Η Γερμανία και ο γεωπολιτικός χάρτης της Ανατολικής Μεσογείου

Του Κώστα Γεννάρη*
Τα γεωπολιτικά παιγνίδια της Τουρκίας στην περιοχή φαίνεται να οδηγούν σε αδιέξοδα πρώτα για την Τουρκία και μετά για όσους είχαν επενδύσει στις γεωπολιτικές φιλοδοξίες της Άγκυρας. Αυτό που κατέδειξε το με το γάντι γερμανικό κατσάδιασμα της Τουρκίας με τις γνωστές δηλώσεις της Άγγελα Μέρκελ στην Κύπρο, δεν είναι η αγάπη της Γερμανίας για το δίκαιο και το σεβασμό του διεθνούς και ευρωπαϊκού δικαίου. Αυτό που κατέδειξε είναι ότι τα γεωπολιτικά διακυβεύματα στην περιοχή ξεπερνούν τις νεοοθωμανικές φιλοδοξίες της Άγκυρας όπως τις καθόρισε ο αποκαλούμενος Τούρκος Κίσσιγκερ υπουργός Εξωτερικών Αχμέντ Νταβούτογλου.

Είναι προφανές ότι τα γεωπολιτικά δεδομένα της περιοχής μεταβάλλονται. Με το καλό ή διά της βίας, ο γεωπολιτικός χάρτης της περιοχής αλλάζει.

Και οι λύσεις που αναζητούνται στα προβλήματα της περιοχής πρέπει να αντανακλούν τα νέα δεδομένα και όχι να παγιώνουν τα παλιά. Οι συνταγές Νταβούτογλου αυτό ακριβώς κάνουν, στοχεύουν στην παγίωση παλιών λύσεων που παρουσιάζονται με νέο περιτύλιγμα.

Η στάση της Γερμανίας έναντι της Τουρκίας αποτελεί μια ένδειξη ότι η προσέγγιση των Ευρωπαίων στα προβλήματα της περιοχής αλλάζει και καθορίζεται σήμερα περισσότερο από τις ευρωπαϊκές ανησυχίες όχι για το ποιος θα παίξει ηγετικό ή ηγεμονικό ρόλο στην περιοχή, αλλά για την πορεία του ενεργειακού ζητήματος στον κόσμο, το ρόλο της περιοχής στο ζήτημα αυτό και τη διασφάλιση της δικής της συμμετοχής σε οποιαδήποτε νέα ενεργειακή τάξη προκύψει μέσα στα επόμενα χρόνια.

Και είναι φυσικό να συμβαίνει αυτό αν λάβει κανείς υπόψη ότι το 61% των παγκοσμίων αποθεμάτων φυσικής ενέργειας βρίσκεται στη γειτονιά μας. Και αυτό μάλιστα τη στιγμή που έως το 2019 τα αμερικανικά αποθέματα αναμένεται να εξαντληθούν τελείως. Αυτό συνεπώς που ενδιαφέρει την Ευρώπη περισσότερο από οτιδήποτε άλλο είναι η διασφάλιση του δικού της μερτικού στα ενεργειακά αποθέματα της περιοχής, τα οποία με τη σημερινή ροή εκμετάλλευσης καλύπτουν τις ανάγκες στα σημερινά επίπεδα για τα επόμενα 88 χρόνια. Και μετά έχει ο Θεός… Το βέβαιο είναι ότι σήμερα, με αυτά τα δεδομένα, τα παιγνίδια εξουσίας και ισχύος στην περιοχή δεν ενδιαφέρουν τόσο.

Μέσα στα εκκολαπτόμενα νέα γεωπολιτικά δεδομένα, η Κύπρος φαίνεται να έχει αυξημένο εκτόπισμα. Και ίσως αυτό να αποτελεί μέρος της εξήγησης της γερμανικής στάσης. Αυτό που έχει σημασία είναι ότι η Κύπρος προχώρησε φρόνιμα και αθόρυβα στην εδραίωση αυτού του εκτοπίσματος στο διεθνές δίκαιο το οποίο οχυρώνει και άλλους στην περιοχή για τη δική τους συμμετοχή στη νέα ενεργειακή τάξη πραγμάτων.

Με τις απειλές και τις πολιτικές του τσαμπουκά η Τουρκία κατορθώνει να δημιουργεί τις προϋποθέσεις για την οικοδόμηση ενός κοινού μετώπου προστασίας των συμφερόντων διαφόρων χωρών της περιοχής που συμπίπτουν.

Η απειλή κατά των συμφερόντων μιας από αυτές τις χώρες ισοδυναμεί ουσιαστικά απειλή και κατά των συμφερόντων των άλλων χωρών, καθώς η σύμπτωση των συμφερόντων βρίσκεται ακριβώς στην από κοινού εκμετάλλευση των δυνατοτήτων που προσφέρει η διά του διεθνούς δικαίου πρόσβαση στις πηγές της ενέργειας της περιοχής.

Η Τουρκία μπορεί να επιλέξει αντί το δρόμο των απειλών, το δρόμο της συμμετοχής στην αναζήτηση ενός νέου κώδικα σχέσεων στην περιοχή που να βασίζεται όχι σε ξεπερασμένα δόγματα, αλλά στο διεθνές δίκαιο. Ήδη η επιθυμία για συνεννοήσεις μεταξύ των χωρών στην περιοχή για την οριοθέτηση δικαιωμάτων και ευθυνών, δημιουργεί προϋποθέσεις για απομόνωση όποιου επιχειρήσει να χρησιμοποιήσει άλλες μεθόδους.

Η γεωγραφική θέση της Τουρκίας της επιτρέπει συμμετοχή στις διαδικασίες συνεννόησης, νοουμένου ότι τότε θα σημαίνει ότι αποδέχεται και την ισχύ του διεθνούς δικαίου ως κριτήριο για τις όποιες ρυθμίσεις. Μόνο που οι τουρκικές αντιδράσεις τύπου τσαμπουκά στις δηλώσεις Μέρκελ καταδεικνύουν ότι πολύ απέχει ακόμα η Τουρκία από το σημείο αυτό.

Και το παιγνίδι τώρα αρχίζει…

ΦΙΛΕΛΕΥΘΕΡΟΣ