Νεο-Οθωμανική θεωρία και εφαρμογή της στα Βαλκάνια

Του Αθανασίου Α. Αγγελόπουλου, καθηγητή Πανεπιστημίου, προέδρου του Ι.Ε.Θ.Π.

Ο συγγραφέας, καθηγητής πανεπιστημίου και υπουργός Εξωτερικών τώρα της Τουρκίας είναι βαθύς γνώστης και αναλυτής-στοχαστής της παγκόσμιας και περιφερειακής ιστορίας της πολιτικής και του γεωπολιτικού και γεωοικονομικού χάρτου διαχρονικά της περιοχής μας. Φυσικά, με τον δικό του οραματισμό, προς εξυπηρέτηση του περιφερειακού και του ευρύτερου κύρους της πατρίδος του. Απ’ αυτήν την άποψη είναι άξιος συγχαρητηρίων και σεβασμού των απόψεών του. Ως ΥΠΕΞ τώρα το όραμά του πασχίζει να κάμει πράξη. Αφού «πράξις εστί θεωρίας επίβασις».

1.Η τουρκική νέα τάξη πραγμάτων προβάλλει εις βάρος του κύρους και του γοήτρου της Ελλάδος, αλλά και των περιφερειακών και ευρύτερων διεθνών σχέσεών της, ομοίως και των άλλων γειτονικών κρατών-εθνών. Εξ ου ο Πρόεδρος της Συρίας, σε συνέντευξη πρόσφατη στη «Χουριέτ», έθεσε το ερώτημα εάν η Τουρκία επιθυμεί ανασύσταση της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας. Οι δε ΗΠΑ προβληματίζονται με τις νεοοθωμανικές φαντασιώσεις Νταβούτογλου. Σύμφωνα, τουλάχιστον, με τον ενοχλητικό ιστότοπο Wikileaks του Τζ. Άσαντζ.

Τα θέματα της διατριβής πάμπολλα. Οι θέσεις του για τη Νοτιοανατολική Ευρώπη ή Χερσόνησο του Αίμου (τα οθωμανικά Βαλκάνια) εξήψαν το ενδιαφέρον μας (σελ. 195-202, 229-238, 473-485). Η περιοχή μάς είναι πολύ οικεία λόγω των αμέτρητων ερευνητικών αποστολών και επισκέψεών μας εκεί επί 50 χρόνια τώρα, ως ιστορικού, και δη εκκλησιαστικού ιστορικού, επί θεμάτων της περιοχής, κατόπιν και των διδακτορικών σπουδών μας στο Βελιγράδι (1963-1967).

Το όλο όραμα-οικοδόμημα του συγγραφέα για την περιοχή ερείδεται στο εκεί μουσουλμανικό στοιχείο πολυεθνικής υφής (βόσνιοι μουσουλμάνοι, αλβανοί μουσουλμάνοι, τουρκικές ή μουσουλμανικές κοινότητες και μειονότητες) «ως οθωμανικά κατάλοιπα» (σελ. 201). Ο συγγραφέας «συνδέει τώρα τη μοίρα του με την περιφερειακή ισχύ και τη βαρύτητα της Τουρκίας» (σελ. 477).

Οι μουσουλμανικοί θύλακοι, ενοποιημένοι πολιτισμικά, οικονομικά και συγκοινωνιακά, υπό τη διεθνή εγγυητική ομπρέλα της Τουρκίας (σελ. 475), είναι το ποθούμενο και το ζητούμενο του συγγραφέως. Οι ενοποιημένοι θύλακοι: Βοσνία – Σαντζάκ Σερβίας – Κόσοβο – Αλβανία – Σκόπια – βουλγαρική Θράκη (την αποκαλεί Κίρτζαλι) και η ελληνική Θράκη (ως Δυτική Θράκη). Μόνο έτσι, κατά τον συγγραφέα, εξασφαλίζεται η κυριαρχία της Τουρκίας ως νεοοθωμανικής επικράτειας επί του ευρωπαϊκού τμήματός της στην Αν. Θράκη μέχρι Κωνσταντινουπόλεως, της Ειστανμπούλ (από το «Εις την πόλη»).

Γράφει: «Η ζώνη, που εξικνείται βορειοδυτικά και μέσω του άξονα Μπίχατς – Κεντρική Βοσνία – Ανατολική Βοσνία – Σαντζάκ – Κόσοβο – Αλβανία – Μακεδονία – Κίρτζαλι – Δυτική Θράκη καταλήγει στην Ανατολική Θράκη, έχει από τη σκοπιά της Τουρκίας τον χαρακτήρα ζωτικής αρτηρίας για τη βαλκανική γεωπολιτική και τον γεωπολιτισμό της» (σελ. 477).

Και η πολιτική «φαντασίωση» του συγγραφέως: «Σε αντίθετη περίπτωση, η δημογραφική αποσύνθεση αυτής της ζώνης και η εκκαθάρισή της θα συνεπάγεται τη μείωση της δραστηριότητας της Τουρκίας στα Βαλκάνια» (σελ. 478). Και «σε μια συγκυρία κατά την οποία οι Αλβανοί και οι Βόσνιοι (μουσουλμάνοι) δεν απολαμβάνουν σταθερότητα και επιρροή στα Βαλκάνια είναι αδύνατον η Τουρκία να αισθάνεται άνετα στην Ανατολική Θράκη και στη Μικρά Ασία» (σελ. 476).

Επιλέγει, προειδοποιώντας και την Ελλάδα: «Οι τουρκικές και μουσουλμανικές μειονότητες που διαβιούν στη Βουλγαρία, στην Ελλάδα, στη Μακεδονία, στο Σαντζάκ (επαρχία της Σερβίας), στο Κόσοβο και στη Ρουμανία αποτελούν σημαντικά στοιχεία της βαλκανικής πολιτικής της Τουρκίας» (σελ. 200).

2.Ποιος, αλήθεια, ο αντίπαλος του θεωρήματος-οικοδομήματος Νταβούτογλου; α. Σε πολιτικό σκηνικό. Γράφει: «Ένας ενδεχόμενος βαλκανικός συνασπισμός» (σελ. 201), «ένας συνασπισμός από τη Βουλγαρία και την Ελλάδα» (σελ. 231), «μια αντιοθωμανική και αντιτουρκική εικόνα, η οποία επαναφέρεται στα Βαλκάνια κυρίως από τους Σέρβους και τους Έλληνες» (σελ. 475), «η αύξηση της επιρροής της Ελλάδος και της Ιταλίας επί της Αλβανίας εις βάρος της Τουρκίας» (σελ. 480), «ένας ενδεχόμενος σερβοελληνοβουλγαρικός συνασπισμός, που θα έχει συνέπεια την αύξηση των πιέσεων επί της στρατηγικής ζώνης, ζωτικής αρτηρίας της Τουρκίας στην περιοχή, στη διάλυση της Μακεδονίας και στην κατάρρευση των σχέσεων της Τουρκίας με τη Βοσνία και την Αλβανία» (σελ. 481-482). β. Σε θρησκευτικό επίπεδο. Γράφει: «Για το ορθοδοξοσλαβικό πεδίο επιρροής, το οποίο αντικατοπτρίζει το ιδανικό της τρίτης Ρώμης των Ρώσων… που ξεκινώντας από τη Βεσαραβία κινείται νοτίως μέσω Βουλγαρίας και Σερβίας προς το Αιγαίο και την Αδριατική, έτσι ώστε να περιλαμβάνει και την Ελλάδα» (σελ. 474).

Στην περίπτωση αυτή «η Τουρκία όχι μόνο θα χάσει την επιρροή που ασκεί στα Βαλκάνια έναντι της Ελλάδος, η οποία (ενν. επιχειρεί) μέσω του Πατριαρχείου του Φαναρίου, που με τη μικρή ρωμαίικη μειονότητα επιδιώκει να αποκτήσει οικουμενικό χαρακτήρα, και έναντι της Ρωσίας, η οποία επιχειρεί να ασκήσει επιρροή στους ορθοδόξους Σλάβους στην περιοχή των Βαλκανίων και του Καυκάσου, αλλά θα μείνει και δίχως στήριγμα εν όψει των ελληνικών και ρωσικών διεκδικήσεων στα Στενά» (σελ. 201).

3.Ποια τα συμπεράσματα από τις ανωτέρω θέσεις; Επί πολιτικού επιπέδου. Η ανατροπή των θέσεών του είναι παταγώδης. Η Ελλάδα ασκεί πολυδιάστατη εξωτερική πολιτική, προπαντός βαλκανική. Δεν έχει ανάγκη ειδικών συνασπισμών για δημιουργία θυλάκων στη βάση της θρησκείας, όπως επιχειρεί ο Νταβούτογλου. Η θρησκεία (εδώ το Ισλάμ) στην υπηρεσία της (νεοοθωμανικής) πολιτικής.

Επιχειρηματολογεί όμως έτσι για να εμπλέξει στους σχεδιασμούς του, μεταξύ άλλων, και την ελληνική μουσουλμανική μειονότητα στη Θράκη. Η ελληνική Θράκη λειτουργεί ως άμεσος προς την Τουρκία γεωπολιτικός, γεωστρατηγικός και γεωπολιτισμικός κρίκος μαζί με τη βουλγαρική Θράκη (Κίρτζαλι) στην όλη θυλακωτή αλυσίδα του φιδοειδούς μουσουλμανικού, εν πολλοίς φονταμενταλιστικού, βαλκανικού τόξου. Από την Τουρκία ως τη Βοσνία via Θράκης – Σκοπίων – Αλβανίας – Κοσόβου και σερβικού Σαντζακίου.

Επί το πρακτικότερο για την ελληνική Θράκη. Το Γ. Προξενείο Κομοτηνής, οι ψευδομουφτήδες, (στην Τουρκία διορίζονται, στην Ελλάδα απαιτεί από το Ερζερούμ ο Ερντογάν να εκλέγονται), οι μορφωτικοί σύλλογοι και όλο το άλλο δίκτυο των οργάνων του εκτουρκισμού in citu της ελληνικής μουσουλμανικής μειονότητάς μας αυτόν ακριβώς τον κρίκο επιχειρούν να σφυρηλατήσουν. Αυτήν τη στρατηγική εξυπηρετούν. Πολύ περισσότερο σήμερα που ο μέντορας του νεοοθωμανικού αυτού τόξου στα σπλάχνα της Χερσονήσου του Αίμου είναι υπουργός Εξωτερικών της Τουρκίας.

4.Επιμένουμε στην εδώ έρευνά μας στο θρησκευτικό ζήτημα, στον ρόλο του Ισλάμ στην προώθηση του στρατηγικού διεθνούς βάθους της Τουρκίας, κατά το δόγμα Νταβούτογλου. Ο κόσμος της Ορθοδοξίας στη Νοτιοανατολική Ευρώπη (6 Πατριαρχεία και 3 Αυτοκέφαλες Εκκλησίες με μητρική αναφορά πνευματική στο Οικουμενικό Πατριαρχείο Κωνσταντινουπόλεως και πολιτισμική στον βυζαντινό πολιτισμό) προσμετράται και συνυπολογίζεται σαφώς στα αρνητικά και στα ανασταλτικά στοιχεία εφαρμογής του δόγματός του.

Στο στόχαστρο του κ. καθηγητού κυρίως «το Πατριαρχείο του Φαναρίου, που με τη μικρή ρωμαίικη μειονότητα επιδιώκει οικουμενικό χαρακτήρα». Την οικουμενικότητα έχει στη φύση της η Εκκλησία Κωνσταντινουπόλεως. Τη μείωσή της «επιδιώκει» ο Νταβούτογλου. Γνωρίζει όμως, ως ιστορικός αναλυτής και στοχαστής και όχι ως προπαγανδιστής, ότι το «Πατριαρχείο Φαναρίου» Κωνσταντινουπόλεως, πέραν του ότι διά της Ιστορίας κέκτηται από τους θ. και ι. κανόνες των Οικουμενικών Συνόδων, το δικαίωμα του πρωτοθρόνου και για τούτο οικουμενικού και προεδρεύοντος συντονιστικά στον κόσμο της Ορθοδοξίας σε καθαρά πνευματικά ζητήματα, ουδεμία έχει αρμοδιότητα αναμείξεως στα εσωτερικά της διοικήσεως και ζωής ζητήματά τους, προπαντός στις κρατικές εξουσίες των, ούτε και επιτρέπει, αντίστροφα, πολιτικές εξωτερικές αναμείξεις στα εσωτερικά του κατά τους θ. και ι. κανόνες.

Ο κ. Νταβούτογλου, προς εξυπηρέτηση του δόγματός του, στο οποίο εντάσσεται και η ελληνική Θράκη, ως Δυτική Θράκη, το εμφανίζει ως όργανο της Ελλάδος στα Βαλκάνια. Από σκοπού πολιτικού – περιφερειακού. Διότι θέλει να το εμπλέξει στα πολιτικά γρανάζια της αμοιβαιότητας μεταξύ Τουρκίας και Ελλάδος, για να προσφέρει λύσεις σε κάποια ζητήματα του Πατριαρχείου (Χάλκη) και της Ομογένειας (περιουσίες αρπαγείσες κ.λπ.). Είναι πρόθυμος για το άνοιγμα της Θεολογικής Σχολής Χάλκης (δείγμα καλής θελήσεως) κ.λπ., αλλά η Ελλάδα: α. Να αναγνωρίσει τους ψευτομουφτήδες της ελληνικής Θράκης, ρίχνοντας στον Καιάδα τους νομίμους, δι’ εκλογών από αντιπροσωπευτικό σώμα, μουφτήδες ως κρατικούς λειτουργούς, και β. Να προσφερθεί στην Τουρκία, στο πιάτο, η μουσουλμανική της μειονότητα ως τουρκική, κατά στοιχειώδη παράβαση πολυμερών διεθνών συνθηκών προς ενσωμάτωσή της στο πρόγραμμα Νταβούτογλου περί του μουσουλμανικού θυλάκου της βαλκανικής ενδοχώρας. Να ανταλλάξουμε δηλαδή την ελληνική Θράκη με τις αυτονόητες διεθνείς υποχρεώσεις της Τουρκίας εντός της επικράτειάς της έναντι των μη μουσουλμανικών μειονοτήτων. Μεταξύ αυτών και της ρωμαίικης με το Πατριαρχείο. Η τακτική μάς θυμίζει την τουρκική λαϊκή ρήση: «Και ένοχος και δυνατός».

Εκπλήσσει, τέλος, η ωμή ομολογία του εξισλαμισμού και εκτουρκισμού της Μικράς Ασίας. Γράφει: «Για τους Σελτζούκους Ρούμελη ήταν η Μικρά Ασία, μετά την ολοκλήρωση όμως της διαδικασίας του εξισλαμισμού και του εκτουρκισμού της Μικράς Ασίας, οι Οθωμανοί άρχισαν να αποκαλούν Ρούμελη τα σημερινά Βαλκάνια» (σελ. 198, σημ. 6). Ομιλεί γι’ αυτά τα Βαλκάνια, που θέλει υπό την άμεση επιρροή του διά της ιδίας μεθόδου του εκτουρκισμού μουσουλμανικών εθνικών μειονοτήτων προς εξασφάλιση, τάχα, της τουρκικής επικράτειας στην Ανατολική Θράκη και στην Κωνσταντινούπολη ως τη Μικρά Ασία, ως εάν να κινδυνεύουν από Δυσμάς και Βορρά, από την Ελλάδα δηλαδή και τη Βουλγαρία.

5.Τα παραπάνω για τον πρωθυπουργό και τους συνεργάτες του του υπουργείου Εξωτερικών και για την εθνική εξανάσταση της συνειδήσεως των Πανελλήνων για το τι μας επιφυλάσσει ο Νταβούτογλου. Τα ίδια οράματα ακούστηκαν στο Ερζερούμ, όπου το κύριο θέμα ήταν αυτό της διατριβής Νταβούτογλου: «Παγκόσμια τάξη και τάξη της περιοχής από την οπτική της Τουρκίας». Η οικονομική κρίση, αργά ή γρήγορα, θα παρέλθει. Το Γένος μας επέζησε 400 χρόνια οθωμανικής τυραννίας και άλλες κατοχές πάμπτωχο, δούλο και μόνο, και τα κατάφερε. Οι εθνικές όμως απώλειες δεν αναπληρώνονται. Ισχύει εδώ η λαϊκή ρήση: Με την απομάκρυνση «εκ του ταμείου, ουδέν λάθος αναγνωρίζεται». Και τότε θα κραυγάσουμε: «Η Θράκη εάλω». Αλλά επί του δόγματος Νταβούτογλου (και την εμπλοκή σ’ αυτό του Ισλάμ) θα επανέλθουμε.

Δημοσιεύθηκε στην εφημερίδα “Το Παρόν της Κυριακής”, 23.1.2011.