Η προσέγγιση του Πενταγώνου
Ο Richard A. Clark, ειδικός επί των θεμάτων στον κυβερνοχώρο, καθόρισε σε σχετικό με το θέμα βιβλίο του, ως «Cyber War» (πόλεμο στον κυβερνοχώρο) «τις δράσεις ενός έθνους-κράτους να διεισδύσει στους ηλεκτρονικούς υπολογιστές ή στα δίκτυα άλλου έθνους κράτους, με σκοπό να του προκαλέσει ζημιές και αναστάτωση». Επειδή, δε, οι ΗΠΑ θεωρούν ότι η τεχνολογία είναι πλέον το άπαν και βρίσκεται σε άμεση συνάφεια με την ασφάλεια και την άμυνα ενός έθνους - κράτους και του διεθνούς συστήματος, οικοδομούν συγκροτημένες πολιτικές προστασίας των συμφερόντων τους και ειδικώς σε σχέση πχ με την τρομοκρατία και την καταπολέμηση του οικονομικού εγκλήματος, στην πρακτική του «πολέμου στον κυβερνοχώρο». Έχουν, ήδη, καθορίσει ότι ο κυβερνοχώρος αποτελεί την πέμπτη διάσταση της άμυνας. Είναι χαρακτηριστικά τα όσα έχει επισημάνει ο Αναπληρωτής Υπουργός Άμυνας των ΗΠΑ William J. Lynn. Ότι δηλαδή «το Πεντάγωνο» έχει επισήμως αναγνωρίσει τον κυβερνοχώρο ως μια νέα διάσταση της άμυνας, που είναι εξίσου σημαντική, όπως εκείνη της ξηράς, της θάλασσας, του αέρα και του διαστήματος». Επ' αυτής άλλωστε της λογικής στο νέο Δόγμα του ΝΑΤΟ σημαντική θέση κατέχει και ο τομέας των τρόπων δράσης για την επιτυχή αντιμετώπιση του πολέμου στον κυβερνοχώρο.
Σύμφωνα με το δίκτυο πληροφοριών των ΗΠΑ, χώρες όπως η Ρωσία, η Κίνα, η Βόρειος Κορέα και το Ιράν άρχισαν ήδη να οργανώνονται στον πόλεμο του κυβερνοχώρου, ειδικώς στο στρατιωτικό τομέα, αλλά και επί των κρίσιμων κρατικών υποδομών τους, όπως πχ οι τηλεπικοινωνίες, οι ηλεκτροπαραγωγοί σταθμοί, τα αεροδρόμια, οι τράπεζες κλπ, που σχετίζονται με τη λειτουργία του κράτους σε καιρό ειρήνης, αλλά και πολέμου. Βεβαίως, θα είναι αφέλεια να εκτιμά κάποιος ότι κράτη όπως η Τουρκία ή το Ισραήλ, που έχουν αναδειχθεί ως περιφερειακές δυνάμεις, δεν έχουν προχωρήσει όχι μόνο σε αμυντικές, αλλά και σε επιθετικές μορφές δράσης στον κυβερνοχώρο.
Ο Βασιλιάς γυμνός
Εντός της Ε.Ε., ένα από τα κλασικά παραδείγματα κρατικής επίθεσης στον κυβερνοχώρο ήταν αυτός της Ρωσίας σε βάρος της Εσθονίας το 2007. Η ρωσική επίθεση στράφηκε εναντίον Υπουργείων, τραπεζών και των Μέσων Μαζικής Ενημέρωσης. Η Εσθονία ζήτησε την προστασία της Ε.Ε., όμως οι υποδομές της δεν είναι της εμβέλειας εκείνων που διαθέτουν οι ΗΠΑ, οι οποίες, παρότι ισχυρές και σε αυτόν τον τομέα, δέχονται διαρκείς επιθέσεις, όπως εκείνη του νέου «Pearl Harbor». Όταν δηλαδή το 2007, οι Αμερικανοί δέχθηκαν μια αιφνιδιαστική επίθεση στον κυβερνοχώρο. Η επίσημη δήλωση των ΗΠΑ είχε ως εξής: «Μια άγνωστη δύναμη ξένη διείσδυσε στις υπηρεσίες υψηλής τεχνολογίας» και η επίθεση αυτή ονομάστηκε ως ένα νέο ηλεκτρονικό «Pearl Harbor»! Κλασικό τελευταίο παράδειγμα πολέμου στον κυβερνοχώρο είναι η δημοσίευση των απορρήτων εγγράφων του Υπουργείου των Εξωτερικών των ΗΠΑ από τον ιστόποπο του «WikiLeaks», που προκάλεσε παγκόσμιο σοκ λόγω των αποκαλύψεων του τρόπου δράσεως των Αμερικανών διεθνώς και ειδικότερα των υποτιμητικών, απαξιωτικών και ειρωνικών χαρακτηρισμών σε πολιτικές προσωπικότητες και δη ηγέτες ακόμη και στενούς συμμάχους της Ουάσιγκτον. Επρόκειτο για ένα καθοριστικό κτύπημα σε βάρος των ΗΠΑ, στο πλαίσιο του πολέμου στον κυβερνοχώρο, που τις άφησε εκτεθειμένες, καθότι έριξε φως στο σκοτεινό πόλεμο των διπλωματικών παρασκηνίων σε παγκόσμιο και περιφερειακό επίπεδο, αποδεικνύοντας ότι πίσω από την, κατά καιρούς άσκηση της «αποστολικής διπλωματίας» των ΗΠΑ, δηλαδή της διπλωματίας που οργανώνει ακόμη και πολέμους υπό το πρόσχημα της δημοκρατίας και της ηθικής, όπως πχ στο Ιράκ, αποκρύβεται η ψυχρή εξυπηρέτηση των εθνικών συμφερόντων. Συμφέροντα και πολιτικές, οι οποίες σε ουκ ολίγες περιπτώσεις έχουν πάρει προ πολλού διαζύγιο από την ηθική, τις δημοκρατικές αρχές και αξίες, αφήνοντας έτσι τον αμερικανικό βασιλιά γυμνό.
Η «εισβολή» στους θεσμούς της Ε.Ε.
Υπό αυτές τις συνθήκες, ειδικώς εντός της Ε.Ε., γίνεται συζήτηση για τους τρόπους αντιμετώπισης της «εισβολής» στον κυβερνοχώρο και της προστασίας τόσο των ίδιων των θεσμών της ΕΕ όσο και των κρατών μελών. Αληθές είναι ότι τα ζητήματα αυτά σχετίζονται με το ΝΑΤΟ για τους ακόλουθους λόγους: 1. Οι υποδομές του «cyberwarfare» ανήκουν στις ΗΠΑ και κατ’ επέκταση στο ΝΑΤΟ. 2. Στα θέματα της άμυνας η Ε.Ε. είναι συνδεδεμένη με το ΝΑΤΟ και ειδικώς με τη χρήση των υποδομών. Μάλιστα, δεν φαίνεται να υπάρχει καμιά πολιτική πρόθεση από τους Ευρωπαίους εταίρους να δαπανούν επιπρόσθετα χρήματα για δικές τους αυτόνομες ευρωπαϊκές υποδομές, όταν μπορούν χρησιμοποιηθούν εκείνες της Βορειοατλαντικής Συμμαχίας. Το πρόβλημα με την Κύπρο είναι ότι δεν μπορεί να χρησιμοποιήσει τις υποδομές αυτές, διότι δεν είναι κράτος - μέλος ούτε του Συνεταιρισμού για την Ειρήνη στην Ευρώπη ούτε του ΝΑΤΟ. Εκ των πραγμάτων, βρίσκεται και θα βρίσκεται μελλοντικά σε δυσμενή θέση. Και οπωσδήποτε είναι ένα ζήτημα για το οποίο δεν μπορεί να κάθεται με σταυρωμένα τα χέρια.
Το σενάριο επίθεσης…
ΤΟ ΕΡΩΤΗΜΑ δεν είναι μόνο πώς θα ενεργήσει η Ε.Ε., αλλά και πώς η ίδια η Κυπριακή Δημοκρατία θα δράσει για να υπερασπιστεί εαυτήν από τις επιθέσεις στον κυβερνοχώρο. Και οι τρόποι αντίδρασης πρέπει να έχουν τη δική τους στρατηγική διάσταση για τα εξής θέματα ασφάλειας:
Πρώτο, σε εσωτερικό κρατικό επίπεδο θα πρέπει να προστατευθούν:
α) Οι στρατηγικής σημασίας εγκαταστάσεις και υπηρεσίες, που είναι πιθανοί στόχοι σε περίπτωση κρίσης με την Τουρκία ή ακόμη και εν καιρώ ειρήνης στην πρακτική της ηλεκτρονικής κατασκοπίας. Ποιος, άλλωστε, μπορεί να εγγυηθεί ότι δεν θα συμβεί κάτι τέτοιο σε βάρος της Κύπρου, όταν συμβαίνει σε βάρος των ΗΠΑ; β) Στρατιωτικές εγκαταστάσεις. γ) Τραπεζικά και οικονομικά δίκτυα. Επειδή η Κύπρος είναι οικονομικό και εμπορικό περιφερειακό κέντρο, ποιος μπορεί να διαβεβαιώσει ότι το τραπεζικό μας σύστημα δεν θα δεχθεί επίθεση στα δίκτυά του, όπως και άλλοι θεσμοί και υπηρεσίες Υπουργείων από την Τουρκία ή από άλλους ανταγωνιστές για την πρόκληση κόστους, αναστάτωσης και ανασφάλειας. Δεύτερο, σε επίπεδο Ε.Ε. και, μάλιστα, στην ακόλουθη λογική: Ποιος μπορεί να αποκλείσει ότι η Κύπρος, όταν θα έχει την Προεδρία της Ε.Ε. κατά το δεύτερο εξάμηνο του 2012, δεν θα δεχθεί επίθεση στον κυβερνοχώρο, κατά το πρότυπο του ηλεκτρονικού «Pearl Harbor», όπως συνέβη το 2007 εναντίον των ΗΠΑ. Να γίνει δηλαδή επίθεση από «άγνωστη δύναμη»… Όπου άγνωστη δύναμη, βλέπε Τουρκία, ή ακόμη και ισλαμικές τρομοκρατικές οργανώσεις. Το ζήτημα αυτό αφορά και στην Κύπρο και στην Ε.Ε. Επειδή, δε, το επί του θέματος έλλειμμα αντιμετώπισης μιας τέτοιας επίθεσης και διαχείρισης κρίσης είναι δεδομένο για την Κύπρο, από τώρα θα πρέπει να τεθεί ενώπιον της Ε.Ε. για την κοινή του αντιμετώπιση. Άλλωστε, το ζήτημα αυτό δεν θα πρέπει να απασχολεί μόνο την κυπριακή, αλλά και κάθε Προεδρία της Ε.Ε., ειδικώς όταν υπάρχει το προηγούμενο της ρωσικής επίθεσης σε βάρος της Λετονίας.
Οι νέοι ουλαμοί υψηλής τεχνολογίας και άμυνας της Κύπρου
Η ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ των διεθνών σχέσεων εισέρχεται σε μια νέα εποχή. Ακόμη και αν δεν αλλάζουν οι κλασικοί τους κανόνες, αλλάζει η τεχνολογία και οι τρόποι δράσης. Ο πόλεμος στον κυβερνοχώρο συνιστά μια πραγματικότητα. Χώρες όπως η Κύπρος, η οποία έχει σημαντική γεωπολιτική και γεωστρατηγική θέση, και είναι γέφυρα της Ευρώπης προς την Αφρική και τη Μέση Ανατολή, τόσο από οικονομικής όσο και εμπορικής άποψης, λογικό είναι για χίλιους δυο λόγους, όπως είναι η κατοχή και το ανοικτό κυπριακό πρόβλημα, να αποτελέσουν, ανά πάσα στιγμή, αντικείμενο και στόχο του πολέμου στον κυβερνοχώρο. Επιβάλλεται, λοιπόν, η οικοδόμηση στρατηγικής για την αποτροπή και τη διαχείριση επιθέσεων μέσω του κυβερνοχώρου και ειδικότερα των ηλεκτρονικών οικονομικών και εμπορικών δικτύων, τα οποία, εάν πληγούν, πλήττεται η αξιοπιστία της Κύπρου ως κέντρου παροχής υπηρεσιών. Πέραν τούτων, εγείρεται ζήτημα ασφάλειας της στρατιωτικής και αμυντικής λειτουργίας της Εθνικής Φρουράς και του Υπουργείου Άμυνας, καθώς και των λοιπών Υπουργείων. Συνεπώς, η κυπριακή κυβέρνηση θα πρέπει να περάσει άμεσα σε σχεδιασμό αντιμετώπισης του πολέμου στον κυβερνοχώρο. Αυτό σημαίνει στην πράξη τη δημιουργία ενός κεντρικού συστήματος καταπολέμησης τέτοιων καταστάσεων, με δυο κυρίως κεφαλές. Η μια θα είναι η πολιτική, που θα υπάγεται πιθανό στην ΚΥΠ και η άλλη η στρατιωτική, που θα υπάγεται στις δικές της υπηρεσίες ασφαλείας. Μεταξύ των δυο θα πρέπει να υπάρχει συνεργασία και η δημιουργία διαφόρων ουλαμών ελέγχου των ηλεκτρονικών συστημάτων των εγκαταστάσεων και θεσμών στρατηγικής σημασίας, όπως η ΑΗΚ, η ΑΤΗΚ, τα συστήματα του Υπουργείου Εσωτερικών και Εξωτερικών, καθώς και των άλλων Υπουργείων, των τραπεζών και λοιπών οργανισμών ζωτικής σημασίας, με κρίσιμες υποδομές (critical infrastructures), η Κύπρος να μη γίνει θύμα υποκλοπής σημαντικών πληροφοριών, είτε της εσωτερικής διοικητικής κρατικής λειτουργίας είτε της οικονομικής είτε της διπλωματικής και στρατιωτικής, σε περίπτωση επίθεσης στον κυβερνοχώρο. Ή ακόμη και να παραλύσει. Ο κυπριακός σχεδιασμός για τον τρόπο αντίδρασης θα έπρεπε να είχε αρχίσει και θα πρέπει να τεθεί σύντομα η διαδικασία μιας τέτοιας στρατηγικής, που είναι άμεσα συνδεδεμένη με την ασφάλεια των πολιτικών και του κράτους, καθώς και με την εύρυθμη λειτουργία του σε ένα σύγχρονο κόσμο με σύγχρονες απειλές, που συμβαδίζουν με την τεχνολογία και αναγκάζουν τις σοβαρές κυβερνήσεις να λαμβάνουν μέτρα, έτσι ώστε να αποτραπεί ο αιφνιδιασμός, που θα μπορούσαν να τις εξευτελίσουν ή ακόμη και να επιφέρει «black out».
*Δρ Διεθνών Σχέσεων
http://www.sigmalive.com/simerini/politics/reportaz/343134
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου