίς πληρωμές πού κάνει τό κράτος στούς ὑπεράριθμους πού ἔχει προσλάβει καί τά ποσά μέ τά ὁποῖα τούς πληρώνει πάνω ἀπό τά ἐπίπεδα τοῦ ἰδιωτικοῦ τομέα. Τέλος στόν τρίτο πίνακα βάλτε τά ποσά πού πληρώνετε γιά νά καλυφθοῦν οἱ ὑπερτιμολογήσεις, οἱ κλεψιές καί τό ἔλλειμμα στά ἔσοδα πού δημιουργοῦν οἱ φοροφυγάδες (κάθε φορά πού τό κράτος κάνει φορολογικές ρυθμίσεις κυνηγάει αὐτούς πού συνήθως πληρώνουν καί εὐνοεῖ τούς φοροφυγάδες). Ἄν δηλαδή εἶστε φορολογούμενος θεωρεῖστε τή φοροδιαφυγή ὡς δική σας δαπάνη. Ἄν πληρώνατε 1.000 εὐρώ ἐτησίως σέ φόρους, πῶς θά κατανέματε τό ποσό αὐτό στούς 3 πίνακες; Πρόχειρα θά ἔλεγα 450 εὐρώ στόν πρῶτο πίνακα, 350 στόν δεύτερο καί 200 στόν τρίτο. Κάθε φορολογούμενος τοῦ ἰδιωτικοῦ τομέα εἶναι ἐνδεχόμενο νά κάνει τή σκέψη, ἔστω ἀσυναισθήτως, ὅτι τό κράτος τοῦ παίρνει ἐκβιαστικά 1.000 εὐρώ ἐνῶ χρειάζεται κανονικά μόνο 450. Τόν ἐξοντώνει φορολογικά μέ τά ὑπόλοιπα 550 προκειμένου νά μή θίξει «τά κεκτημένα» καί «τά κατεστημένα».Ὑποστηρίζω ὅτι δέν θά ὑπάρξει μείωση τῆς φορο διαφυγῆς ὅσο διατηρεῖται ἡ πολυπλοκότητα τοῦ συστήματος καί κυρίως ἡ πεποίθηση ὅτι τό κράτος δαπανᾶ ἀσύστολα χωρίς νά ὑπάρχει ἠθικό ὑπόβαθρο γιά τίς δα-πάνες του καί χωρίς νά τηρεῖται ἡ ἀρχή τῆς δίκαιης κατανομῆς τῶν βαρῶν.

Πρωτογενές πλεόνασμα

Εἴμαστε στήν ἀρχή τοῦ τέταρτου μήνα τοῦ 2011. Μέ μόλις 10 ἀπό τά 25 δίς εὐρώ πού ἄνετα μποροῦν νά περικοποῦν, ἡ χρονιά θά μποροῦσε νά τελειώσει μέ πρωτογενές πλεόνασμα καί νά ἀλλάξει ἄρδην ἡ ψυχολογία τῶν ἀγορῶν. Ἄν μάλιστα συνδυαστοῦν οἱ περικοπές τῶν κρατικῶν δαπανῶν μέ γρήγορες καί ἀποφασιστικές διαρθρωτικές ἀλλαγές (ἁπλοποιήσεις, ἀποκρατικοποιήσεις, ἰδιωτικοποιήσεις, πώληση ἀκίνητης περιουσίας, ἀπελευθέρωση ἐπαγγελμάτων, περιορισμό τῆς συνδικαλιστικῆς ἀσυδοσίας, ἄνοιγμα ἀγορῶν, μεγαλύτερη ἐργασιακή εὐελιξία στό Δημόσιο καί στίς ΔΕΚΟ, κ.λπ.) ἡ Ἑλλάδα θά μποροῦσε μέχρι τό τέλος τοῦ χρόνου νά διαψεύσει ὅλες τίς ἀρνητικές προσδοκίες.

– Ὁ Economist σφάλλει ὅταν ἰσχυρίζεται ὅτι ἡ κυ-βέρνησή μας ἔκανε ἡρωικές περικοπές δαπανῶν. Οἱ περικοπές ἦταν ἐν πολλοῖς ἄδικες καί καθόλου ἡρωικές. Σφάλλει ἐπίσης ὅταν ἰσχυρίζεται ὅτι μιά καί ἡ ἀναδιάρθρωση τοῦ χρέους εἶναι ἀναπόφευκτη, ἄς γίνει μιά ὥρα ἀρχύτερα. Ἡ ἀναδιάρθρωση θά καταστεῖ ἀναπόφευκτη μόνο ἄν ἡ κυβέρνησή μας συνεχίσει ὅ,τι κάνει: νά ξεζουμίζει τούς ἀσθενέστερους γιά νά συντηρεῖ τούς πλουσιότερους.

Ἀντιλαμβάνομαι ὅτι τό κόστος τῆς πολιτικῆς πού εἰσηγοῦμαι θά εἶναι μεγάλο. Θά ἔχει ὅμως θετικό ἀποτέλεσμα. Σέ δύο μόλις χρόνια ἡ Ἑλλάδα, ἔχοντας διαψεύσει ὅλες τίς κακές προβλέψεις, θά βρίσκεται –ἀνανεωμένη καί ζωντανή– σέ τροχιά γρήγορης ἀνάπτυξης. Ὅσοι ὑποστοῦν σήμερα τό κόστος θά πρέπει νά θυμοῦνται ὅτι γιά πολλά χρόνια προεξοφλοῦσαν τά μελλοντικά εἰσοδήματα τῶν πολιτῶν τοῦ ἰδιωτικοῦ τομέα πού εἶναι ἀσθενέστεροι. Τώρα θά πρέπει νά κάνουν ὑπομονή καί θυσίες γιά νά μπορέσουν νά πάρουν τό μερίδιό τους ὅτανἡ Ἑλλάδα συνέλθει.

ΣΤΕΦΑΝΟΣ ΜΑΝΟΣ

αναδημοσίευση απο την Εστία